مع الدكتور أحمد أمين في حديث المهدي و المهدوية؛ الثقلان الكتاب و العترة: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مظفر، محمد حسین]] (نويسنده)

[[زین‎‌ الدین، محمد امین]] (نويسنده)

كتاب «مع الدكتور...» با مقدمه نويسنده در اشاره به انگيزه نگارش، آغاز و مطالب آن در چهار فصل و يك خاتمه ارائه شده است.

كتاب دوم، با مقدمه ناشر در بيان متن حديث ثقلين آغاز شده است. به اعتقاد نويسنده با اينكه تمام فرقه‌هاى اسلامى، حديث ثقلين را به تواتر نقل كرده‌اند، ولى مخالفين شيعه و حقانيت اهل‌بيت(ع)، معانى ظاهرى آن را تحريف و در مصاديق آن مجادله كرده‌اند؛ بدين جهت وى فقرات حديث را در شش بخش جداگانه آورده و پس از توضيح آن‌ها، ديدگاه‌هاى مخالفين را نقد كرده است (پارسا، 1388).

كتاب اول، فصل اول، مصلح منتظر در ساير اديان را بررسى كرده است. نويسنده، معتقد است كه اعتقاد به مصلح منتظر، تفكرى قديمى است كه اختصاص به دين اسلام نداشته، بلكه در تمام اديان آسمانى سابق، اين تفكر وجود داشته و تمامى آن‌ها، ضمن بشارت به آمدن منجى، به بيان صفات و ويژگى‌هاى وى پرداخته‌اند؛ هرچند مصلح منتظر را به نام «مهدى» و دعوت اصلاحى وى را «مهدویت» نخوانده‌اند.

در فصل دوم، جايگاه مهدى منتظر در ديوان خلفا مورد بحث قرار گرفته است. نويسنده براى اثبات ضرورت امام، چنين استدلال نموده است كه: امام، سلطان بوده و وجود سلطان، ضرورتى از ضروريات حيات است؛ بنابراين، بقاء اجتماع، متوقف بر وجود امام بوده و اگر موجود نباشد، چاره‌اى جز نصب وى نيست و شك در اين امر، از محالات مى‌باشد.

در فصل سوم، به نقدهاى دكتر احمد امين در مورد مهدویت، پاسخ داده شده است. نويسنده، معتقد است كه تمام اين انتقادات بى‌پايه و اساس، مجموعه‌اى از تناقضات مى‌باشند كه اگر آن‌ها را يك‌جا گردآورى كنيم، به عقيده‌اى مضحك دست خواهيم يافت.

از جمله انتقاداتى كه نويسنده به زيبايى به آن‌ها پاسخ داده است، عبارتند از:

در ادامه پاسخ به اين شبهات، نويسنده بررسى تاريخى مهدویت را ضرورى دانسته و لذا در فصل چهارم، به بحث از تاريخ مهدویت پرداخته است.

كتاب دوم، با مقدمه‌اى از ناشر در توضيحى مختصر پيرامون حديث ثقلين آغاز شده است. نويسنده، معتقد است كه حديث ثقلين، با بيانى بليغ و رسا، به امرى كه حيات سياسى و دينى امت اسلامى در آن است، اشاره دارد، زيرا به اعتقاد وى، در امامت چيزى به وديعه گذاشته شده كه حيات همه‌جانبه امت را تضمين مى‌نمايد؛ زيرا امام، قائم به وظايف نبى(ص) بوده و مرجع مقاصدى است كه بشر به خاطر آن‌ها، به پيامبر(ص) محتاج مى‌باشد.

نويسنده در ابتدا، به نص حديث ثقلين اشاره كرده و پس از بررسى سند و معناى آن، به بحث و بررسى فرازهاى اين حديث تحت شش عنوان زير پرداخته است:

# «انى تارك فيكم»: نويسنده معتقد است كه خطاب موجود در اين فراز، متوجه تمامى امت، در تمام نقاط و اعصار تاريخ مى‌باشد.

# «كتاب الله»: نويسنده معتقد است كه اگر پيامبر(ص) خود به خليفه بودن كتاب الله پس از خويش تصريح نمى‌نمود، باز هم روشن و مبرهن بود كه قرآن، خليفه پس از وى مى‌باشد؛ زيرا قرآن بيان‌كننده حكم و احكام، نصايح و اخلاق، تعليم و ارشاد، اخبار گذشتگان و عبرت‌هاى پيشينيان و ساير مواردى است كه حيات بشرى وابسته به آن‌ها بوده و ابلاغ آن‌ها بر عهده رسول(ص) مى‌باشد.

# «و عترتى اهل‌بيتى»: به اعتقاد نويسنده، براى تكميل رسالت، وجود خليفه دوم لازم است، زيرا امور و وظايفى از قبيل قضاوت، فصل خصومات، عقد معاهدات سياسى، رهبرى جامعه، ارشاد مردم و... وجود دارند كه به‌وسيله پيامبر(ص) انجام مى‌گيرند و پس از شخص ايشان، بايد انسان لايقى، قائم مقام ايشان بوده و عهده‌دار اين امور باشد.

# «ما ان تمسكتم بهما لن تضلوا بعدى ابدا»: نويسنده، منظور نهايى از اين روايت را، وجوب تمسك به اين دو امر گران‌بها دانسته و به اين نكته اشاره نموده است كه حقيقت تمسك، اعتصام مى‌باشد؛ البته با تذكر اين مطلب كه مراد، قبض باليد نيست، بلكه تمسك به هر چيز، بر حسب همان چيز است و از آنجا كه كتاب خدا، مصدر شريعت، قاعده نظم و احكام، سرچشمه فضايل و اخلاق، كليد عبرت و موعظه و عترت پيامبر(ص) نيز كتاب ناطق، كاشف اسرار كتاب صامت، دليل بر عظمت خداوند، مرشد به وجوب عبوديت و احياكننده حيات دينى و سياسى مى‌باشند، تمسك به ثقلين، اخذ به آن چيزى است كه كتاب خدا و عترت پيامبر(ص) به آن ارشاد و امر مى‌نمايند.

#:در اين رابطه، نويسنده به بحث و بررسى ثقل ثالث نيز پرداخته است. گروهى پنداشته‌اند كه ثقل ديگرى وجود دارد كه تمسك و اتباع از آن، بر تمامى مسلمين واجب مى‌باشد و آن پيروى از صحابه است. دليل تمسك اين گروه به اين امر، حديثى تحت عنوان «اصحابى كالنجوم بايهم اقتديتم اهتديتم» مى‌باشد كه نويسنده ضمن بررسى مفصل اين حديث، اين مطلب را رد نموده است.