۶۱٬۱۸۹
ویرایش
آذربایجان در سیر تاریخ ایران از آغاز تا اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
آذربایجان در سیر تاریخ ایران از آغاز تا اسلام (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۵ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۳:۳۳
، ۵ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - ' اين ' به ' این '
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران') |
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
کتاب در سه جلد به شرح ذيل تنظيم شده است: | کتاب در سه جلد به شرح ذيل تنظيم شده است: | ||
جلد اول و دوم كه به بررسى تاريخ | جلد اول و دوم كه به بررسى تاريخ این سرزمين از آغاز تا اسلام اختصاص يافته، داراى پيش‌گفتارى به قلم مؤلف و پنج فصل است. | ||
جلد سوم، به بررسى تاريخ آذربايجان در دوره ظهور و توسعه اسلام اختصاص يافته و داراى پيش‌گفتارى به قلم مؤلف و بيست فصل است. | جلد سوم، به بررسى تاريخ آذربايجان در دوره ظهور و توسعه اسلام اختصاص يافته و داراى پيش‌گفتارى به قلم مؤلف و بيست فصل است. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
جلد اول و دوم: آذربايجان در سير تاريخ ایران، از آغاز تا اسلام. | جلد اول و دوم: آذربايجان در سير تاريخ ایران، از آغاز تا اسلام. | ||
در فصل اول، از جلد اول کتاب كه به بررسى تاريخ آذربايجان از ابتدا تا زمان ظهور اسلام اختصاص يافته، مؤلف به بررسى سيما و حدود جغرافيايى | در فصل اول، از جلد اول کتاب كه به بررسى تاريخ آذربايجان از ابتدا تا زمان ظهور اسلام اختصاص يافته، مؤلف به بررسى سيما و حدود جغرافيايى این سرزمين قبل و بعد از اسلام و نيز تلفظهاى مختلفى كه از نام آن در زبان‌هاى اقوام مختلف وجود داشته و دارد مى‌پردازد. مؤلف از نام‌هايى؛ چون آتورپاتكان، آذربادگان يا آذربايگان، آتروپاتنه، آذربايغان، آتروپاتس ياد كرده و به وجه تسميه این سرزمين به نام‌هاى مذكور اشاره مى‌كند. | ||
در فصل دوم، نگارنده نگاهى به تاريخ آذربايجان پيش از ظهور اسلام مى‌اندازد. در | در فصل دوم، نگارنده نگاهى به تاريخ آذربايجان پيش از ظهور اسلام مى‌اندازد. در این فصل از آذربايجان به عنوان یکى از كانون‌هاى كهن زندگى انسان ياد مى‌شود و پيشينه آن در دوران پيش از تاريخ مورد بررسى قرار مى‌گيرد. در این فصل همچنين به شيوه توليد در آذربايجان؛ يعنى نظام اجتماعى - اقتصادى دوران بعد از كمون اوليه در این سرزمين كه از آن با عنوان شيوه توليد آسيايى ياد مى‌شود، پرداخته شده است. شيوه توليد آسيايى شيوهاى است متكى به مالكيت جمعى كه در نتيجه ظهور اشكال توسعه يافته‌تر توليد و پديد آمدن مازاد محصول كار در پرتو آن پديد مى‌آيد. | ||
موضوع ديگرى كه در | موضوع ديگرى كه در این فصل بدان پرداخته شده، موضوع پيدايش شهرنشينى و عوامل تكوین و رشد شهرها اعم از عوامل سياسى، نظامى، مذهبى و حتى تفريحى است. نویسنده با تكيه بر اسناد موجود، سابقه شهرنشينى در این سرزمين را تا اواسط هزاره دوم ق.م. پيش مى‌برد. با استناد به این مدارک چنين برمى‌آيد كه شهرهاى مستحكم با دژهايى انباشته از خواربار در حوالى درياچه اروميه وجود داشته است. | ||
تپه‌هاى باستانى موضوع ديگرى است كه در | تپه‌هاى باستانى موضوع ديگرى است كه در این فصل بدان پرداخته شده و در آن از گؤى تپه، يانيق تپه (قره تپه)، تؤير تپه، روس تپه و...نام برده مى‌شود. | ||
