۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة (حسینی عاملی): تفاوت میان نسخه‌ها
مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة (حسینی عاملی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۳ اکتبر ۲۰۱۸، ساعت ۲۲:۴۱
، ۲۳ اکتبر ۲۰۱۸لینک درون متنی
(لینک درون متنی) |
|||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
سپس كتاب طهارت در سال 1201ق پايان يافته است. | سپس كتاب طهارت در سال 1201ق پايان يافته است. | ||
نكتۀ قابل ذكر اين كه سال 1301ق كه به عنوان تاريخ اتمام كتاب طهارت در آخر جلد اول «مفتاح الكرامة» و هم‌چنين در «الذريعة» ذكر شده است صحيح نيست و سال 1201ق با 1301ق اشتباه شده است. | نكتۀ قابل ذكر اين كه سال 1301ق كه به عنوان تاريخ اتمام كتاب طهارت در آخر جلد اول «مفتاح الكرامة» و هم‌چنين در «الذريعة» ذكر شده است صحيح نيست و سال 1201ق با 1301ق اشتباه شده است.<ref>الذریعة، آقا بزرگ تهرانی، ج۲۱، ص۳۴۱</ref> | ||
پس از كتاب طهارت، كتاب صلاة در سال 1205ق پايان يافته است و از تاريخ اتمام كتاب زكات اطلاعى در دست نيست و آنچه در انتهاى جلد سوّم آمده كه: قد عاقه الأجل عن إكماله و إكمال باقي العبادات، يعنى مؤلف قبل از پايان يافتن كتاب زكات و باقى مباحث قسمت عبادات دار فانى را وداع گفته است، صحيح نمى‌باشد، زيرا مؤلف در آخرين سال‌هاى زندگانى خود يعنى سال 1226 ق، كتاب‌هاى اقرار، قضاء و قسمتى از ديات را تأليف نموده است. | پس از كتاب طهارت، كتاب صلاة در سال 1205ق پايان يافته است و از تاريخ اتمام كتاب زكات اطلاعى در دست نيست و آنچه در انتهاى جلد سوّم آمده كه: قد عاقه الأجل عن إكماله و إكمال باقي العبادات، يعنى مؤلف قبل از پايان يافتن كتاب زكات و باقى مباحث قسمت عبادات دار فانى را وداع گفته است، صحيح نمى‌باشد، زيرا مؤلف در آخرين سال‌هاى زندگانى خود يعنى سال 1226 ق، كتاب‌هاى اقرار، قضاء و قسمتى از ديات را تأليف نموده است. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
جلد نهم، كتاب‌هاى وقوف و صدقات، و اقرار در جمادى الاولى و ذى القعدۀ سال 1226ق پايان يافته است. در اين مجلد كتاب وصايا ناتمام مانده و تاريخ اتمام آن مشخص نيست. | جلد نهم، كتاب‌هاى وقوف و صدقات، و اقرار در جمادى الاولى و ذى القعدۀ سال 1226ق پايان يافته است. در اين مجلد كتاب وصايا ناتمام مانده و تاريخ اتمام آن مشخص نيست. | ||
جلد دهم شامل كتاب‌هاى قضاء و قسمتى از ديات، از تاريخ اتمام آنها اطلاع دقيقى در دست نيست. اگر چه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]تاريخ اتمام كتاب قضاء را سال 1226ق اعلام نموده است. | جلد دهم شامل كتاب‌هاى قضاء و قسمتى از ديات، از تاريخ اتمام آنها اطلاع دقيقى در دست نيست. اگر چه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]تاريخ اتمام كتاب قضاء را سال 1226ق اعلام نموده است.<ref>همان</ref> | ||
تاريخ اتمام جلد يازدهم كه حاشيۀ مؤلف بر [[كشف اللثام عن قواعد الأحكام|كشف اللثام]] في شرح قواعد الأحكام تأليف [[فاضل هندی، محمد بن حسن|محمد بن حسن اصفهانى]] معروف به [[فاضل هندی، محمد بن حسن|فاضل هندى]] (م 1137 ق) است، نيز مشخص نمى‌باشد. | تاريخ اتمام جلد يازدهم كه حاشيۀ مؤلف بر [[كشف اللثام عن قواعد الأحكام|كشف اللثام]] في شرح قواعد الأحكام تأليف [[فاضل هندی، محمد بن حسن|محمد بن حسن اصفهانى]] معروف به [[فاضل هندی، محمد بن حسن|فاضل هندى]] (م 1137 ق) است، نيز مشخص نمى‌باشد. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
