شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام: تفاوت میان نسخه‌ها

[[فاسی، محمد بن احمد]] (نويسنده)

نويسنده از مشهورترين مورخان شهر مكه است كه آثار مفصّل و متعددى درباره تاريخ اين شهر تأليف كرده است. مهم‌ترين اثر او كتاب شفاء الغرام فى اخبار البلد الحرام است. خود وى اين كتاب را به چندين صورت تلخيص كرده با عناوينى؛ مانند تحفة الكرام باخبار البلد الحرام, تحصيل الحرام الى تاريخ البلد الحرام ترويح الصدور. يكى از اين مختصرها كتاب الزهور المقتطفه است كه مؤلف در سال 819 ه.ق آن را نوشته شده و درست به مانند اصل، آن را در چهل باب ارائه كرده است. بحث از حدود شهر مكه، حدود حرم، فضايل آن، مجاورت در آن، بناى كعبه و تجديدهاى آن، ويژگى‌هاى كعبه از كسوت و طيب و چيزهاى ديگر، محل نماز رسول خدا(ص) در كعبه، اركان كعبه و فضايل آن، مقام ابراهيم و حجر اسماعيل، توسعه مسجدالحرام در دوره‌هاى مختلف، اماكن متبرکه مكه، اماكن متبرکه مربوط به مناسك و تعريف آن‌ها؛ مانند عرفات، مزدلفه، منى، مدارس، رباطها و زاويه‌هاى شهر مكه، اميران مكه از پيش از اسلام و بعد از آن و سير تاريخى شهر مكه براساس سال‌شمار، و بت‌ها و بازارهاى مكه در جاهليت از مباحثى است كه فاسى در اين كتاب آورده است. اين اثر با كوچكى حجم، به دليل آن خلاصه يك اثر سنگين؛ مانند شفاءالغرام است، متنى اصيل و دقيق است. تحقيق آن از نظر استخراج مصادر خوب و از نظر طبع نيز حروفچينى آن چشم نواز است.

نويسنده در اين كتاب نسبت به ديگر كتب خويش با تفصيل بيشترى سخن گفته و كتاب خود را در چهل باب تنظيم نموده تا همه اخبار اطلاعات وقايع و خوادث مربوط به مكه را از آغاز تاسيس تا زمان حيات خود دربر گيرد.

كاملا روشن است كه شفاءالغرام حاصل مطالعات وسيع مؤلف بوده و خواننده اين كتاب با مجموعه ارزشمندى از منابع و مراجع قديمى رو به رو مى‌شود كه نويسنده كتاب براى گردآورى كتاب خود، همه آن‌ها را به دقت مورد مطالعه قرار داده و در سطر به سطر كتاب خود، به آن‌ها اشاره كرده و از ده‌ها كتاب خطى نام برده است و بسيارى از آن‌ها را با اعتماد به حافظان و محدثان مورد استفاده قرار داده است و برخى را نيز به شيوه مؤلفان كتب رجالى جرح و تعديل نموده است.