۶۱٬۱۸۹
ویرایش
تاريخ الائمة الزيدية في اليمن حتی العصر الحديث (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۶ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۷:۵۸
، ۶ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' حسين' به ' حسین') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
[[محمد عزب، محمد زینهم]] (مقدمه‌نويس) | [[محمد عزب، محمد زینهم]] (مقدمه‌نويس) | ||
[[زباره صنعانی، محمد بن محمد]] ( | [[زباره صنعانی، محمد بن محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 56 /ز2ت2 | | کد کنگره =BP 56 /ز2ت2 | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''تاريخ الأئمة الزيدية في اليمن حتى العصر الحديث'''، به زبان عربى از آثار محمد بن محمد بن يحيى زباره است كه با اهتمام و مقدمه دكتر محمد زينهم محمد عزب منتشر شده است. | '''تاريخ الأئمة الزيدية في اليمن حتى العصر الحديث'''، به زبان عربى از آثار محمد بن محمد بن يحيى زباره است كه با اهتمام و مقدمه دكتر محمد زينهم محمد عزب منتشر شده است. نویسنده در اين اثر، ظهور امامان زيدى از قرن دوم هجرى تا نيمه اول قرن چهاردهم هجرى (1342ق) را همراه با توضيحى در مورد پرچم‌داران آن شرح داده است. در مجموع در اين اثر، بيش از صد امام زيدى مطرح شده است. | ||
هرچند عنوان كتاب به‌صورت مذكور، در روى جلد و صفحه اول آمده، ولى نام اصلى آن عبارت است از: «إتحاف المهتدين بذكر الأئمة المجددين و من قام باليمن الميمون». گفتنى است كه كتاب حاضر تعليقه و توضيحى بر كتاب و منظومه شعرى «تحفة المسترشدين» است و مطالعه آن مى‌تواند پژوهشگران را در شناخت تاريخ امامان زيدى يمن يارى رساند. | هرچند عنوان كتاب به‌صورت مذكور، در روى جلد و صفحه اول آمده، ولى نام اصلى آن عبارت است از: «إتحاف المهتدين بذكر الأئمة المجددين و من قام باليمن الميمون». گفتنى است كه كتاب حاضر تعليقه و توضيحى بر كتاب و منظومه شعرى «تحفة المسترشدين» است و مطالعه آن مى‌تواند پژوهشگران را در شناخت تاريخ امامان زيدى يمن يارى رساند. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب حاضر از مقدمه دكتر محمد زينهم محمد عزب و مقدمه | كتاب حاضر از مقدمه دكتر محمد زينهم محمد عزب و مقدمه نویسنده و متن اصلى تشكيل شده است. متن اصلى كتاب تقسيم به فصل و بخش و... نشده است و نویسنده از شيوه تاريخى و قرن به قرن براى سامان دادن به كتابش استفاده كرده و هدفش آشنا كردن پژوهشگران با تاريخ امامان زيدى يمن بوده است. زبان و ادبيات اين اثر، عربى فصيح، رسا و شيواست. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
1. دكتر محمد زينهم محمد عزب، در مقدمه‌اش - كه زمان و مكان و مشخصات نگارش آن معين نشده - تأكيد كرده است: دو ويژگى عمده زيديه عبارت است از: 1. شروط امامت در نزد زيديان، 14 مورد است و آن عبارت است از اينكه امام مكلف، مرد، مجتهد، علوى، فاطمى، عدل، سخى، ورع، سليم العقل، سليم الحواس، سليم الاطراف، صاحب رأى و تدبير، اقدامگر و شجاع باشد؛ 2. زيديه در بين فرقه‌هاى شيعه آزادتر و به سنيان نزدیک ترند و اهل جدال نيستند و... و آنان به انتخاب طبيعى اعتقاد