به نظر مى‌رسد كه كتاب‌هايى كه تاريخ اتمام آنها مشخص نيست. بين سال‌هاى 1205ق تا 1216ق تأليف شده‌اند. | به نظر مى‌رسد كه كتاب‌هايى كه تاريخ اتمام آنها مشخص نيست. بين سال‌هاى 1205ق تا 1216ق تأليف شده‌اند. | ||
نكتۀ قابل توجه اين كه علامۀ محقق [[آقا بزرگ تهرانى]] در «الذريعة» گفته است كه كتاب نكاح و اوائل كتاب طلاق مفتاح الكرامة را در كتابخانۀ شيخ عبدالحسين تهرانى در كربلا ديده است كه در چاپ‌هاى فعلى موجود نيست. | نكتۀ قابل توجه اين كه علامۀ محقق [[آقا بزرگ تهرانى]] در «الذريعة» گفته است كه كتاب نكاح و اوائل كتاب طلاق مفتاح الكرامة را در كتابخانۀ شيخ عبدالحسين تهرانى در كربلا ديده است كه در چاپ‌هاى فعلى موجود نيست.<ref>همان</ref> | ||
كتاب مفتاح الكرامة در ابتدا 32 جلد خطى بوده است كه بعدها به صورت ده جلدى چاپ شده است. | كتاب مفتاح الكرامة در ابتدا 32 جلد خطى بوده است كه بعدها به صورت ده جلدى چاپ شده است. <ref>اعیان الشیعة، سید محمد محسن امین، ج۴، ص۲۹۲</ref> | ||
از اين ده جلد، جلدهاى اول تا پنجم و همين‌طور جلد هشتم در سال 1326ق و جلد هفتم در سال 1327ق بوسيلۀ چاپخانۀ شورى مصر در قاهره چاپ شده است. | از اين ده جلد، جلدهاى اول تا پنجم و همين‌طور جلد هشتم در سال 1326ق و جلد هفتم در سال 1327ق بوسيلۀ چاپخانۀ شورى مصر در قاهره چاپ شده است. | ||
جلد ششم و امانات و توابع آن در سال 1333 در چاپخانۀ وطن علويه در دمشق بوسيلۀ سيد محمد محسن امين مؤلف [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] چاپ شده است. | جلد ششم و امانات و توابع آن در سال 1333 در چاپخانۀ وطن علويه در دمشق بوسيلۀ سيد محمد محسن امين مؤلف [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] چاپ شده است.<ref>همان</ref> | ||
جلد نهم و دهم و يازدهم به دستور آیت‌الله آقا [[بروجردی، حسین|حسين بروجردى]] (م 1276 ق) و به مديريت و تصدى آقاى محمدحسین كوشان‌پور در سال 1376ق در تهران چاپ شده است. | جلد نهم و دهم و يازدهم به دستور آیت‌الله آقا [[بروجردی، حسین|حسين بروجردى]] (م 1276 ق) و به مديريت و تصدى آقاى محمدحسین كوشان‌پور در سال 1376ق در تهران چاپ شده است. | ||
| خط ۱۳۳: | خط ۱۳۳: | ||
از ويژگى‌هاى بسيار مهم كتاب، استقراء تام در اقوال و نظريات فقها و مراجعۀ مستقيم به كتاب‌هاى آنان مى‌باشد، مؤلف داراى كتابخانۀ‌اى بوده است كه تمام كتاب‌هاى فقهى مورد نيازش در اختيار او بوده است و بنابراين به كمتر كتابى به صورت نقل قول اشاره دارد. | از ويژگى‌هاى بسيار مهم كتاب، استقراء تام در اقوال و نظريات فقها و مراجعۀ مستقيم به كتاب‌هاى آنان مى‌باشد، مؤلف داراى كتابخانۀ‌اى بوده است كه تمام كتاب‌هاى فقهى مورد نيازش در اختيار او بوده است و بنابراين به كمتر كتابى به صورت نقل قول اشاره دارد.<ref>همان، ص۲۹۳</ref> | ||
از ديگر ويژگى‌هاى كتاب احترام مؤلف به اساتيد بزرگوارش مى‌باشد. صاحب [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] در اين رابطه مى‌گويد: | از ديگر ويژگى‌هاى كتاب احترام مؤلف به اساتيد بزرگوارش مى‌باشد. صاحب [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] در اين رابطه مى‌گويد: | ||
أما تعظيمه لأهل العلم و لا سيما مشايخه فلم يعهد مثله من غيره قديما و حديثا كما يظهر من ديباجات كتبه و قال بعض العلماء ما رأيت مصنفا كصاحب مفتاح الكرامة فإنه و إن نسب جميع ما حققه من مصنفاته إلى مشايخه هضما لنفسه و قال في خطبة بعض مصنفاته: ما كان فيها من تحقيق سمين فهو للأستاد و ما كان فيه من غش فهو لي، و هذا ما رأيته من غير المصنفين. | أما تعظيمه لأهل العلم و لا سيما مشايخه فلم يعهد مثله من غيره قديما و حديثا كما يظهر من ديباجات كتبه و قال بعض العلماء ما رأيت مصنفا كصاحب مفتاح الكرامة فإنه و إن نسب جميع ما حققه من مصنفاته إلى مشايخه هضما لنفسه و قال في خطبة بعض مصنفاته: ما كان فيها من تحقيق سمين فهو للأستاد و ما كان فيه من غش فهو لي، و هذا ما رأيته من غير المصنفين.<ref>همان، ص۲۹۰</ref> <ref>همان، ص۲۹۱</ref> | ||
