۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جوامع حدیثی شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''جوامع حديثى شيعه''' اثر دكتر [[هادى حجت]]، معرفى جوامع حديثى قديم و جديد شيعه است. اين كتاب به زبان فارسى در سال 1386ش براى دانشجويان رشته علوم حديث در دروه كارشناسى، به عنوان منبع اصلى درس «جوامع حديثى شيعه» و براى دانشجويان رشته علوم قرآن و حديث در دوره‌هاى كارشناسى ارشد و به عنوان منبع كمك درسى درس «تاريخ حديث»، تدوين شده است<ref>مقدمه ناشران</ref> | '''جوامع حديثى شيعه''' اثر دكتر [[هادى حجت]]، معرفى جوامع حديثى قديم و جديد شيعه است. اين كتاب به زبان فارسى در سال 1386ش براى دانشجويان رشته علوم حديث در دروه كارشناسى، به عنوان منبع اصلى درس «جوامع حديثى شيعه» و براى دانشجويان رشته علوم قرآن و حديث در دوره‌هاى كارشناسى ارشد و به عنوان منبع كمك درسى درس «تاريخ حديث»، تدوين شده است.<ref>مقدمه ناشران</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب با دو مقدمه از ناشر و نويسنده آغاز شده است. در اين مجموعه، در قالب پانزده درس و بر اساس سير تاريخى، به معرفى هر يك از جوامع حديثى متقدم و متأخر شيعه پرداخته شده و تلاش گرديده است ضمن دسته‌بندى منظم مباحث، از طريق طرح سؤالات و پژوهش‌هاى مختلف و نقل نمونه‌هايى از متون هر يك از جوامع حديثى، زمينه ارتباط و مراجعه مستقيم هر چه بيشتر مخاطبان با كتاب‌هاى جوامع حديثى فراهم آمده و صرفاً به نقل مباحث نظرى اكتفا نشده است<ref>پيشگفتار، ص1</ref> | كتاب با دو مقدمه از ناشر و نويسنده آغاز شده است. در اين مجموعه، در قالب پانزده درس و بر اساس سير تاريخى، به معرفى هر يك از جوامع حديثى متقدم و متأخر شيعه پرداخته شده و تلاش گرديده است ضمن دسته‌بندى منظم مباحث، از طريق طرح سؤالات و پژوهش‌هاى مختلف و نقل نمونه‌هايى از متون هر يك از جوامع حديثى، زمينه ارتباط و مراجعه مستقيم هر چه بيشتر مخاطبان با كتاب‌هاى جوامع حديثى فراهم آمده و صرفاً به نقل مباحث نظرى اكتفا نشده است.<ref>پيشگفتار، ص1</ref> | ||
در ابتداى هر درس، خلاصه‌اى از مباحث آن درس ارائه شده و در پايان نيز پرسش و پاسخ‌هاى متناسب با مطالب مطرح گرديده است. | در ابتداى هر درس، خلاصه‌اى از مباحث آن درس ارائه شده و در پايان نيز پرسش و پاسخ‌هاى متناسب با مطالب مطرح گرديده است. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
در مقدمه ناشران، به انگيزه تدوين كتاب اشاره گرديده است. | در مقدمه ناشران، به انگيزه تدوين كتاب اشاره گرديده است. | ||
در پيشگفتار نويسنده، اين نكته بيان گرديده كه حديث به عنوان مهمترين راه دستيابى به سنت معصومان(ع) بيشترين نقش را در استنباط احكام و معارف اسلامى و شكل‌دهى تفكرات مذاهب مختلف اسلامى داشته است<ref>پيشگفتار، ص1</ref> | در پيشگفتار نويسنده، اين نكته بيان گرديده كه حديث به عنوان مهمترين راه دستيابى به سنت معصومان(ع) بيشترين نقش را در استنباط احكام و معارف اسلامى و شكل‌دهى تفكرات مذاهب مختلف اسلامى داشته است.<ref>پيشگفتار، ص1</ref> | ||
