۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
خاطرات ممتحن‌الدوله (زندگی نامه میرزا مهدی‌خان ممتحن‌الدوله شقاقی): تفاوت میان نسخه‌ها
خاطرات ممتحن‌الدوله (زندگی نامه میرزا مهدی‌خان ممتحن‌الدوله شقاقی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۲ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۲۲:۵۱
، ۱۲ نوامبر ۲۰۱۸لینک درون متنی
جز (جایگزینی متن - 'خاطرات ممتحن‌الدوله (زندگی نامه میرزا مهدی خان ممتحن‌الدوله شقاقی)' به 'خاطرات ممتحن‌الدوله (زندگی نامه میرزا مهدی‌خان ممتحن‌الدوله شقاقی)') |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''''خاطرات ممتحن‌الدوله'' (زندگی نامه میرزا مهدی‌خان ممتحن‌الدوله شقاقی)''' اثر [[خانشقاقی، حسینقلی|حسينقلى خانشقاقى]] است كه به زبان فارسى در سال 1353 ه.ش پيرامون زندگى نامه [[ممتحن‌الدوله، مهدی|ميرزا مهدى‌خان ممتحن‌الدوله خان شقاقى]] نوشته شده است. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
در ابتدا پيشگفتارى از [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] و سپس سرآغازى به قلم | در ابتدا پيشگفتارى از [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] و سپس سرآغازى به قلم [[خانشقاقی، حسینقلی|حسينقلى‌خان خانشقاقى]] و نمونه خط [[ممتحن‌الدوله، مهدی|ممتحن‌الدوله]] و نسب نامه خاندان [[ممتحن‌الدوله، مهدی|ممتحن‌الدوله]] به صورت نمودار و سپس مقدمه مؤلف ذكر شده است. | ||
كتاب حاضر در هفت فصل در نسب، مسافرت به فرانسه، بازگشت به ايران، ورود به تهران، ماموريت ايتاليا، ماموريت موتمن‌الملك به مشهد و ازدواج مجدد و وفات ميرزا مهدى‌خان شقاقى تنظيم يافته است، پايان كتاب ذيلى كه پيرامون نكاتى چند درباره خاندان مادرى خانشقاقى و به قلم خودش مطرح شده است. | كتاب حاضر در هفت فصل در نسب، مسافرت به فرانسه، بازگشت به ايران، ورود به تهران، ماموريت ايتاليا، ماموريت موتمن‌الملك به مشهد و ازدواج مجدد و وفات ميرزا مهدى‌خان شقاقى تنظيم يافته است، پايان كتاب ذيلى كه پيرامون نكاتى چند درباره خاندان مادرى خانشقاقى و به قلم خودش مطرح شده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
پيرامون شخصيت "ميرزا مهدى خان شقاقى" (ممتحن‌الدوله) مى‌خوانيم كه وى، اولين مهندس (آرشيتكت) ايران است. در سال 1263 ه.ق (1223 ه. ش. و 1843 م.) در تهران، محله سنگلج كه مركز سلطنت آن زمان تهران بود، متولد شد. پس از چند سال تحصيل در مكتب سرخانه و در مدرسه دارالفنون جديد التأسيس در سال 1276 ه.ق. (1236 ه. ش. و 1857 م.) بر اثر يك سلسله اتفاقات خانوادگى به دستور شخص "ناصرالدين شاه" با اولين هيأت محصلين به پاريس (فرانسه) اعزام شد و پس از اتمام تحصيلات متوسطه و اخذ گواهينامه مهندسى معمارى در مدرسه عالى "اكل نورمال سوپريور دوپارى" و دانشكده معمارى (آرشيتكتور) پاريس در سال 1243 ه. ش. (1864 م.) به ايران بازگشت. | پيرامون شخصيت "[[ممتحن‌الدوله، مهدی|ميرزا مهدى خان شقاقى" (ممتحن‌الدوله)]] مى‌خوانيم كه وى، اولين مهندس (آرشيتكت) ايران است. در سال 1263 ه.