مؤلف در نگارش اين كتاب به تلاشى شبانه روزى دست زده است بطورى كه بسيارى از كتاب‌ها را در نيمه‌هاى شب يا نزديك فجر به پايان رسانيده است. | مؤلف در نگارش اين كتاب به تلاشى شبانه روزى دست زده است بطورى كه بسيارى از كتاب‌ها را در نيمه‌هاى شب يا نزديك فجر به پايان رسانيده است. | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۵۰: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
<ref>همان، ص۲۹۴</ref> | |||
مؤلف در سال‌هاى 1221ق تا 1226ق در حالى كه شهر نجف اشرف و كربلاى معلا و حلّه به محاصره وهابى‌ها و آل سعود درآمده بود، به تأليف جلدهاى ششم و هفتم و هشتم مفتاح الكرامة پرداخته است در واقع اواخر اين كتاب‌ها تاريخچه‌اى از زمان و رويدادهاى آن را در بردارد و اوضاع آن زمان در آنها حكايت شده است. مؤلف در اين قسمت‌هاى كتاب از قتل مردان و كودكان و گرفتن اموال و تسلط بر شهر مكه و مدينۀ منوره و تخريب قبرستان بقيع و حمله به نجف اشرف و تعطيلى سه سالۀ زيارت مكۀ منوره و بسته شدن راه‌ها و قتل عام زائرين امام حسين(ع) و به آتش كشيده شدن مزارع خبر داده است. | مؤلف در سال‌هاى 1221ق تا 1226ق در حالى كه شهر نجف اشرف و كربلاى معلا و حلّه به محاصره وهابى‌ها و آل سعود درآمده بود، به تأليف جلدهاى ششم و هفتم و هشتم مفتاح الكرامة پرداخته است در واقع اواخر اين كتاب‌ها تاريخچه‌اى از زمان و رويدادهاى آن را در بردارد و اوضاع آن زمان در آنها حكايت شده است. مؤلف در اين قسمت‌هاى كتاب از قتل مردان و كودكان و گرفتن اموال و تسلط بر شهر مكه و مدينۀ منوره و تخريب قبرستان بقيع و حمله به نجف اشرف و تعطيلى سه سالۀ زيارت مكۀ منوره و بسته شدن راه‌ها و قتل عام زائرين امام حسين(ع) و به آتش كشيده شدن مزارع خبر داده است. | ||
| خط ۱۶۱: | خط ۱۶۱: | ||
[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: له مصنفات كثيرة: 1 - مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلاّمة و هو أكبر مصنفاته و أشهرها و هو أعظم معين لتلميذه على تصنيف الجواهر فهو في بابه عديم النظير بين مصنفات أصحابنا....و قد حاز هذا الكتاب شهرة واسعة و استنسخت منه عده نسخ في حياة مؤلّفه و بعد وفاته و تنافس أهل المكتبات في اقتناعه و إيداعه مكتباتهم. | [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: له مصنفات كثيرة: 1 - مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلاّمة و هو أكبر مصنفاته و أشهرها و هو أعظم معين لتلميذه على تصنيف الجواهر فهو في بابه عديم النظير بين مصنفات أصحابنا....و قد حاز هذا الكتاب شهرة واسعة و استنسخت منه عده نسخ في حياة مؤلّفه و بعد وفاته و تنافس أهل المكتبات في اقتناعه و إيداعه مكتباتهم. <ref>همان، ص۲۹۱</ref> | ||
مؤلف [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] سپس در صفحۀ 292 شعرهايى را در مدح كتاب‌هاى وصيت و وكالت و غيره از مفتاح الكرامة را بيان مى‌نمايد كه شاعران آنان مشخص نيست و سپس خود شعرى را در مدح آن آورده است: | مؤلف [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] سپس در صفحۀ 292 شعرهايى را در مدح كتاب‌هاى وصيت و وكالت و غيره از مفتاح الكرامة را بيان مى‌نمايد كه شاعران آنان مشخص نيست و سپس خود شعرى را در مدح آن آورده است: | ||
