۶۱٬۱۸۹
ویرایش
آذربایجان در سیر تاریخ ایران از آغاز تا اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
آذربایجان در سیر تاریخ ایران از آغاز تا اسلام (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۴ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۳۵
، ۴ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران'
جز (جایگزینی متن - 'يك' به 'یک') |
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران') |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
}} | }} | ||
'''آذربايجان در سير تاريخ | '''آذربايجان در سير تاريخ ایران'''، نوشته [[رحیم رئیس‌نیا]]، از جمله آثار فارسی است که به بررسى تاريخ آذربايجان در زمينه و جريان تاريخ ایران، طى دو مرحله پرداخته است: مرحله اول از آغاز تا اسلام؛ مرحله دوم در دوره ظهور و توسعه اسلام. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
جلد اول و دوم: آذربايجان در سير تاريخ | جلد اول و دوم: آذربايجان در سير تاريخ ایران، از آغاز تا اسلام. | ||
در فصل اول، از جلد اول کتاب كه به بررسى تاريخ آذربايجان از ابتدا تا زمان ظهور اسلام اختصاص يافته، مؤلف به بررسى سيما و حدود جغرافيايى اين سرزمين قبل و بعد از اسلام و نيز تلفظهاى مختلفى كه از نام آن در زبان‌هاى اقوام مختلف وجود داشته و دارد مى‌پردازد. مؤلف از نام‌هايى؛ چون آتورپاتكان، آذربادگان يا آذربايگان، آتروپاتنه، آذربايغان، آتروپاتس ياد كرده و به وجه تسميه اين سرزمين به نام‌هاى مذكور اشاره مى‌كند. | در فصل اول، از جلد اول کتاب كه به بررسى تاريخ آذربايجان از ابتدا تا زمان ظهور اسلام اختصاص يافته، مؤلف به بررسى سيما و حدود جغرافيايى اين سرزمين قبل و بعد از اسلام و نيز تلفظهاى مختلفى كه از نام آن در زبان‌هاى اقوام مختلف وجود داشته و دارد مى‌پردازد. مؤلف از نام‌هايى؛ چون آتورپاتكان، آذربادگان يا آذربايگان، آتروپاتنه، آذربايغان، آتروپاتس ياد كرده و به وجه تسميه اين سرزمين به نام‌هاى مذكور اشاره مى‌كند. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
موضوع بعدى در اين فصل معرفى دولت‌هاى تشكيل شده در سرزمين‌هاى مجاور آذربايجان است. اين دولت‌ها عبارتند از: آشور، اورارتور، ماننا، سكاها، مادها، آتورپاتكان، اشكانيان، ساسانيان. در اين فصل مؤلف به بررسى تاريخچه هر كدام از اين دولت‌ها به اجمال و متناسب با ارتباطى كه با تاريخ آذربايجان دارند، به ترتيب تشكيلشان پرداخته است. | موضوع بعدى در اين فصل معرفى دولت‌هاى تشكيل شده در سرزمين‌هاى مجاور آذربايجان است. اين دولت‌ها عبارتند از: آشور، اورارتور، ماننا، سكاها، مادها، آتورپاتكان، اشكانيان، ساسانيان. در اين فصل مؤلف به بررسى تاريخچه هر كدام از اين دولت‌ها به اجمال و متناسب با ارتباطى كه با تاريخ آذربايجان دارند، به ترتيب تشكيلشان پرداخته است. | ||
مؤلف به هنگام معرفى و بررسى تاريخچه دولت ساسانى، آخرين تمدن | مؤلف به هنگام معرفى و بررسى تاريخچه دولت ساسانى، آخرين تمدن ایرانى قبل از ظهور اسلام، به نحو مبسوط از ساختار اجتماعى تمدن ساسانى، هنر، ادبيات، دانش و فلسفه، اعياد و بازيها، آيين‌هاى زرتشتى، مانوى و مزدكى در اين دوره و...سخن مى‌گوید. | ||
در فصل چهارم، تحت عنوان شهرنشينى و شهرها، مؤلف ابتدا به نقل از یکى از پژوهندگان | در فصل چهارم، تحت عنوان شهرنشينى و شهرها، مؤلف ابتدا به نقل از یکى از پژوهندگان ایرانى، شهرنشينى در ایران پيش از اسلام را شامل سه مرحله مى‌داند و سپس نظرى كلى بر ویژگى‌ها و مسائل عمده شهرها و زندگى شهرى انداخته و از پيدايش شهرنشينى در آذربايجان سخن مى‌گوید. | ||