ق (1223 ه. ش. و 1843 م.) در تهران، محله سنگلج كه مركز سلطنت آن زمان تهران بود، متولد شد. پس از چند سال تحصيل در مكتب سرخانه و در مدرسه دارالفنون جديد التأسيس در سال 1276 ه.ق. (1236 ه. ش. و 1857 م.) بر اثر يك سلسله اتفاقات خانوادگى به دستور شخص "ناصرالدين شاه" با اولين هيأت محصلين به پاريس (فرانسه) اعزام شد و پس از اتمام تحصيلات متوسطه و اخذ گواهينامه مهندسى معمارى در مدرسه عالى "اكل نورمال سوپريور دوپارى" و دانشكده معمارى (آرشيتكتور) پاريس در سال 1243 ه. ش. (1864 م.) به ايران بازگشت. | ||
از جمله آثار مشهور وى مى‌توان به ساختمان‌هاى مسجد سپهسالار (شهيد مطهرى فعلى)، مجلس شوراى ملى، پارك اتابك و قصر فيروزه اشاره كرد كه طراحى و نقشه‌كشى آنها را شخصأ انجام داده و در اتمام آنها نظارت نموده است. | از جمله آثار مشهور وى مى‌توان به ساختمان‌هاى مسجد سپهسالار (شهيد مطهرى فعلى)، مجلس شوراى ملى، پارك اتابك و قصر فيروزه اشاره كرد كه طراحى و نقشه‌كشى آنها را شخصأ انجام داده و در اتمام آنها نظارت نموده است. | ||
(ممتحن‌الدوله) در خاطرات خود پيرامون چگونگى نيل به لقب ممتحن‌الدوله مى‌نويسد كه به علت ترجمه و تأليف كتاب حقوق بين‌المللى و نيز تشويق وزارت خارجه به افتتاح مدرسه علوم سياسى و نوشتن پروگرام اين مدرسه با همكارى "سعدالدوله" به لقب ممتحن‌الدوله و عنوان جنابى مفتخر و به دريافت مبلغ هشتصد تومان اضافه مواجب و رتبه امير تومانى نايل شد و بعدأ داراى نشان و تمثال ناصرالدين شاهى گرديد. | [[ممتحن‌الدوله، مهدی|(ممتحن‌الدوله)]] در خاطرات خود پيرامون چگونگى نيل به لقب [[ممتحن‌الدوله، مهدی|ممتحن‌الدوله]] مى‌نويسد كه به علت ترجمه و تأليف كتاب حقوق بين‌المللى و نيز تشويق وزارت خارجه به افتتاح مدرسه علوم سياسى و نوشتن پروگرام اين مدرسه با همكارى "سعدالدوله" به لقب [[ممتحن‌الدوله، مهدی|ممتحن‌الدوله]] و عنوان جنابى مفتخر و به دريافت مبلغ هشتصد تومان اضافه مواجب و رتبه امير تومانى نايل شد و بعدأ داراى نشان و تمثال ناصرالدين شاهى گرديد. | ||
وى در تمام مدت وزارت امور خارجه "قوام‌الدوله" مقام مستشارى داشت و در سفر ناصرالدين شاه به اروپا ملتزم ركاب بود. در سفر اول "مظفرالدين شاه" به اروپا نيز در ركاب بود؛ ولى از پطرزبورغ مأمور كميسارياى راه انزلى به تهران شد. وى تا مدتها بعد مقام مستشارى وزارت خارجه را حفظ كرد. | وى در تمام مدت وزارت امور خارجه "قوام‌الدوله" مقام مستشارى داشت و در سفر ناصرالدين شاه به اروپا ملتزم ركاب بود. در سفر اول "مظفرالدين شاه" به اروپا نيز در ركاب بود؛ ولى از پطرزبورغ مأمور كميسارياى راه انزلى به تهران شد. وى تا مدتها بعد مقام مستشارى وزارت خارجه را حفظ كرد. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
در ضمن اين جست وجو به اولين مهندس معمار ايرانى برمى‌خوريم كه در فرانسه در رشته معمارى و طراحى صنعتى فارغ‌التحصيل شد و مواد درسى كه گذراند، دقيقاً با دروس امروزى دانشكده‌هاى معمارى مطابقت دارد. آثار او نيز دقيقاً از روى نقشه‌هاى مدون (پلان، نما، مقطع و پرسپكتيو) ساخته شده است. | در ضمن اين جست وجو به اولين مهندس معمار ايرانى برمى‌خوريم كه در فرانسه در رشته معمارى و طراحى صنعتى فارغ‌التحصيل شد و مواد درسى كه گذراند، دقيقاً با دروس امروزى دانشكده‌هاى معمارى مطابقت دارد. آثار او نيز دقيقاً از روى نقشه‌هاى مدون (پلان، نما، مقطع و پرسپكتيو) ساخته شده است. | ||
