جامع التواريخ: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جامع‌التواريخ (قسمت اسماعيليان و فاطميان)'''، تأليف رشيدالدين فضل‌اللّه همدانى از معاصرين و ياران [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] بوده است. جامع‌التّواريخ تاريخ عمومى جهان است و شايد به توان گفت كه بهترين كتابى كه به زبان فارسى درباره اسماعيليان نوشته شده، همين بخش از جامع‌التّواريخ است.

نویسنده در ذكر تاريخ عبيدالله مهدى، پس از ذكر روايات مختلف گويد: «و اين همه روايات و اقوال زعم اهل سنت و جماعت است در انتساب مهدى، غالب ظن آن است كه اين همه مواضعه‌ى عباسيان است و نصب ايشان است از بهر آن كه ما را بر ترتيب اين بيّنتى واضح است به آن‌كه مى‌دانيم كه ايشان قصد منصب عباسيان مى‌كردند و عباسيان قصد استيصال ايشان، و چون با ايشان چيزى به دست نداشتند، چاره‌اى نداشتند؛ مگر آن‌كه در نسب ايشان طعن كنند تا مسلمانان در مجالس و محافل و انجمن‌ها بازگويند و بر زبان‌ها مقدوح و ملوم و مذموم باشند، بر چشم‌هاى مردم خوار و ذليل گردند و رغبت به دعوت ايشان نكنند».

حسن صباح، به خاندان آل على(ع) فخر و مباهات مى‌كرد؛ ولى نبايد فراموش كرد كه فاطميان از نظر نحوه حكومت و معيشت دست كمى از عباسيان نداشتند. اگر حسن صباح خليفه فاطمى را جانشين واقعى پيامبر اسلام(ص) مى‌دانست، در مقابل علماى اهل سنت هم خليفه عباسى را رييس معنوى مسلمين تلقى مى‌كردند.

اسماعيليان، از سويى خود را طرفدار فلسفه و آزادى فكر و انديشه مشهور نموده بودند؛ ولى از سويى ديگر در نشر و گسترش اعتقادات و نظرات خويش سخت پافشارى مى‌نمودند و متعصبانه رفتار مى‌كردند، و حتى مخالفين افكار و معتقدات خود را تهديد مى‌نمودند. ايجاد وحشت و هراس در بين مردم از روش و شيوه‌هاى شناخته شده، اسماعيليان بود، به گونه‌اى كه بسيارى از شخصيت‌هاى علمى را كه مخالف عقيده و مرام آنان بودند با قتل و ترور از ميان برداشتند.