در درس اول، ابتدا به تعريف جوامع حديثى پرداخته شده است. جوامع به كتاب‌هايى گفته مى‌شود كه در آن‌ها، احاديث به ترتيب ابواب فقهى جمع‌آورى شده باشد؛ مانند: صحاح سته اهل سنت و كتب اربعه شيعه و همچنين جوامع حديثى متأخر شامل: [[بحار الانوار|بحار]]، [[وسائل الشیعة|وسائل]] و [[الوافی|وافى]]. يا اين جمع‌آورى، به ترتيب حروف الفبا باشد، مانند: «[[جامع الاصول فى احاديث الرسول | جامع الاصول]]» [[ابن اثير]]<ref>متن كتاب، ص5</ref> | در درس اول، ابتدا به تعريف جوامع حديثى پرداخته شده است. جوامع به كتاب‌هايى گفته مى‌شود كه در آن‌ها، احاديث به ترتيب ابواب فقهى جمع‌آورى شده باشد؛ مانند: صحاح سته اهل سنت و كتب اربعه شيعه و همچنين جوامع حديثى متأخر شامل: [[بحار الانوار|بحار]]، [[وسائل الشیعة|وسائل]] و [[الوافی|وافى]]. يا اين جمع‌آورى، به ترتيب حروف الفبا باشد، مانند: «[[جامع الاصول فى احاديث الرسول | جامع الاصول]]» [[ابن اثير]]<ref>متن كتاب، ص5</ref> | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
#عصر [[امام على(ع)]]تا پايان امامت [[امام سجاد(ع)]](سال 96ق) كه عصر تولد و رشد حديث شيعه است. | #عصر [[امام على(ع)]]تا پايان امامت [[امام سجاد(ع)]](سال 96ق) كه عصر تولد و رشد حديث شيعه است. | ||
#عصر صادقين(ع)(96 تا 148ق) كه عصر شكوفايى و انتشار حديث شيعه و عصر تدوين اصول است. | #عصر صادقين(ع)(96 تا 148ق) كه عصر شكوفايى و انتشار حديث شيعه و عصر تدوين اصول است. | ||
#عصر امام هفتم(ع) تا آغاز غيب صغرى (148 تا 260ق) كه عصر تبويب و شكل‌گيرى فقه و حديث شيعه و عصر تدوين جوامع اوليه است<ref>همان، ص6- 7</ref> | #عصر امام هفتم(ع) تا آغاز غيب صغرى (148 تا 260ق) كه عصر تبويب و شكل‌گيرى فقه و حديث شيعه و عصر تدوين جوامع اوليه است.<ref>همان، ص6- 7</ref> | ||
در پايان اين درس نگاهى مختصر به برخى از جوامع اوليه از جمله «النوادر» [[اشعرى]] و «المحاسن» [[برقی، احمد بن محمد|برقى]] شده است<ref>همان، ص11- 19</ref> | در پايان اين درس نگاهى مختصر به برخى از جوامع اوليه از جمله «النوادر» [[اشعرى]] و «المحاسن» [[برقی، احمد بن محمد|برقى]] شده است.<ref>همان، ص11- 19</ref> | ||
در درس دوم، ابتدا به معرفى جوامع حديثى متقدم و مؤلفان آن‌ها پرداخته شده و علل شهرت يافتن كتب اربعه و نكاتى پيرامون آن‌ها بيان گرديده و سپس مرورى بر زندگى مرحوم [[كلينى]] و مشايخ، شاگردان و تأليفات ايشان شده است<ref>همان، ص21</ref> | در درس دوم، ابتدا به معرفى جوامع حديثى متقدم و مؤلفان آن‌ها پرداخته شده و علل شهرت يافتن كتب اربعه و نكاتى پيرامون آن‌ها بيان گرديده و سپس مرورى بر زندگى مرحوم [[كلينى]] و مشايخ، شاگردان و تأليفات ايشان شده است.<ref>همان، ص21</ref> | ||
