۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دیوان منجیک ترمذی: تفاوت میان نسخه‌ها
لینک درون متنی
بدون خلاصۀ ویرایش |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''دیوان منجیک ترمذی'''، مجموعه اشعار پراکنده منجیک ترمذی در قالبهای گوناگون شعری اعم از قطعه، قصیده، رباعی و... است. این مجموعه به اهتمام احسان شورابی | '''دیوان منجیک ترمذی'''، مجموعه اشعار پراکنده [[منجيک ترمذي، علي بن محمد|منجیک ترمذی]] در قالبهای گوناگون شعری اعم از قطعه، قصیده، رباعی و... است. این مجموعه به اهتمام [[شواربي مقدم، احسان|احسان شورابی مقدم]]، گردآوری و تصحیح شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مصحّح کتاب، درباره دیوان پیش رو، بیان میدارد که در این کتاب، اشعار منجیک ترمذی شامل اشعار پیوسته و ابیات پراکنده از منابع چاپی و خطی متعددی، جمعآوری شده و با یکدیگر مورد مقابله قرار گرفتهاند. ازآنجاکه هیچ نسخه کامل و مستقلی از دیوان منجیک باقی نمانده، در تصحیح این اشعار نسخه اساس تعیین نشده و این کار با توجه به درستی ضبط موجود در منابع که عمدتا با قدمت آنها نیز مطابق بوده، صورت گرفته است. این اشعار در سه بخش شامل ابیات پیوسته (قصاید، غزلیات، قطعات و ابیات باقیمانده از مثنوی بحر هزج)، ابیات پراکنده مرتبط (ابیات پراکندهای که دارای وزن و قافیه یکسان بوده و احتمالا متعلق به یک شعر هستند) و ابیات پراکنده گردآوری شدهاند<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، صفحه چهلوچهار</ref>. | مصحّح کتاب، درباره دیوان پیش رو، بیان میدارد که در این کتاب، اشعار [[منجيک ترمذي، علي بن محمد|منجیک ترمذی]] شامل اشعار پیوسته و ابیات پراکنده از منابع چاپی و خطی متعددی، جمعآوری شده و با یکدیگر مورد مقابله قرار گرفتهاند. ازآنجاکه هیچ نسخه کامل و مستقلی از دیوان منجیک باقی نمانده، در تصحیح این اشعار نسخه اساس تعیین نشده و این کار با توجه به درستی ضبط موجود در منابع که عمدتا با قدمت آنها نیز مطابق بوده، صورت گرفته است. این اشعار در سه بخش شامل ابیات پیوسته (قصاید، غزلیات، قطعات و ابیات باقیمانده از مثنوی بحر هزج)، ابیات پراکنده مرتبط (ابیات پراکندهای که دارای وزن و قافیه یکسان بوده و احتمالا متعلق به یک شعر هستند) و ابیات پراکنده گردآوری شدهاند<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، صفحه چهلوچهار</ref>. | ||
در مورد سبک اشعار منجیک باید گفت: وی از شعرای حاذق و توانای عصر خویش بوده؛ چنانکه عوفی شعر او را «شعری غریب و الفاظی خوب و معانی بکر و عباراتی بلیغ و استعاری نادر» خوانده و این اوصاف، همه در شعر منجیک صادقند. دیگر تذکرهنویسان نیز چنین اوصافی را در باب اشعار وی به قلم آوردهاند؛ همچون اوحدی بلیانی که نوشته: «جگر فصحا از صلابت کلام او خون گشته و اشک بلغا از غیرت بیانش گلگون شده. نیش اهاجی او دل فلک را خستی و سنگ مهازلتش سر عیوق شکستی. ملاحت و فصاحت، متانت و رزانت، حلاوت و طراوت، عذوبت و رطوبت بسیار در کلام اوست. نمک سخنش بر زخم شوریدگان مرهم و نقد کلامش در کیسه ادراک بهمنزله درهم است. لطافت بیان، نزاکت ادا، در جمیع فنون سخن، الخاص هزل و هجا و مطایبه او را مسلم است؛ چه سوزن رشک او در دل سوزنی خلیده». همچنین امین احمد رازی چنین نوشته: «نگارخانه نثر او رونق خورنق شکسته و تصاویر نظم او از کار ارژنگ ننگ داشته. این اشعار که نور معانی او بر روشنی روز طعنه زده، بر متانت گفتار و حلاوت اشعار او دلیلی واضح و برهانی روشن است». لیکن از این «نگارخانه نثر»، چیزی در دست نیست و بعید مینماید که نگارنده هفت اقلیم نیز نثری از منجیک دیده باشد و احتمالا این عبارت پرداخته ذهن امین احمد است. استعارات، کنایات و اغراقهای زیبا و بدیع او در شعر فارسی بینظیر است و شاید بهندرت بتوان اشعاری همطراز اشعار منجیک را در دوره وی و حتی در قرون بعد از او یافت. | در مورد سبک اشعار [[منجيک ترمذي، علي بن محمد|منجیک]] باید گفت: وی از شعرای حاذق و توانای عصر خویش بوده؛ چنانکه عوفی شعر او