| خط ۱۷۲: | خط ۱۷۲: | ||
{{ب|''للّه آية معجز ظهرت به''|2='' فعدت لكل كرامة مفتاحا''}} | {{ب|''للّه آية معجز ظهرت به''|2='' فعدت لكل كرامة مفتاحا''}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
<ref>همان ، ص 192</ref> | |||
الذريعة: و هو كتاب جليل و لنعم ما قيل فيه. | الذريعة: و هو كتاب جليل و لنعم ما قيل فيه. | ||
| خط ۱۸۰: | خط ۱۸۲: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
فالجواهر بمفتاح كرامته استخرجت و الهداية بمصباح رعايته استضائت بل سائر الكتب المبسوطة في الأحكام التقطت من أرقام صحائفه الكرام و للّه الحمد على طبعه و نشره في هذه الأعوام بأحسن طبع في طي عشر مجلدات صخام. | فالجواهر بمفتاح كرامته استخرجت و الهداية بمصباح رعايته استضائت بل سائر الكتب المبسوطة في الأحكام التقطت من أرقام صحائفه الكرام و للّه الحمد على طبعه و نشره في هذه الأعوام بأحسن طبع في طي عشر مجلدات صخام.<ref>الذریعة، ج۲۱، ص۳۴۱</ref> | ||
[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]: و له أيضا من المصنفات المشهورة شرحه الضخم المبسوط على (قواعد) العلامّة و هو المسمّى ب «مفتاح الكرامة» في نحو من ثمانين و عشرين مجلدا كتابیا، و قيل غالب تفصيلات شرح تلميذه الأخير على (الشرائع) منه، و لم ير عين الزمان أبدا بمثله كتابا مستوفيا لأقوال الفقهاء، و مواقع الإجماعات، و موارد الاشتهادات، و أمثال ذلك من غير خيانة في شيء منها و لا اجتهاد له في فهم ذلك كما هو عادة تلميذه - شكرا للّه سعيه الجميل - في تسهيل الأمر بما لا مزيد عليه لكل من يريد اجتهادا في مسألة. هذا. | [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]: و له أيضا من المصنفات المشهورة شرحه الضخم المبسوط على (قواعد) العلامّة و هو المسمّى ب «مفتاح الكرامة» في نحو من ثمانين و عشرين مجلدا كتابیا، و قيل غالب تفصيلات شرح تلميذه الأخير على (الشرائع) منه، و لم ير عين الزمان أبدا بمثله كتابا مستوفيا لأقوال الفقهاء، و مواقع الإجماعات، و موارد الاشتهادات، و أمثال ذلك من غير خيانة في شيء منها و لا اجتهاد له في فهم ذلك كما هو عادة تلميذه - شكرا للّه سعيه الجميل - في تسهيل الأمر بما لا مزيد عليه لكل من يريد اجتهادا في مسألة. هذا.<ref>روضات الجنات، ج۳، ص۲۱۷</ref> | ||
كرام البررة: و ترك آثارا جليلة تدل على تحقيقه و تدقيقه و تبحره في الفقه و الأصول و تتبعاته لأقوال الفقهاء من المتقدمين و المتأخرين و ما امتاز به من ضبط و اتقان مع جودة الخط و أهم آثاره و أشهرها «مفتاح الكرامة» في شرح (قواعد العلاقة) من خيرة أسفار و المتأخرين جمع أكثر أبواب الفقه بأسلوب جيد و هو في اثنين مجلدا ألّفه بأمر أستاذه کاشفالغطاء أيام اشتغاله عليه كما صرّح به في أوّله. | كرام البررة: و ترك آثارا جليلة تدل على تحقيقه و تدقيقه و تبحره في الفقه و الأصول و تتبعاته لأقوال الفقهاء من المتقدمين و المتأخرين و ما امتاز به من ضبط و اتقان مع جودة الخط و أهم آثاره و أشهرها «مفتاح الكرامة» في شرح (قواعد العلاقة) من خيرة أسفار و المتأخرين جمع أكثر أبواب الفقه بأسلوب جيد و هو في اثنين مجلدا ألّفه بأمر أستاذه کاشفالغطاء أيام اشتغاله عليه كما صرّح به في أوّله.<ref>کرام البررة، ج۱، ص۲۸۷</ref> | ||
==كنايه‌ها و رمزها== | ==كنايه‌ها و رمزها== | ||
| خط ۲۳۲: | خط ۲۳۴: | ||
شرح شيخ نجيب‌الدين - شرح شيخ نجيب‌الدين بر كتاب استادش [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]] | شرح شيخ نجيب‌الدين - شرح شيخ نجيب‌الدين بر كتاب استادش [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||