در پايان نيز مطالبى پيرامون كتاب كافى شامل: نام كتاب، زمان كتابت، انگيزه نگارش، مأخذ كتاب كافى، تعداد روايات و ساختار كتاب، بيان گرديده است. [[شيخ مفيد]]، كافى را از سترگ‌ترين و سودمندترين كتب شيعه دانسته و [[فيض كاشانى]]، آن را معتبرترين، كامل‌ترين و جامع‌ترين كتب اربعه معرفى كرده است<ref>همان، ص30</ref> | در پايان نيز مطالبى پيرامون كتاب كافى شامل: نام كتاب، زمان كتابت، انگيزه نگارش، مأخذ كتاب كافى، تعداد روايات و ساختار كتاب، بيان گرديده است. [[شيخ مفيد]]، كافى را از سترگ‌ترين و سودمندترين كتب شيعه دانسته و [[فيض كاشانى]]، آن را معتبرترين، كامل‌ترين و جامع‌ترين كتب اربعه معرفى كرده است.<ref>همان، ص30</ref> | ||
درس سوم، شامل دو بخش است. در بخش اول، ويژگى‌هاى شيوه گزارش متن احاديث در كافى بيان گرديده است. مهمترين ويژگى‌هاى مربوط به شيوه گزارش متن احاديث در كافى عبارتند از: | درس سوم، شامل دو بخش است. در بخش اول، ويژگى‌هاى شيوه گزارش متن احاديث در كافى بيان گرديده است. مهمترين ويژگى‌هاى مربوط به شيوه گزارش متن احاديث در كافى عبارتند از: | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
در درس ششم، ابتدا ويژگى‌هاى شيوه گزارش متن احاديث در «من‌لايحضره‌الفقيه» و سپس ويژگى‌هاى شيوه گزارش اسناد در آن بيان گرديده و سپس، شيوه‌هاى حذف سند در اين كتاب بررسى شده است. از ديگر مباحث اين درس عبارتند از: نكاتى درباره مشيخه «من‌لايحضره‌الفقيه»؛ نمونه‌اى از كاربرد مشيخه براى اتصال سند؛ مراسيل صدوق؛ اعتبار كتاب «من‌لايحضره‌الفقيه»؛ نگاهى به برخى از آراء شاذ فقهى شيخ صدوق و كارهاى انجام شده پيرامون اين كتاب<ref>همان، ص91</ref> | در درس ششم، ابتدا ويژگى‌هاى شيوه گزارش متن احاديث در «من‌لايحضره‌الفقيه» و سپس ويژگى‌هاى شيوه گزارش اسناد در آن بيان گرديده و سپس، شيوه‌هاى حذف سند در اين كتاب بررسى شده است. از ديگر مباحث اين درس عبارتند از: نكاتى درباره مشيخه «من‌لايحضره‌الفقيه»؛ نمونه‌اى از كاربرد مشيخه براى اتصال سند؛ مراسيل صدوق؛ اعتبار كتاب «من‌لايحضره‌الفقيه»؛ نگاهى به برخى از آراء شاذ فقهى شيخ صدوق و كارهاى انجام شده پيرامون اين كتاب<ref>همان، ص91</ref> | ||
در درس هفتم، ضمن نگاهى به زندگانى [[شيخ طوسى]] و اساتيد، شاگردان و تأليفات ايشان، مباحثى پيرامون كتاب «تهذيب الاحكام» مانند: نام كتاب، زمان تأليف، موضوع كتاب، انگيزه نگارش، ساختار كتاب، تعداد روايات، شيوه تأليف، ويژگى‌ها و امتيازات، شيوه‌هاى شيخ طوسى در تأويل و جمع روايات و نمونه‌اى از نقل روايات در اين كتاب، ارائه گرديده است<ref>همان، ص111</ref> | در درس هفتم، ضمن نگاهى به زندگانى [[شيخ طوسى]] و اساتيد، شاگردان و تأليفات ايشان، مباحثى پيرامون كتاب «تهذيب الاحكام» مانند: نام كتاب، زمان تأليف، موضوع كتاب، انگيزه نگارش، ساختار كتاب، تعداد روايات، شيوه تأليف، ويژگى‌ها و امتيازات، شيوه‌هاى شيخ طوسى در تأويل و جمع روايات و نمونه‌اى از نقل روايات در اين كتاب، ارائه گرديده است.<ref>همان، ص111</ref> | ||