اين شخص ميرزامهدى خان شقاقى نام داشت كه مى‌توان او را با اطمينان اولين معمار تحصيل‌كرده ايران دانست. وى جزو اولين گروه دانشجويان ايرانى بود كه از سوى ناصرالدين شاه قاجار جهت تحصيل در رشته‌هاى مختلف به خارج از كشور اعزام شدند. | اين شخص [[ممتحن‌الدوله، مهدی|ميرزامهدى خان شقاقى]] نام داشت كه مى‌توان او را با اطمينان اولين معمار تحصيل‌كرده ايران دانست. وى جزو اولين گروه دانشجويان ايرانى بود كه از سوى ناصرالدين شاه قاجار جهت تحصيل در رشته‌هاى مختلف به خارج از كشور اعزام شدند. | ||
مخارج تحصيلى او به موجب گزارش ميرزا ملكم‌خان به ناصرالدين شاه بالغ بر 300 تومان شده بود. ميرزامهدى خان مهندس بعد از دو سال تحصيل مقدماتى به پاريس آمد و پس از شش ماه امتحان ورودى را گذراند و وارد اكول سانترال دزآرت اما نوفاكتور (مدرسه مركزى هنر و صنايع ساخت) شد و بعد از سه سال با ديپلم مهندسى راه و پل‌سازى فارغ‌التحصيل شد. | مخارج تحصيلى او به موجب گزارش ميرزا ملكم‌خان به ناصرالدين شاه بالغ بر 300 تومان شده بود. ميرزامهدى خان مهندس بعد از دو سال تحصيل مقدماتى به پاريس آمد و پس از شش ماه امتحان ورودى را گذراند و وارد اكول سانترال دزآرت اما نوفاكتور (مدرسه مركزى هنر و صنايع ساخت) شد و بعد از سه سال با ديپلم مهندسى راه و پل‌سازى فارغ‌التحصيل شد. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
ميرزا مهدى بعد از بازگشت از فرانسه با مشكلات خانوادگى متعددى روبه رو شد و مدت‌هاى زيادى را بدون شغل و با وضع مالى اسفناك سپرى كرد و تا 15 سال كسى براى كار طراحى ساختمان به او رجوع نكرد. كار به جايى رسيد كه مجبور شد به صورت عمله روزمزد به طور ناشناس در ساختمان‌هاى خصوصى مشغول به كار شود، تا اينكه روزى در سر ساختمانى، وزير امور خارجه وقت به طور اتفاقى او را ديد و به سبب شناختى كه از پدر مهدى خان داشت، او را حضور ناصرالدين شاه برد. | ميرزا مهدى بعد از بازگشت از فرانسه با مشكلات خانوادگى متعددى روبه رو شد و مدت‌هاى زيادى را بدون شغل و با وضع مالى اسفناك سپرى كرد و تا 15 سال كسى براى كار طراحى ساختمان به او رجوع نكرد. كار به جايى رسيد كه مجبور شد به صورت عمله روزمزد به طور ناشناس در ساختمان‌هاى خصوصى مشغول به كار شود، تا اينكه روزى در سر ساختمانى، وزير امور خارجه وقت به طور اتفاقى او را ديد و به سبب شناختى كه از پدر مهدى خان داشت، او را حضور ناصرالدين شاه برد. | ||
ميرزا مهدى طى ملاقاتى كه با ناصرالدين شاه در بيرون شهر داشت، به دستور او ساختمان قصر فيروزه را طراحى كرد؛ اما به دليل نپذيرفتن دخل و تصرف‌هاى شاه در طرح، اين كار از او گرفته شد. البته قصر فيروزه با نقشه او 5-4 سال بعد به اتمام رسيد كه اكنون هم ساختمان آن باقى است. او در سال 1297 هجرى قمرى به مقام نيابت دوم وزارت خارجه منصوب شد و در زمان وزارت خارجه ناصرالملك نيابت اول را به او محول كردند. ميرزا مهدى خان شقاقى به خاطر خدماتش در وزارت امور خارجه به لقب ممتحن‌الدوله نايل شد و بعدها نيز نشان تمثال ناصرالدين شاه را به او