۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۳ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۵:۳۵
، ۱۳ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'مي' به 'می'
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
جز (جایگزینی متن - 'مي' به 'می') |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
هدف نویسنده از تأليف این اثر، كوشش برای تكوین صورت دقيقى از اصول نحوى نزد [[سيوطى]] است كه در كتب و آثار متعدد وى، پراكنده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/10|مقدمه محقق، ص10]]</ref> | هدف نویسنده از تأليف این اثر، كوشش برای تكوین صورت دقيقى از اصول نحوى نزد [[سيوطى]] است كه در كتب و آثار متعدد وى، پراكنده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/10|مقدمه محقق، ص10]]</ref> | ||
آنچه باعث | آنچه باعث اهمیت کتاب شده، وسعت اطلاعات نحوى [[سيوطى]] و كثرت تأليفات وى مىباشد؛ زيرا وى به جمعآورى میراث نحوى قرون متمادى قبل از خویش پرداخته و آنها را در آثار خویش، گرد آورده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/10|مقدمه نویسنده، ص10]]</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
منابعى را كه نویسنده در تدوین اثر خویش از آنها بهره برده است، مىتوان به دو دسته تقسيم كرد: | منابعى را كه نویسنده در تدوین اثر خویش از آنها بهره برده است، مىتوان به دو دسته تقسيم كرد: | ||
الف) آثار و كتبى كه در مورد [[سيوطى]] و آثار وى نوشته شده است كه عبارتند از: «جلالالدين السيوطي عصره و حياته و آثاره و جهوده في الدرس اللغوی»، نوشته طاهر سليمان حموده؛ «الإمام الحافظ جلالالدين السيوطي»، اثر إياد خالد الطباع؛ «السيوطي النحوی» تأليف عدنان محمد سليمان؛ «جلالالدين السيوطي مسيرته | الف) آثار و كتبى كه در مورد [[سيوطى]] و آثار وى نوشته شده است كه عبارتند از: «جلالالدين السيوطي عصره و حياته و آثاره و جهوده في الدرس اللغوی»، نوشته طاهر سليمان حموده؛ «الإمام الحافظ جلالالدين السيوطي»، اثر إياد خالد الطباع؛ «السيوطي النحوی» تأليف عدنان محمد سليمان؛ «جلالالدين السيوطي مسيرته العلمیة و مباحثه اللغویة»، تأليف مصطفى شكعه و «قضايا الخلاف النحوی في همع الهوامع للسيوطي» اثر على احمد على كبيسى.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/11|مقدمه نویسنده، ص11]]</ref> | ||
ب) مطالعاتى كه در مورد اصول نحو انجام شده است كه عبارتند از: «الأصول دراسة أبستمولوجية لأصول الفكر اللغوی العربي: النحو، فقه اللغة، البلاغة»، اثر تمام حسان؛ «أصول التفكير النحوی»، نوشته على ابوالمكارم؛ «أصول النحو العربي»، تأليف محمود أحمد نحله؛ «القياس في النحو من الخليل إلى ابن جني»، نوشته صابر بكر ابوالسعود؛ «القياس في النحو مع تحقيق باب الشاذ من المسائل العسكريات لأبيعلي فارسی»، اثر منى الياس و.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/11|همان]]</ref> | ب) مطالعاتى كه در مورد اصول نحو انجام شده است كه عبارتند از: «الأصول دراسة أبستمولوجية لأصول الفكر اللغوی العربي: النحو، فقه اللغة، البلاغة»، اثر تمام حسان؛ «أصول التفكير النحوی»، نوشته على ابوالمكارم؛ «أصول النحو العربي»، تأليف محمود أحمد نحله؛ «القياس في النحو من الخليل إلى ابن جني»، نوشته صابر بكر ابوالسعود؛ «القياس في النحو مع تحقيق باب الشاذ من المسائل العسكريات لأبيعلي فارسی»، اثر منى الياس و.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/11|همان]]</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، ضمن مشخص كردن دقيق موضوع کتاب، به | در مقدمه، ضمن مشخص كردن دقيق موضوع کتاب، به اهمیت و سبب اختيار آن، روش بحث، مطالعات انجامشده درباره آن، مشكلاتى كه نویسنده با آنها مواجه بوده و موضوع ابواب کتاب، اشاره شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/13|مقدمه، ص13]]</ref> | ||
تمهيد، در دو بخش سامان يافته است: | تمهيد، در دو بخش سامان يافته است: | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
به عقيده نویسنده، آنچه پس از موشكافى نظريات سيوطى، قابل استنباط مىباشد، این است كه وى به دليل تصريح به لزوم تبعيت و قبول قرائات قرآنى، به آنها احترام مىگذاشته است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/13|همان]]</ref> | به عقيده نویسنده، آنچه پس از موشكافى نظريات سيوطى، قابل استنباط مىباشد، این است كه وى به دليل تصريح به لزوم تبعيت و قبول قرائات قرآنى، به آنها احترام مىگذاشته است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/13|همان]]</ref> | ||