فصل سوم، به معرفى طوايف قديمى آذربايجان اختصاص داده شده است. مؤلف از سه كانون نژادى كه در آذربايجان و سرزمين‌هاى هم جوار آن در اوايل هزاره نخست پيش از ميلاد وجود داشته ياد مى‌كند كه عبارتند از: | فصل سوم، به معرفى طوايف قديمى آذربايجان اختصاص داده شده است. مؤلف از سه كانون نژادى كه در آذربايجان و سرزمين‌هاى هم جوار آن در اوايل هزاره نخست پيش از ميلاد وجود داشته ياد مى‌كند كه عبارتند از: | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
#اقوام آريايى و به ویژه مادى‌ها. | #اقوام آريايى و به ویژه مادى‌ها. | ||
پيش از رسيدن آشوريان و مادها به | پيش از رسيدن آشوريان و مادها به این سرزمين اقوام بومى لولوبى و كوتى در این سرزمين می‌زيسته‌اند. | ||
موضوع بعدى در | موضوع بعدى در این فصل معرفى دولت‌هاى تشكيل شده در سرزمين‌هاى مجاور آذربايجان است. این دولت‌ها عبارتند از: آشور، اورارتور، ماننا، سكاها، مادها، آتورپاتكان، اشكانيان، ساسانيان. در این فصل مؤلف به بررسى تاريخچه هر كدام از این دولت‌ها به اجمال و متناسب با ارتباطى كه با تاريخ آذربايجان دارند، به ترتيب تشكيلشان پرداخته است. | ||
مؤلف به هنگام معرفى و بررسى تاريخچه دولت ساسانى، آخرين تمدن ایرانى قبل از ظهور اسلام، به نحو مبسوط از ساختار اجتماعى تمدن ساسانى، هنر، ادبيات، دانش و فلسفه، اعياد و بازيها، آيين‌هاى زرتشتى، مانوى و مزدكى در | مؤلف به هنگام معرفى و بررسى تاريخچه دولت ساسانى، آخرين تمدن ایرانى قبل از ظهور اسلام، به نحو مبسوط از ساختار اجتماعى تمدن ساسانى، هنر، ادبيات، دانش و فلسفه، اعياد و بازيها، آيين‌هاى زرتشتى، مانوى و مزدكى در این دوره و...سخن مى‌گوید. | ||
در فصل چهارم، تحت عنوان شهرنشينى و شهرها، مؤلف ابتدا به نقل از یکى از پژوهندگان ایرانى، شهرنشينى در ایران پيش از اسلام را شامل سه مرحله مى‌داند و سپس نظرى كلى بر ویژگى‌ها و مسائل عمده شهرها و زندگى شهرى انداخته و از پيدايش شهرنشينى در آذربايجان سخن مى‌گوید. | در فصل چهارم، تحت عنوان شهرنشينى و شهرها، مؤلف ابتدا به نقل از یکى از پژوهندگان ایرانى، شهرنشينى در ایران پيش از اسلام را شامل سه مرحله مى‌داند و سپس نظرى كلى بر ویژگى‌ها و مسائل عمده شهرها و زندگى شهرى انداخته و از پيدايش شهرنشينى در آذربايجان سخن مى‌گوید. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
در ادامه به بررسى سابقه چند شهر مهم آذربايجان در دوران پيش از اسلام پرداخته كه عبارتند از: گنزك، اردبيل، ارميه و مراغه. نویسنده به هنگام معرفى مراغه به مهم‌ترين دژهاى مراغه پيش از دوران اسلام؛ يعنى رویين دژ و داش قلعه ضحاك و قلعه ضحاك اشاره مى‌كند. | در ادامه به بررسى سابقه چند شهر مهم آذربايجان در دوران پيش از اسلام پرداخته كه عبارتند از: گنزك، اردبيل، ارميه و مراغه. نویسنده به هنگام معرفى مراغه به مهم‌ترين دژهاى مراغه پيش از دوران اسلام؛ يعنى رویين دژ و داش قلعه ضحاك و قلعه ضحاك اشاره مى‌كند. | ||
در آخرين فصل از جلد دوم؛ يعنى فصل پنجم كه به تبريز اختصاص يافته، مؤلف اوضاع جغرافيايى | در آخرين فصل از جلد دوم؛ يعنى فصل پنجم كه به تبريز اختصاص يافته، مؤلف اوضاع جغرافيايى این شهر اعم از موقعيت جغرافيايى، آب و هوا، معادن، راه‌ها و غيره را مورد بررسى قرار مى‌دهد و از تاريخچه پيدايش و نيز وجه تسميه آن سخن مى‌گوید. | ||