دارند، هرچند آن را در قلمرو محدودى منحصر مى‌كنند. | 1. دكتر محمد زينهم محمد عزب، در مقدمه‌اش - كه زمان و مكان و مشخصات نگارش آن معين نشده - تأكيد كرده است: دو ويژگى عمده زيديه عبارت است از: 1. شروط امامت در نزد زيديان، 14 مورد است و آن عبارت است از اينكه امام مكلف، مرد، مجتهد، علوى، فاطمى، عدل، سخى، ورع، سليم العقل، سليم الحواس، سليم الاطراف، صاحب رأى و تدبير، اقدامگر و شجاع باشد؛ 2. زيديه در بين فرقه‌هاى شيعه آزادتر و به سنيان نزدیک ترند و اهل جدال نيستند و... و آنان به انتخاب طبيعى اعتقاد دارند، هرچند آن را در قلمرو محدودى منحصر مى‌كنند. | ||
نویسنده مقدمه افزوده است ازاين‌رو خيلى به پژوهش‌هاى مرتبط با يمن مشتاق شدم و به همين جهت زمانى كه در دارالكتب المصرية بودم، كتاب سودمندى يافتم به نام «إتحاف المهتدين بذكر الأئمة المجددين و من قام باليمن الميمون» نوشته محمد بن محمد بن يحيى زباره، از پرچم‌داران انديشه و تاريخ در قرن نوزدهم ميلادى. اين كتاب، براى ما پيدايش رهبران زيدى از قرن دوم تا قرن سيزدهم هجرى را تشريح مى‌كند و گزارش مختصرى از زندگى طلايه‌داران اين مكتب در طول قرون را عرضه مى‌دارد.<ref>ر. ك.: مقدمه كتاب، ص7 - 8</ref> | |||
قابل توجه است كه هرچند دكتر محمد زينهم محمد عزب محدوده زمانى مباحث اين كتاب را از قرن دوم تا قرن سيزدهم هجرى شمرده، ولى واقعيت آن است كه | قابل توجه است كه هرچند دكتر محمد زينهم محمد عزب محدوده زمانى مباحث اين كتاب را از قرن دوم تا قرن سيزدهم هجرى شمرده، ولى واقعيت آن است كه نویسنده بحثش را تا نيمه اول قرن چهاردهم هجرى (1342ق) ادامه داده است.<ref>ر. ك.: همان، ص171</ref> | ||
2. | 2. نویسنده در مقدمه‌اش - كه هيچ‌يك از زمان و مكان و مشخصات نگارش آن را معين نكرده - با يادآورى اينكه مجدد كسى است كه... خدا او را مى‌گيرد و برایش ملكه‌اى قرار مى‌دهد كه با آن باطل را دفع و حق را يارى مى‌كند و آخرين مجدد حضرت امام مهدى(عج) و عيسى(ع) است و مجدد بايد مرد يا مردانى مشهور در هر صد سال باشد و...، افزوده است كه پس مجدد قرن اول از اهل‌بيت نبوى عبارت از امام زيد بن على بن حسین(ع) است كه در سال 75ق، متولد شد و در سال 121ق، دعوت و بيعتش بود و در صفر سال 122ق، در كوفه به شهادت رسيد.<ref>ر. ك.: همان، ص9</ref> | ||
3. متأسفانه اثر حاضر از نظر روش تحقيقى در بيشتر مطالب، مستند نيست و ارجاع و استناد در آن به‌ندرت مشاهده مى‌شود و نام و مشخصات منابع تاريخى و شرح حال و... مشخص نشده است. البته به‌ندرت اسناد و ارجاعى با ذكر نام كتاب و شماره جلد و صفحه مورد نظر آمده است.<ref>ر. ك.: همان، ص10، پاورقى 5، ص62 پاورقى 1</ref>و البته گاه به نام كتاب بدون نام مؤلف يا با نام وى اكتفا شده و اشاره‌اى به شماره جلد و صفحه نشده است.<ref>ر. ك.: همان، ص15، پاورقى 1، 2، 3، 4 و ص18، پاورقى 3 و 4</ref>گاه نام و نشان سوره‌ها و شماره آيات در پاورقى ذكر شده است.<ref>مثلاً ر.ك.: همان، ص17، پاورقى 1، 2، 3، 4؛ ص18، پاورقى 1 و 2؛ ص34، پاورقى 1؛ ص50، پاورقى 1 و ص170، پاورقى 1</ref>و گاه توضيحى بدون استناد در پاورقى آمده است.