در درس هشتم، به معرفى كتاب «الاستبصار» پرداخته شده و ضمن بيان ويژگى‌ها و امتيازات اين كتاب، خصوصيات مشترك تهذيبين و نكاتى درباره مشيخه آن‌ها، ذكر شده است. ديگر مباحث مطرح شده در اين درس، عبارتند از: نمونه‌اى از جمع بين روايات مختلف از كتاب «الاستبصار»، برخى از اشكالات وارد شده بر تهذيبين، شروح و حواشى تهذيبين و نگاهى بر دوران فترت در حديث شيعه<ref>همان، ص127</ref> | در درس هشتم، به معرفى كتاب «الاستبصار» پرداخته شده و ضمن بيان ويژگى‌ها و امتيازات اين كتاب، خصوصيات مشترك تهذيبين و نكاتى درباره مشيخه آن‌ها، ذكر شده است. ديگر مباحث مطرح شده در اين درس، عبارتند از: نمونه‌اى از جمع بين روايات مختلف از كتاب «الاستبصار»، برخى از اشكالات وارد شده بر تهذيبين، شروح و حواشى تهذيبين و نگاهى بر دوران فترت در حديث شيعه<ref>همان، ص127</ref> | ||
نويسنده در درس نهم، سخن درباره جوامع حديثى متأخر را با نگاهى گذرا به وضعيت حديث در قرن‌هاى يازدهم و دوازدهم هجرى آغاز كرده و بحث را با بررسى كتاب وافى، اولين جامع حديثى متأخر شيعه و نگاهى به زندگى مؤلف آن، پى گرفته است<ref>همان، ص139</ref> | نويسنده در درس نهم، سخن درباره جوامع حديثى متأخر را با نگاهى گذرا به وضعيت حديث در قرن‌هاى يازدهم و دوازدهم هجرى آغاز كرده و بحث را با بررسى كتاب وافى، اولين جامع حديثى متأخر شيعه و نگاهى به زندگى مؤلف آن، پى گرفته است.<ref>همان، ص139</ref> | ||
درس دهم، درباره [[علامه مجلسى]] و كتاب «بحار الانوار» است و در آن به مباحث زير پرداخته شده است: نگاهى به زندگى علامه مجلسى، آثار و تأليفات علامه مجلسى، علامه مجلسى از نگاه عالمان، علامه و احياى كتب حديثى شيعه و مطالبى درباره كتاب «بحار الانوار»<ref>همان، ص161</ref> | درس دهم، درباره [[علامه مجلسى]] و كتاب «بحار الانوار» است و در آن به مباحث زير پرداخته شده است: نگاهى به زندگى علامه مجلسى، آثار و تأليفات علامه مجلسى، علامه مجلسى از نگاه عالمان، علامه و احياى كتب حديثى شيعه و مطالبى درباره كتاب «بحار الانوار»<ref>همان، ص161</ref> | ||
در درس يازدهم، ابتدا منابع و ساختار كتاب «بحار الانوار» بررسى گرديده و در ادامه، به بيان ويژگى‌هاى شيوه گزارش متن احاديث و اسناد و نيز ويژگى‌ها و مزاياى كتاب «بحار الانوار» پرداخته شده است<ref>همان، ص177</ref>و در درس دوازدهم، ميزان اعتبار روايات «بحار الانوار» سنجيده شده و سپس انتقادها به بحار و تأليفات پيرامون اين كتاب، بررسى شده است<ref>همان، ص195</ref> | در درس يازدهم، ابتدا منابع و ساختار كتاب «بحار الانوار» بررسى گرديده و در ادامه، به بيان ويژگى‌هاى شيوه گزارش متن احاديث و اسناد و نيز ويژگى‌ها و مزاياى كتاب «بحار الانوار» پرداخته شده است.<ref>همان، ص177</ref>و در درس دوازدهم، ميزان اعتبار روايات «بحار الانوار» سنجيده شده و سپس انتقادها به بحار و تأليفات پيرامون اين كتاب، بررسى شده است.<ref>همان، ص195</ref> | ||