فصل دوم، پيرامون قياس بوده و در آن، پس از تعريف قياس در لغت و اصطلاح، به بيان | فصل دوم، پيرامون قياس بوده و در آن، پس از تعريف قياس در لغت و اصطلاح، به بيان اهمیت قياس، رد منكرين آن و اقسام قياس پرداخته شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/14|همان، 14]]</ref> | ||
در این فصل، تقسيمى كه [[سيوطى]] برای قياس، به اعتبار مقيس و مقيسعليه انجام داده (حمل فرع بر اصل، حمل اصل بر فرع، حمل نظير بر نظير و حمل ضد بر ضد) نيز مورد بررسى قرار گرفته و سپس به ذكر اركان قياس كه عبارتند از: مقيسعليه، مقيس، علت يا جامع و حكم، پرداخته شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/14|همان]]</ref> | در این فصل، تقسيمى كه [[سيوطى]] برای قياس، به اعتبار مقيس و مقيسعليه انجام داده (حمل فرع بر اصل، حمل اصل بر فرع، حمل نظير بر نظير و حمل ضد بر ضد) نيز مورد بررسى قرار گرفته و سپس به ذكر اركان قياس كه عبارتند از: مقيسعليه، مقيس، علت يا جامع و حكم، پرداخته شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/14|همان]]</ref> | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
1. اجماع: پس از توضيح لغوى و اصطلاحى این واژه، اجماع نحات، مخالفت با اجماع، انواع آن از جمله اجماع عرب، اجماع قراء و اجماع روات، تشريح شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان]]</ref> | 1. اجماع: پس از توضيح لغوى و اصطلاحى این واژه، اجماع نحات، مخالفت با اجماع، انواع آن از جمله اجماع عرب، اجماع قراء و اجماع روات، تشريح شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان]]</ref> | ||
2. استصحاب: ضمن توضيح معناى لغوى و اصطلاحى آن، به بحث پيرامون جايگاه و | 2. استصحاب: ضمن توضيح معناى لغوى و اصطلاحى آن، به بحث پيرامون جايگاه و اهمیت استصحاب نزد نحات و مخصوصا [[سيوطى]] و همچنين مسائلى كه [[سيوطى]] در آنها به استصحاب حال استدلال نموده، پرداخته شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان]]</ref> | ||
3. ادله فرعى ملحق به اصول نحوى: این ادله عبارتند از استدلال به عكس؛ استدلال به بيان علت؛ استدلال به عدم دليلى در شىء بر نفى آن؛ استدلال به اصول؛ استقراء؛ استدلال به عدم نظير؛ استحسان و.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان]]</ref> | 3. ادله فرعى ملحق به اصول نحوى: این ادله عبارتند از استدلال به عكس؛ استدلال به بيان علت؛ استدلال به عدم دليلى در شىء بر نفى آن؛ استدلال به اصول؛ استقراء؛ استدلال به عدم نظير؛ استحسان و.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان]]</ref> | ||
فصل آخر، به تعارض و ترجيح و قواعد توجيه، اختصاص يافته است و از جمله مباحث آن مىتوان به مفهوم لغوى و اصطلاحى تعارض و تراجيح، صور آن؛ قواعد و شروط توجيه؛ رابطه | فصل آخر، به تعارض و ترجيح و قواعد توجيه، اختصاص يافته است و از جمله مباحث آن مىتوان به مفهوم لغوى و اصطلاحى تعارض و تراجيح، صور آن؛ قواعد و شروط توجيه؛ رابطه میان قواعد توجيه و اصول نحو و نيز قواعد نحات؛ وظيفه قواعد توجيه؛ مآخذ قواعد توجيه و... اشاره نمود.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان]]</ref> | ||
در خاتمه، سه بحث دنبال شده است كه عبارتند از: اضافات [[سيوطى]] در علم اصول نحو، تأثير وى در مخالفين و اهم نتايج بحث.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/16|همان، ص16]]</ref> | در خاتمه، سه بحث دنبال شده است كه عبارتند از: اضافات [[سيوطى]] در علم اصول نحو، تأثير وى در مخالفين و اهم نتايج بحث.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/16|همان، ص16]]</ref> | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
[[همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو]] | [[همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو]] | ||
[[شرح | [[شرح ملاجامی علی متن الكافية في النحو]] | ||
[[أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك]] | [[أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك]] | ||