را «شعری غریب و الفاظی خوب و معانی بکر و عباراتی بلیغ و استعاری نادر» خوانده و این اوصاف، همه در شعر [[منجيک ترمذي، علي بن محمد|منجیک]] صادقند. دیگر تذکرهنویسان نیز چنین اوصافی را در باب اشعار وی به قلم آوردهاند؛ همچون اوحدی بلیانی که نوشته: «جگر فصحا از صلابت کلام او خون گشته و اشک بلغا از غیرت بیانش گلگون شده. نیش اهاجی او دل فلک را خستی و سنگ مهازلتش سر عیوق شکستی. ملاحت و فصاحت، متانت و رزانت، حلاوت و طراوت، عذوبت و رطوبت بسیار در کلام اوست. نمک سخنش بر زخم شوریدگان مرهم و نقد کلامش در کیسه ادراک بهمنزله درهم است. لطافت بیان، نزاکت ادا، در جمیع فنون سخن، الخاص هزل و هجا و مطایبه او را مسلم است؛ چه سوزن رشک او در دل سوزنی خلیده». همچنین امین احمد رازی چنین نوشته: «نگارخانه نثر او رونق خورنق شکسته و تصاویر نظم او از کار ارژنگ ننگ داشته. این اشعار که نور معانی او بر روشنی روز طعنه زده، بر متانت گفتار و حلاوت اشعار او دلیلی واضح و برهانی روشن است». لیکن از این «نگارخانه نثر»، چیزی در دست نیست و بعید مینماید که نگارنده هفت اقلیم نیز نثری از [[منجيک ترمذي، علي بن محمد|منجیک]] دیده باشد و احتمالا این عبارت پرداخته ذهن امین احمد است. استعارات، کنایات و اغراقهای زیبا و بدیع او در شعر فارسی بینظیر است و شاید بهندرت بتوان اشعاری همطراز اشعار منجیک را در دوره وی و حتی در قرون بعد از او یافت. | ||
«در شعر او، همان گونه که استعاره، بررویهم جای تشبیه را گرفته، نشانه کوششی ارجمند برای جانشین کردن نوعی از صفات بهجای موصوف قابل یادآوری است و این کار پس از او تا دورههای متأخر کمتر مورد نظر شاعران بوده است»<ref>ر.ک: همان، صفحه هفده - هجده</ref>. | «در شعر او، همان گونه که استعاره، بررویهم جای تشبیه را گرفته، نشانه کوششی ارجمند برای جانشین کردن نوعی از صفات بهجای موصوف قابل یادآوری است و این کار پس از او تا دورههای متأخر کمتر مورد نظر شاعران بوده است»<ref>ر.ک: همان، صفحه هفده - هجده</ref>. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
در حال حاضر دیوان منجیک باقی نمانده و فقط ابیاتی از او در برخی جنگها، تذکرهها، فرهنگها و کتب بلاغی پراکنده است و بخشهایی از چند قصیده او در ابحار مضارع، مجتث، هزج، متقارب و منسرح باقی مانده است. | در حال حاضر دیوان منجیک باقی نمانده و فقط ابیاتی از او در برخی جنگها، تذکرهها، فرهنگها و کتب بلاغی پراکنده است و بخشهایی از چند قصیده او در ابحار مضارع، مجتث، هزج، متقارب و منسرح باقی مانده است. | ||
شعر منجیک از حیث بلاغت و فصاحت، او را به یکی از شعرای ممتاز عصر خویش مبدل کرده است و از مهمترین ویژگیهای اشعار وی استفاده از صنایعی چون استعاره، کنایه و مبالغه به شیوهای بدیع است. برخی از صنایع ادبی موجود در شعر او از این قرار است: | شعر [[منجيک ترمذي، علي بن محمد|منجیک]] از حیث بلاغت و فصاحت، او را به یکی از شعرای ممتاز عصر خویش مبدل کرده است و از مهمترین ویژگیهای اشعار وی استفاده از صنایعی چون استعاره، کنایه و مبالغه به شیوهای بدیع است. برخی از صنایع ادبی موجود در شعر او از این قرار است: | ||
الف)- ترصیع: | الف)- ترصیع: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۹: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب، در ابتدای کتاب ذکر گردیده است. | فهرست مطالب، در ابتدای کتاب ذکر گردیده است. | ||
در پاورقیها آدرس و توضیح برخی مطالب ذکر شده است. | در پاورقیها آدرس و توضیح برخی مطالب ذکر شده است. | ||
در انتهای کتاب، فهرستهایی شامل لغات دشوار، ترکیبات و اصطلاحات، اشخاص، جایها، کتابها، اقوام و ایام و ملل و نحل، گیاهان، جانوران، اصطلاحات نجومی، اصطلاحات موسیقی، عبارات عربی و اشعار منجیک در منابع گنجانده شده است. | در انتهای کتاب، فهرستهایی شامل لغات دشوار، ترکیبات و اصطلاحات، اشخاص، جایها، کتابها، اقوام و ایام و ملل و نحل، گیاهان، جانوران، اصطلاحات نجومی، اصطلاحات موسیقی، عبارات عربی و اشعار منجیک در منابع گنجانده شده است. | ||