اهدا كردند. اولين معمار تحصيل‌كرده ايرانى در سال 1299 شمسى در سن 76 سالگى در گذشت. | [[ممتحن‌الدوله، مهدی|ميرزا مهدى]] طى ملاقاتى كه با ناصرالدين شاه در بيرون شهر داشت، به دستور او ساختمان قصر فيروزه را طراحى كرد؛ اما به دليل نپذيرفتن دخل و تصرف‌هاى شاه در طرح، اين كار از او گرفته شد. البته قصر فيروزه با نقشه او 5-4 سال بعد به اتمام رسيد كه اكنون هم ساختمان آن باقى است. او در سال 1297 هجرى قمرى به مقام نيابت دوم وزارت خارجه منصوب شد و در زمان وزارت خارجه ناصرالملك نيابت اول را به او محول كردند. [[ممتحن‌الدوله، مهدی|ميرزا مهدى خان شقاقى]] به خاطر خدماتش در وزارت امور خارجه به لقب ممتحن‌الدوله نايل شد و بعدها نيز نشان تمثال ناصرالدين شاه را به او اهدا كردند. اولين معمار تحصيل‌كرده ايرانى در سال 1299 شمسى در سن 76 سالگى در گذشت. | ||
برخى از آثار معمارى ميرزامهدى خان شقاقى عبارتند از: وزارت خانه‌هاى جديد در اطراف ميدان ارگ كه ساخته نشدند. عمارت بهارستان و مسجد ناصرى (سپهسالار) به سفارش مرحوم سپهسالار. عمارت معتمدالسلطنه (ميرزا ابراهيم). عمارت و باغ سيد عبدا... پسر سيد موسى تقرشى در خارج از دروازه قزوين. عمارت قوام‌الدوله ثانى در گوشه لاله زار (شامل چهار حياط و دو عمارت اندرونى و دو عمارت بيرونى مجاور هم و يك حمام بزرگ با دو بخش عمومى و خصوصى) پله اصلى عمارت ناصرالملك كه با همان نقشه ساختمان بهارستان اجرا شد. عمارت مسكونى سعدالدوله كه داراى پلكان معلق بود، عمارت ميرزا سعيد خان موتمن‌الملك انصارى (وزير امورخارجه وقت)، عمارت حسام‌السلطنه (ابوالنصر ميرزا). عمارت محمدولى خان سپهسالار تنكابنى در چهارراه لاله زار و ساختمان جديد سفارت ايران در استانبول در زمان سفير كبيرى ميرزا حسين خان سپهسالار كه در موقع بازگشت از استانبول به ايران طراحى شده است. | برخى از آثار معمارى [[ممتحن‌الدوله، مهدی|ميرزامهدى خان شقاقى]] عبارتند از: وزارت خانه‌هاى جديد در اطراف ميدان ارگ كه ساخته نشدند. عمارت بهارستان و مسجد ناصرى (سپهسالار) به سفارش مرحوم سپهسالار. عمارت معتمدالسلطنه (ميرزا ابراهيم). عمارت و باغ سيد عبدا... پسر سيد موسى تقرشى در خارج از دروازه قزوين. عمارت قوام‌الدوله ثانى در گوشه لاله زار (شامل چهار حياط و دو عمارت اندرونى و دو عمارت بيرونى مجاور هم و يك حمام بزرگ با دو بخش عمومى و خصوصى) پله اصلى عمارت ناصرالملك كه با همان نقشه ساختمان بهارستان اجرا شد. عمارت مسكونى سعدالدوله كه داراى پلكان معلق بود، عمارت ميرزا سعيد خان موتمن‌الملك انصارى (وزير امورخارجه وقت)، عمارت حسام‌السلطنه (ابوالنصر ميرزا). عمارت محمدولى خان سپهسالار تنكابنى در چهارراه لاله زار و ساختمان جديد سفارت ايران در استانبول در زمان سفير كبيرى ميرزا حسين خان سپهسالار كه در موقع بازگشت از استانبول به ايران طراحى شده است. | ||
==وضعيت كتاب== | ==وضعيت كتاب== | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
2- از ویکیپديا، دانشنامه آزاد | 2- از ویکیپديا، دانشنامه آزاد | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: تاریخ]] | [[رده: تاریخ]] | ||
[[رده: تاریخ ایران]] | [[رده: تاریخ ایران]] | ||