۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
جز (جایگزینی متن - 'مي' به 'می') |
||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| سال نشر = 1384 ش | | سال نشر = 1384 ش | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00877AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| شابک =964-6168-05-1 | | شابک =964-6168-05-1 | ||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''أسس النظام السیاسی عند | '''أسس النظام السیاسی عند الإمامیة'''، تأليف آیتالله [[محمد سند بحرانى]] است كه در آن نظام حاكمیت را طبق نظر تشيع مورد بررسى قرار داده است.اين کتاب به زبان عربى و در سال 1424ق نوشته شده است. | ||
لازم به ذكر است كه مباحث کتاب به صورت درس بيان شده و توسط دو نفر از شاگردان فاضل ايشان مكتوب گرديده است. طبق بيان خود استاد این کتاب قسمت اول مباحث حكومتى را در بر گرفته و بقيه مطالب به حول و قوه الهى در مجلدات بعدى عرضه خواهد شد. | لازم به ذكر است كه مباحث کتاب به صورت درس بيان شده و توسط دو نفر از شاگردان فاضل ايشان مكتوب گرديده است. طبق بيان خود استاد این کتاب قسمت اول مباحث حكومتى را در بر گرفته و بقيه مطالب به حول و قوه الهى در مجلدات بعدى عرضه خواهد شد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
بعد از مقدماتى كه از سوى مؤلف و مقررها نوشته شده، مؤلف ضمن اشاره به جايگاه حكومت در اسلام اشارهاى اجمالى نموده است، بعد راجع به سلطه و ولايت نكاتى را بيان نموده و وارد دو بخش اصلى کتاب شده كه اولى درباره | بعد از مقدماتى كه از سوى مؤلف و مقررها نوشته شده، مؤلف ضمن اشاره به جايگاه حكومت در اسلام اشارهاى اجمالى نموده است، بعد راجع به سلطه و ولايت نكاتى را بيان نموده و وارد دو بخش اصلى کتاب شده كه اولى درباره حاكمیت خداوند و ديگرى حاكمیت معصوم(ع) مىباشد. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
ايشان ابتدا محورهاى اساسى نظام سياسى را به سه محور مهم تقسيم بندى مىكند كه محور اول درباره عناصر اساسى در | ايشان ابتدا محورهاى اساسى نظام سياسى را به سه محور مهم تقسيم بندى مىكند كه محور اول درباره عناصر اساسى در حاكمیت تشريع الهى و صلاحيتهاى حاكمى كه حكم به وى تفویض گرديده مىباشد. | ||
در ذيل این محور مباحثى مطرح شدهاند از قبيل اختياراتى كه شريعت برای یک حاكم در امور سياسى و اجتماعى مشخص نموده و مصدر ولايتها، قدرتها و سلطهها را ذات اقدس الهى معرفى كرده و در مرحله بعد از او به پيامبر(ص) تفویض نموده است كه از پيامبر(ص) به ائمه معصوم عليهمالسلام تا امام زمان (عجلاللهتعالىفرجهالشريف) رسيده و در زمان غيبت به فقيه و مجتهد جامع الشرايطى منتقل شده كه شرايط و مختصات چنين شخصى در قرآن و روايت آمده است، آيه 59 نساء مىفرمايد: '''«أطيعوا الله و أطيعوا الرسول و أولى الأمر منكم'''، در آيه 44 سوره مائده نيز آمده: '''«إنا أنزلنا التوراة فيها هدى و نور يحكم بها النبيون الذين أسلموا للذين هادوا و الربانيون و الأحبار بما استحفظوا من کتاب الله»'''. | در ذيل این محور مباحثى مطرح شدهاند از قبيل اختياراتى كه شريعت برای یک حاكم در امور سياسى و اجتماعى مشخص نموده و مصدر ولايتها، قدرتها و