در ادامه به بررسى سابقه چند شهر مهم آذربايجان در دوران پيش از اسلام پرداخته كه عبارتند از: گنزك، اردبيل، ارميه و مراغه. نویسنده به هنگام معرفى مراغه به مهم‌ترين دژهاى مراغه پيش از دوران اسلام؛ يعنى رویين دژ و داش قلعه ضحاك و قلعه ضحاك اشاره مى‌كند. | در ادامه به بررسى سابقه چند شهر مهم آذربايجان در دوران پيش از اسلام پرداخته كه عبارتند از: گنزك، اردبيل، ارميه و مراغه. نویسنده به هنگام معرفى مراغه به مهم‌ترين دژهاى مراغه پيش از دوران اسلام؛ يعنى رویين دژ و داش قلعه ضحاك و قلعه ضحاك اشاره مى‌كند. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
در آخرين فصل از جلد دوم؛ يعنى فصل پنجم كه به تبريز اختصاص يافته، مؤلف اوضاع جغرافيايى اين شهر اعم از موقعيت جغرافيايى، آب و هوا، معادن، راه‌ها و غيره را مورد بررسى قرار مى‌دهد و از تاريخچه پيدايش و نيز وجه تسميه آن سخن مى‌گوید. | در آخرين فصل از جلد دوم؛ يعنى فصل پنجم كه به تبريز اختصاص يافته، مؤلف اوضاع جغرافيايى اين شهر اعم از موقعيت جغرافيايى، آب و هوا، معادن، راه‌ها و غيره را مورد بررسى قرار مى‌دهد و از تاريخچه پيدايش و نيز وجه تسميه آن سخن مى‌گوید. | ||
جلد سوم: آذربايجان در سير تاريخ | جلد سوم: آذربايجان در سير تاريخ ایران، در دوره ظهور و توسعه اسلام. | ||
در اين مجلد، زمينه پيدايش اسلام و سوابق مناسبات | در اين مجلد، زمينه پيدايش اسلام و سوابق مناسبات ایران و عربستان و ایرانيان واعراب در دوران پيش از اسلام و دوره ظهور دين اسلام و عصر خلفاى راشدين به مثابه موثرترين جريان در منطقه به اجمال مورد بررسى قرار گرفته است. در ضمن فتوحات اعراب زير پرچم توحيد مورد توجه بوده است. مى‌دانيم كه فتوحات اعراب ابتدا در دو جبهه عمده عراق و سوريه بوده و پس از گشوده شدن اين سرزمين‌ها لشكرهايى از آنها برای فتح سرزمين‌هاى ديگر اعزام شده است. در اين ميان عمليات لشكرهايى كه در آن برهه از تاريخ از كوفه برای فتح بخش‌هايى از ایران غربى و به ویژه آذربايجان و به دنبال آن قفقاز جنوبى گسيل گرديده با تفصيل بيشترى مورد بررسى قرار گرفته، حتى الامكان برای ارزيابى نتايج و عواقب آنها كوشش شده است. | ||
تصرف آذربايجان به موازات استان‌ها و شهرستان‌هاى ديگر | تصرف آذربايجان به موازات استان‌ها و شهرستان‌هاى ديگر ایران و اداره اين سرزمين از طريق كوفه و شناسايى فرمانروايان كوفه و آذربايجان و بازنمايى نخستين مرحله پذيرش و گسترش اسلام در آذربايجان و اراضى همجوار آن از موضوعات خاصى است كه در اين مجلد بدان‌ها پرداخته شده است. مجلد سوم به طور كلى تاريخ سياسى مرحله اول دوره گذار به دوران اسلامى است. | ||
عناوین فصول مختلف اين مجلد بدين شرح است: | عناوین فصول مختلف اين مجلد بدين شرح است: | ||
1-عربستان و برآمدن اعراب 2-دولت شهرها و دولت‌هاى خود ویژه 3- مناسبات با | 1-عربستان و برآمدن اعراب 2-دولت شهرها و دولت‌هاى خود ویژه 3- مناسبات با ایران 4-در آستانه ظهور 5-ظهور اسلام 6-خليفه اول 7-علل شكست و عوامل پيروزى 8-منبعشناسى فتوح 9-از فتوح اوليه تا فتح [[الفتوح]] 10-فتح آذربايجان 11-فتوح آن سوى ارس 12-عمر 13-عثمان 14-كوفه و حكام آن 15-فتح مجدد آذربايجان 16-حكام آذربايجان 17-ادامه لشكركشى در آن سوى ارس 18-خلافت [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] 19-حكام آذربايجان 20-مزارهاى منتسب به صحابه در آذربايجان. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
# محمدى، ساير، روزنامه | # محمدى، ساير، روزنامه ایران، شماره 3553، مورخ 85/11/1. | ||
# پيش‌گفتار مؤلف بر جلد اول و سوم کتاب. | # پيش‌گفتار مؤلف بر جلد اول و سوم کتاب. | ||