ابن زنجله، عبدالرحمن بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

در مبحث اول قسم اول از کتاب وى تحت عنوان «تنزيل القرآن و عدد آياته و اختلاف الناس فيه»، محقق کتاب، تحقيقى پيرامون زندگى وى انجام داده و در آن، اطلاعاتى در مورد نام، دوران زندگانى، شيوخ، مذهب، تأليفات و تاريخ وفات ارائه كرده است. گویا كتب تراجم و شرح‌حال‌نویسى، چندان به زندگى‌نامه او نپرداخته و لذا اطلاعات زيادى از وى در دست نيست. محقق در ابتداى اين مبحث، به منابع و مصادرى كه مطالب اندكى پيرامون زندگى‌نامه وى در آن‌ها درج شده، اشاره نموده است.  

اين منابع عبارتند از: مقدمه و خاتمه کتاب «حجة القرائات»؛ ابتداى کتاب «تنزيل القرآن» (اثر حاضر، كه فقط نام او در آن ذكر شده است)؛ انتهاى کتاب «الصاحبي في فقه اللغة» (كه در آن به اين نكته اشاره شده كه ابن زنجله کتاب را از مؤلف آن، [[ابن فارس، احمد بن فارس|احمد بن فارس]] سنه 382ق شنيده است) و.<ref>عبدالرحمن بن محمد بن زنجله، ص7</ref>

در کتاب «الصاحبي» ابن فارس چنين آمده است: «نوح بن احمد از قرائت اين کتاب بر شيخ ابوالحسن [[ابن فارس، احمد بن فارس|احمد بن فارس]] و تصحيح آن در روز دوشنبه نهم شعبان 382ق فارغ شد و ابوالعباس احمد بن محمد معروف به غضبان و ابوزرعه عبدالرحمن بن محمد بن زنجله آن قرائت را شنيدند... و [[ابن فارس، احمد بن فارس|احمد بن فارس]] بن زكريا آن را به خط خود در محمديه کتابت نمود».  

از اين نوشته، مى‌توان به برخى از اطلاعات كه متعلق به حيات ابوزرعه مى‌باشد، دست يافت. از جمله تلمذ و شاگردى وى نزد ابن فارس و اينكه در محمديه كه از محله‌هاى شهر رى، واقع در شمال بلاد فارس مى‌باشد، در سال 382ق مى‌زيسته است. همچنين اينكه در آن زمان، وى در سنى بوده است كه اهليت قبول وصف سماع را داشته و اين دلالت بر مشهور بودن او به اين علم در آن مرحله از سن دارد.<ref>همان، ص8</ref>

استاد سعيد افغانى اين نكته را مطرح نموده كه ابن زنجله کتاب «حجة القرائات» را قبل از سال 403ق تأليف نموده است. دليل او بر اين امر، آن است كه در یکى از نسخ خطى اين کتاب، به اين نكته اشاره شده است كه اين کتاب، منقول از نسخه خطى‌اى مى‌باشد كه در یکى از ماه‌هاى سال 403 نوشته شده است.<ref>همان</ref>

در اين کتاب، همچنين به اين نكته اشاره شده كه ابن زنجله، آن را بر ابوالحسين [[ابن فارس، احمد بن فارس|احمد بن فارس]]، متوفى 359ق قرائت كرده است. همچنين از اين کتاب مى‌توان فهميد كه وى نزد ابوعبدالله محمد بن عبدالله خطيب اسكافى، متوفى 420ق تلمذ كرده است.<ref>همان، ص8 - 9</ref>

برخى چنين گمان كرده‌اند كه وى قاضى و فقيه مالكى‌مذهب بوده است. اولين كسى كه معتقد به اين نظريه شده، استاد سعيد افغانى است. اين اشتباه از آنجا ناشى شده است كه آقاى سعيد افغانى هنگامى كه شرح زندگى ابن فارس را از کتاب «الديباج المذهب»، نقل مى‌كرده، با اين عبارت روبه‌رو شده است: «رَوَى عنه أبوذر و القاضي أبوزُرعة، فقيه مالكي» و از آن چنين برداشت كرده كه مؤلف «حجة القرائات»، مالكى‌مذهب و قاضى بوده است.