سلطهها را ذات اقدس الهى معرفى كرده و در مرحله بعد از او به پيامبر(ص) تفویض نموده است كه از پيامبر(ص) به ائمه معصوم عليهمالسلام تا امام زمان (عجلاللهتعالىفرجهالشريف) رسيده و در زمان غيبت به فقيه و مجتهد جامع الشرايطى منتقل شده كه شرايط و مختصات چنين شخصى در قرآن و روايت آمده است، آيه 59 نساء مىفرمايد: '''«أطيعوا الله و أطيعوا الرسول و أولى الأمر منكم'''، در آيه 44 سوره مائده نيز آمده: '''«إنا أنزلنا التوراة فيها هدى و نور يحكم بها النبيون الذين أسلموا للذين هادوا و الربانيون و الأحبار بما استحفظوا من کتاب الله»'''. | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
آخرين مطلب مؤلف در مقدمه این است كه در صورت شك در شرايط حاكم، گاهى به حسب اصل عملى و گاهى به حسب دليل اجتهادى بايد عمل كرد. | آخرين مطلب مؤلف در مقدمه این است كه در صورت شك در شرايط حاكم، گاهى به حسب اصل عملى و گاهى به حسب دليل اجتهادى بايد عمل كرد. | ||
حاكمیت خداوند: همان گونه كه سابقا اشاره شد اولين مؤلفه کتاب درباره حاكمیت خداوند است كه مبدأ همه حاكمیتها و صلاحيتهاى حكام و مشروعيتشان مىباشد. | |||
مؤلف مىفرمايد: در علوم مختلفى اعم از قانون، حقوق، فلسفه و كلام از این مطلب سخن به | مؤلف مىفرمايد: در علوم مختلفى اعم از قانون، حقوق، فلسفه و كلام از این مطلب سخن به میان آمده است.اما حق چيست و مبدأ تولد آن كجاست، مطلبى است كه افراد گوناگونى دربارهاش نظر داده و به اقوال مختلفى قائل شدهاند؛ هفت نظريه موجود در این باره عبارتند از: قدرت و غلبه، طبيعت و فطرت، قدرت، ضرورت حفظ نظام اجتماعى و مصلحت نظم عمومى، عدالت عمومى، احكام عقل و عقد اجتماعى. | ||
مؤلف، درباره عقد اجتماعى نظريه سه تن از نظريه پردازان غربى را تشريح نموده است، بعد از توضيحات فوق مؤلف معنى | مؤلف، درباره عقد اجتماعى نظريه سه تن از نظريه پردازان غربى را تشريح نموده است، بعد از توضيحات فوق مؤلف معنى حاكمیت الهى را توضيح داده است. ايشان نبوت خاصه و عامه را حاكمیت تشريعيه الهى مىداند كما اينكه امامت به معنى حاكمیت تدبيريه الهى مىباشد. | ||
اين تدابير در سه بخش تنفيذيه، قضائيه و تشريعيه مىباشد. ادله | اين تدابير در سه بخش تنفيذيه، قضائيه و تشريعيه مىباشد. ادله حاكمیت الهى، بخش بعدى سخن است كه در ضمن پنج دليل مورد بررسى قرار گرفتهاند و عبارتند از: | ||
1- مدنى بالطبع بودن انسان. | 1- مدنى بالطبع بودن انسان. | ||
خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
5- وجوب دفع ضرر محتمل. | 5- وجوب دفع ضرر محتمل. | ||
در مقابل این نظريه كه حكومت از آن خداست، نظريه ديگرى وجود دارد كه به دنبال نفى | در مقابل این نظريه كه حكومت از آن خداست، نظريه ديگرى وجود دارد كه به دنبال نفى حاكمیت از خداوند مىباشد. مؤلف در ضمن تنبيهى نظريه سكولاريستى افراد قائل به جدايى دين از سياست را در مورد غير معصوم(ع) واضحتر دانسته و برای تبيين هر چه بيشتر موضوع، بررسى حكومت امامان معصوم(ع) را لازم مىداند. | ||
حاكمیت معصوم(ع): ابتدا در این بخش هرم حكومت كه ابتداى آن از خداوند بوده، تا فقيه مورد باز بينى قرار گرفته، بعد در پنج قسمت بحث ادامه پيدا كرده است؛ بخش اول درباره عقيده امامت و ولايت مىباشد كه به پارهاى از اشكالات در این زمینه پاسخ داده شده است. | |||