<ref>ر. ك.: همان، ص9، پاورقى 2</ref> | 3. متأسفانه اثر حاضر از نظر روش تحقيقى در بيشتر مطالب، مستند نيست و ارجاع و استناد در آن به‌ندرت مشاهده مى‌شود و نام و مشخصات منابع تاريخى و شرح حال و... مشخص نشده است. البته به‌ندرت اسناد و ارجاعى با ذكر نام كتاب و شماره جلد و صفحه مورد نظر آمده است.<ref>ر. ك.: همان، ص10، پاورقى 5، ص62 پاورقى 1</ref>و البته گاه به نام كتاب بدون نام مؤلف يا با نام وى اكتفا شده و اشاره‌اى به شماره جلد و صفحه نشده است.<ref>ر. ك.: همان، ص15، پاورقى 1، 2، 3، 4 و ص18، پاورقى 3 و 4</ref>گاه نام و نشان سوره‌ها و شماره آيات در پاورقى ذكر شده است.<ref>مثلاً ر.ك.: همان، ص17، پاورقى 1، 2، 3، 4؛ ص18، پاورقى 1 و 2؛ ص34، پاورقى 1؛ ص50، پاورقى 1 و ص170، پاورقى 1</ref>و گاه توضيحى بدون استناد در پاورقى آمده است.<ref>ر. ك.: همان، ص9، پاورقى 2</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
4. در مجموع در اين اثر، به‌صورت تقريبى بيش از صد نفر از امامان زيديه و به‌صورت تحقيقى تعداد 114 امام زيدى مطرح شده است. اين امامان با امام زيد بن على بن الحسين(ع) شروع شده.<ref>ر. ك.: همان، ص9</ref>و با ديگرانى ادامه يافته و سرانجام با يحيى بن محمد بن يحيى پايان يافته است.<ref>همان، ص169</ref> | 4. در مجموع در اين اثر، به‌صورت تقريبى بيش از صد نفر از امامان زيديه و به‌صورت تحقيقى تعداد 114 امام زيدى مطرح شده است. اين امامان با امام زيد بن على بن الحسين(ع) شروع شده.<ref>ر. ك.: همان، ص9</ref>و با ديگرانى ادامه يافته و سرانجام با يحيى بن محمد بن يحيى پايان يافته است.<ref>همان، ص169</ref> | ||
5. | 5. نویسنده در مورد امام اسماعيل بن قاسم بن محمد چنين نوشته: او در شعبان سال 1019ق، زاده شد و دعوتش در رجب سال 1054ق، در دژ ضوران بود و در جمادى‌الأولى سال 1087ق، درگذشت و مشهدش در همان جاست.<ref>ر. ك.: همان، ص130</ref> | ||
6. | 6. نویسنده در مورد پايان كتابش نام و نسب خودش را ذكر كرده و سلسله انتسابش را به امام يحيى بن حسین بن قاسم بن ابراهيم رسى از امامان زيدى يمن رسانده است.<ref>ر. ك.: همان، ص176 - 177</ref> | ||
7. | 7. نویسنده در بيشتر موارد، ابياتى از منظومه شعرى «تحفة المسترشدين» را آورده و بعد به توضيح آن پرداخته است. او در غالب موارد در آغاز بحث، تعبير «قال سامحه الله تعالى» (خداى تعالى او را مورد لطف و بخشش قرار دهد) را در مورد صاحب اين اشعار تكرار كرده است.<ref>همان، ص14، 15، 17 و...</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
براى كتاب حاضر، فقط فهرست تفصيلى مطالب.<ref>كتاب، ص181، 184</ref>تنظيم شده و متأسفانه فهرست منابع و فهرست‌هاى فنى ديگر (آيات، روايات، اعلام، امكنه، اصطلاحات، فرق و مذاهب و...) نيامده است. | براى كتاب حاضر، فقط فهرست تفصيلى مطالب.<ref>كتاب، ص181، 184</ref>تنظيم شده و متأسفانه فهرست منابع و فهرست‌هاى فنى ديگر (آيات، روايات، اعلام، امكنه، اصطلاحات، فرق و مذاهب و...) نيامده است. نویسنده كتابش را در تاريخ در صنعاء (يمن)، ماه شعبان 1343ق، به پايان رسانده است.<ref>همان، ص176</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||