جلد سوم: آذربايجان در سير تاريخ ایران، در دوره ظهور و توسعه اسلام. | جلد سوم: آذربايجان در سير تاريخ ایران، در دوره ظهور و توسعه اسلام. | ||
در | در این مجلد، زمينه پيدايش اسلام و سوابق مناسبات ایران و عربستان و ایرانيان واعراب در دوران پيش از اسلام و دوره ظهور دين اسلام و عصر خلفاى راشدين به مثابه موثرترين جريان در منطقه به اجمال مورد بررسى قرار گرفته است. در ضمن فتوحات اعراب زير پرچم توحيد مورد توجه بوده است. مى‌دانيم كه فتوحات اعراب ابتدا در دو جبهه عمده عراق و سوريه بوده و پس از گشوده شدن این سرزمين‌ها لشكرهايى از آنها برای فتح سرزمين‌هاى ديگر اعزام شده است. در این ميان عمليات لشكرهايى كه در آن برهه از تاريخ از كوفه برای فتح بخش‌هايى از ایران غربى و به ویژه آذربايجان و به دنبال آن قفقاز جنوبى گسيل گرديده با تفصيل بيشترى مورد بررسى قرار گرفته، حتى الامكان برای ارزيابى نتايج و عواقب آنها كوشش شده است. | ||
تصرف آذربايجان به موازات استان‌ها و شهرستان‌هاى ديگر ایران و اداره | تصرف آذربايجان به موازات استان‌ها و شهرستان‌هاى ديگر ایران و اداره این سرزمين از طريق كوفه و شناسايى فرمانروايان كوفه و آذربايجان و بازنمايى نخستين مرحله پذيرش و گسترش اسلام در آذربايجان و اراضى همجوار آن از موضوعات خاصى است كه در این مجلد بدان‌ها پرداخته شده است. مجلد سوم به طور كلى تاريخ سياسى مرحله اول دوره گذار به دوران اسلامى است. | ||
عناوین فصول مختلف | عناوین فصول مختلف این مجلد بدين شرح است: | ||
1-عربستان و برآمدن اعراب 2-دولت شهرها و دولت‌هاى خود ویژه 3- مناسبات با ایران 4-در آستانه ظهور 5-ظهور اسلام 6-خليفه اول 7-علل شكست و عوامل پيروزى 8-منبعشناسى فتوح 9-از فتوح اوليه تا فتح [[الفتوح]] 10-فتح آذربايجان 11-فتوح آن سوى ارس 12-عمر 13-عثمان 14-كوفه و حكام آن 15-فتح مجدد آذربايجان 16-حكام آذربايجان 17-ادامه لشكركشى در آن سوى ارس 18-خلافت [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] 19-حكام آذربايجان 20-مزارهاى منتسب به صحابه در آذربايجان. | 1-عربستان و برآمدن اعراب 2-دولت شهرها و دولت‌هاى خود ویژه 3- مناسبات با ایران 4-در آستانه ظهور 5-ظهور اسلام 6-خليفه اول 7-علل شكست و عوامل پيروزى 8-منبعشناسى فتوح 9-از فتوح اوليه تا فتح [[الفتوح]] 10-فتح آذربايجان 11-فتوح آن سوى ارس 12-عمر 13-عثمان 14-كوفه و حكام آن 15-فتح مجدد آذربايجان 16-حكام آذربايجان 17-ادامه لشكركشى در آن سوى ارس 18-خلافت [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] 19-حكام آذربايجان 20-مزارهاى منتسب به صحابه در آذربايجان. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
کتاب داراى پاورقى‌هايى به قلم مؤلف و نيز فهرست مطالب جلد اول و دوم در ابتداى جلد اول و فهرست مطالب جلد سوم در ابتداى | کتاب داراى پاورقى‌هايى به قلم مؤلف و نيز فهرست مطالب جلد اول و دوم در ابتداى جلد اول و فهرست مطالب جلد سوم در ابتداى این جلد به همراه فهرست‌هاى ذيل مى‌باشد: | ||
در پایان جلد دوم، فهرست منابع و مراجع، فهرست راهنماى اعلام(نام‌هاى اشخاص و كسان، جاهاى، اقوام، كيش‌ها، زبان خطها، جشن‌ها، بازى‌ها، خاندان‌ها) و در پایان جلد سوم کتاب نامه و نمايه درج گرديده است. | در پایان جلد دوم، فهرست منابع و مراجع، فهرست راهنماى اعلام(نام‌هاى اشخاص و كسان، جاهاى، اقوام، كيش‌ها، زبان خطها، جشن‌ها، بازى‌ها، خاندان‌ها) و در پایان جلد سوم کتاب نامه و نمايه درج گرديده است. | ||