ارواح، نفوس و ابدان این بزرگواران مورد بحث اولين اصل در ذيل این مبحث مىباشد؛ گویاترين بيان در این مورد روايت جابر از امام باقر(ع) است؛ مىگوید: «سألته عن علم العالم، فقال لي:يا جابر، إن في الأنبياء و الأوصياء خمسة أرواح: روح القدس، روح الإيمان، روح الحياة، روح القوة و روح الشهوة؛ بروح القدس(يا جابر) عرفوا ما تحت العرش إلى ما تحت الثرى، ثم قال يا جابر إن هذه الأربعة أرواح يصيبها الحدثان إلا روح القدس فإنها لا تلهو و لا تلعب». | ارواح، نفوس و ابدان این بزرگواران مورد بحث اولين اصل در ذيل این مبحث مىباشد؛ گویاترين بيان در این مورد روايت جابر از امام باقر(ع) است؛ مىگوید: «سألته عن علم العالم، فقال لي:يا جابر، إن في الأنبياء و الأوصياء خمسة أرواح: روح القدس، روح الإيمان، روح الحياة، روح القوة و روح الشهوة؛ بروح القدس(يا جابر) عرفوا ما تحت العرش إلى ما تحت الثرى، ثم قال يا جابر إن هذه الأربعة أرواح يصيبها الحدثان إلا روح القدس فإنها لا تلهو و لا تلعب». | ||
خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
6- علم الهامى و نقر در قلوب و اسماع. | 6- علم الهامى و نقر در قلوب و اسماع. | ||
7- مواريث انبيا و | 7- مواريث انبيا و میراث سيدالانبيا. | ||
8- علم لدنى. | 8- علم لدنى. | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
14- حكمت. | 14- حكمت. | ||
مؤلف مىفرمايد: با پى بردن به معادن و مآخذ علوم اهلبيت عليهمالسلام بسيارى از سؤالات و شبهات در این | مؤلف مىفرمايد: با پى بردن به معادن و مآخذ علوم اهلبيت عليهمالسلام بسيارى از سؤالات و شبهات در این زمینه، جواب خواهند گرفت. | ||
حقيقت امامت | حقيقت امامت معصومین عليهمالسلام برای بشر و طهارت و پاکى و عدالت معصومین عليهمالسلام، اصول ديگرى هستند كه مؤلف در این قسمت بدانها پرداخته است. | ||
ولايت نوعيه، موضوع بحث بعدى است؛ مؤلف مىگوید: ولايتى كه ايشان دارند، ولايت نوعيه بوده و اختصاص به شخص يا اشخاص خاص ندارد، بلكه هر كس كه بتواند خود را به چنين مرتبه و جايگاهى برساند از این ولايت برخوردار خواهد شد. | ولايت نوعيه، موضوع بحث بعدى است؛ مؤلف مىگوید: ولايتى كه ايشان دارند، ولايت نوعيه بوده و اختصاص به شخص يا اشخاص خاص ندارد، بلكه هر كس كه بتواند خود را به چنين مرتبه و جايگاهى برساند از این ولايت برخوردار خواهد شد. | ||
آخرين مطلبى كه مؤلف مورد توجه قرار داده و تقريبا از مطالب اصلى و ريشهاى در اينجا مىباشد، این است كه ولايت سياسى تابع ولايت عقايدى مىباشد. | آخرين مطلبى كه مؤلف مورد توجه قرار داده و تقريبا از مطالب اصلى و ريشهاى در اينجا مىباشد، این است كه ولايت سياسى تابع ولايت عقايدى مىباشد. دومین مطلبى كه مؤلف در حكومت معصومین عليهمالسلام بدان اشاره كرده، جهاد ابتدايى و صلاحيت رياست نظام توحيدى در عالم برای معصوم(ع) است. | ||
انواع حكومتها، طريق رسيدن به هدف مطلوب و جايگاه امت در سلطه سياسى، بخشهاى ديگرى هستند كه در کتاب مورد بررسى قرار گرفتهاند. | انواع حكومتها، طريق رسيدن به هدف مطلوب و جايگاه امت در سلطه سياسى، بخشهاى ديگرى هستند كه در کتاب مورد بررسى قرار گرفتهاند. |
ویرایش