در درس سيزدهم، به منظور آشنايى با سومين جامع حديثى متأخر و مؤلف آن، به مباحث زير پرداخته شده است: نگاهى به زندگانى [[شيخ حر عاملى]]؛ شيخ حر از نگاه عالمان؛ آثار و تأليفات شيخ [[حر عاملى]] و مطالبى درباره كتاب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» از جمله شيوه گزارش متن و اسناد و ويژگى‌ها و مزاياى آن<ref>همان، ص211- 212</ref> | در درس سيزدهم، به منظور آشنايى با سومين جامع حديثى متأخر و مؤلف آن، به مباحث زير پرداخته شده است: نگاهى به زندگانى [[شيخ حر عاملى]]؛ شيخ حر از نگاه عالمان؛ آثار و تأليفات شيخ [[حر عاملى]] و مطالبى درباره كتاب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» از جمله شيوه گزارش متن و اسناد و ويژگى‌ها و مزاياى آن<ref>همان، ص211- 212</ref> | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
در درس چهاردم، به دو جامع حديثى كه به نحوى در ارتباط با كتاب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» نوشته شده‌اند، يعنى «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]]» و «جامع احاديث الشيعة» پرداخته شده است. عناوين اين درس عبارتند از: [[محدث نورى]] و كتاب «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]]»؛ آثار و تأليفات محدث نورى؛ [[آيت‌الله بروجردى]] و كتاب «جامع احاديث الشيعة» و ويژگى‌ها و امتيازات اين كتاب<ref>همان، ص233</ref> | در درس چهاردم، به دو جامع حديثى كه به نحوى در ارتباط با كتاب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» نوشته شده‌اند، يعنى «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]]» و «جامع احاديث الشيعة» پرداخته شده است. عناوين اين درس عبارتند از: [[محدث نورى]] و كتاب «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]]»؛ آثار و تأليفات محدث نورى؛ [[آيت‌الله بروجردى]] و كتاب «جامع احاديث الشيعة» و ويژگى‌ها و امتيازات اين كتاب<ref>همان، ص233</ref> | ||
در آخرين درس، با تعدادى ديگر از جوامع حديثى شيعه كه در سه قرن اخير تأليف شده‌اند آشنا خواهيم شد؛ ازاين‌رو نويسنده در اين درس، ابتدا كتاب‌هاى «[[عوالم العلوم و المعارف]]»، «[[جامع المعارف و الاحكام]]» را معرفى نموده و سپس به سه مجوعه حديثى كه در دوره معاصر نوشته شده‌اند پرداخته است<ref>همان، ص252</ref> | در آخرين درس، با تعدادى ديگر از جوامع حديثى شيعه كه در سه قرن اخير تأليف شده‌اند آشنا خواهيم شد؛ ازاين‌رو نويسنده در اين درس، ابتدا كتاب‌هاى «[[عوالم العلوم و المعارف]]»، «[[جامع المعارف و الاحكام]]» را معرفى نموده و سپس به سه مجوعه حديثى كه در دوره معاصر نوشته شده‌اند پرداخته است.<ref>همان، ص252</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||