۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تذکره لباب الألباب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی'
جز (جایگزینی متن - 'براي' به 'برای') |
جز (جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی') |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
}} | }} | ||
'''تذكرة لباب الالباب''' اثر [[عوفی، محمد بن محمد|محمد عوفى]] از تذكره نويسان اوائل قرن هفتم هجرى، به | '''تذكرة لباب الالباب''' اثر [[عوفی، محمد بن محمد|محمد عوفى]] از تذكره نويسان اوائل قرن هفتم هجرى، به فارسی پيرامون فضيلت شعر و شاعرى و منتخبات اشعار از شاعران باستان و زندگانى آنان مى‌باشد، كه به قلم محمد عباسى صورت پذيرفته است و مقدمات انگليسى آن را به فارسی ترجمه نموده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
سپس از قصيده منسوب به عباس مروى در تهنيت ورود مامون به شهر مرو در سال 193 ه.ق ياد شده است كه به دلايلى از آن در كتاب تاريخ ادبيات از عهد باستان تا فردوسى ذكرى رفته است، بعد از آن كوفى بلافاصله به ذكر دوران طاهريان صفاريان، و سامانيان مى‌پردازد كه در همين جلد اول آغاز مى‌گردد. | سپس از قصيده منسوب به عباس مروى در تهنيت ورود مامون به شهر مرو در سال 193 ه.ق ياد شده است كه به دلايلى از آن در كتاب تاريخ ادبيات از عهد باستان تا فردوسى ذكرى رفته است، بعد از آن كوفى بلافاصله به ذكر دوران طاهريان صفاريان، و سامانيان مى‌پردازد كه در همين جلد اول آغاز مى‌گردد. | ||
از امتيازات جلد اول اين است كه سرتاسر آن با دقت كامل از نظر ميرزا محمد خان گذشته است و علاوه بر تعليقات انتقادى و تاريخ مذكور و مقدمه | از امتيازات جلد اول اين است كه سرتاسر آن با دقت كامل از نظر ميرزا محمد خان گذشته است و علاوه بر تعليقات انتقادى و تاريخ مذكور و مقدمه فارسی كتاب، يك شرح حال كافى و وافى از عوفى مصنف كتاب، مخصوصا از معلومات پراكنده در همين كتاب و مجموعه عظيم قصص و داستان‌هاى وى موسوم به جوامع الحكايات و لوامع الروايات استخراج و فراهم آورده است. | ||
در مقدمه | در مقدمه فارسی كتاب، ميرزا محمدخان قزوينى پس از ذكر شركت خويش در فراهم آوردن مجلد حاضر براى طبع و نشر و كشف نسخه بزم آرا در وجود تذكره الشعرائى قديم‌تر ار لباب الالباب ترديد دارد و اصلا چنين اثرى را در زبان فارسی موجود نمى‌داند. | ||
لباب الالباب در ترجمه احوال شعرا غالبا معلوماتى مفيد به دست نمى‌دهد. مخصوصا سنه وفات را كه اهم مواضيع تراجم رجال است، در اكثر اوقات از ورى جهل و غفلت ذكر نمى‌كند. نكاتى كه عوفى مى‌بايست متوجه آن‌ها باشد و در اكثر موارد نظر به قرب زمان مى‌توانست به هنگام نگارش كتاب خويش آثار و احوال شعراى مورد بحث را ثبت و ضبط نمايد و يگانه هدف او استعارات و تشبيهات و تسبيحات ثقيل و جناسات متصنع و متكثره است كه از وراء آن‌ها هيچ گونه معنى به چنگ خواننده نمى‌آيد و نيز در منتخباتى كه از اشعار شعراء مى‌دهد، فاقد ذوق سليم و طبع مستقيم است، بسيارى از اوقات اشعار متوسط، بلكه اشعار ردى ايشان است؛ به طورى كه از روى اين منتخبات نمى‌توان به سبک و اسلوب شاعر مورد به حق پى‌برد. ولى با وجود همه اينها اين كتاب از حيث ادبى و تاريخى اهميتى بس عظيم دارد. | لباب الالباب در ترجمه احوال شعرا غالبا معلوماتى مفيد به دست نمى‌دهد. مخصوصا سنه وفات را كه اهم مواضيع تراجم رجال است، در اكثر اوقات از ورى جهل و غفلت ذكر نمى‌كند. نكاتى كه عوفى مى‌بايست متوجه آن‌ها باشد و در اكثر موارد نظر به قرب زمان مى‌توانست به هنگام نگارش كتاب خويش آثار و احوال شعراى مورد بحث را ثبت و ضبط نمايد و يگانه هدف او استعارات و تشبيهات و تسبيحات ثقيل و جناسات متصنع و متكثره است كه از وراء آن‌ها هيچ گونه معنى به چنگ خواننده نمى‌آيد و نيز در منتخباتى كه از اشعار شعراء مى‌دهد، فاقد ذوق سليم و طبع مستقيم است، بسيارى از اوقات اشعار متوسط، بلكه اشعار ردى ايشان است؛ به طورى كه از روى اين منتخبات نمى‌توان به سبک و اسلوب شاعر مورد به حق پى‌برد. ولى با وجود همه اينها اين كتاب از حيث ادبى و تاريخى اهميتى بس عظيم دارد. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
ابواب جلد دوم كه شامل باب هشتم در لطايف اشعار شعرا آل طاهر و آل ليث و آل سامان است. باب نهم در طبقات شعراى آل ناصر، باب دهم در طبقات آل سلجوق تا آخر سلطان سعيد، باب يازدهم در ذكر شعراى آل سلجوق بعد از عهد دولت معزى و سنجرى بوده‌اند، باب دوازدهم در لطايف اشعار صدور و شعرا و افاضل بعد از معزى و سنجرى مى‌باشد. | ابواب جلد دوم كه شامل باب هشتم در لطايف اشعار شعرا آل طاهر و آل ليث و آل سامان است. باب نهم در طبقات شعراى آل ناصر، باب دهم در طبقات آل سلجوق تا آخر سلطان سعيد، باب يازدهم در ذكر شعراى آل سلجوق بعد از عهد دولت معزى و سنجرى بوده‌اند، باب دوازدهم در لطايف اشعار صدور و شعرا و افاضل بعد از معزى و سنجرى مى‌باشد. | ||
اشعار گويندگان نيمه سده پنجم به بعد نسخه‌هاى نسبتا قديمى و قابل اعتماد در دسترس است كه شعراى | اشعار گويندگان نيمه سده پنجم به بعد نسخه‌هاى نسبتا قديمى و قابل اعتماد در دسترس است كه شعراى فارسی كه در فاصله نيمه سده پنجم تا نيمه سده ششم مى‌زيسته‌اند، در حدود 92 درصد رباعيّات شاعران اين دوره چهار قافيه‌اى است. بعد از اين تاريخ است كه بنا به دلايلى رباعيّات سه قافيه‌اى بر رباعيّات چهار قافيه‌اى افزونى مى‌گيرد و به تدريج التزام قافيه در مصرع سوم متروك مى‌شود. از اين روند تاريخى بر مى‌آيد كه تعداد رباعيّات چهار قافيه‌اى در قرن پنجم و پيش از آن حتّى بيش از دوران مورد بررسى بوده است. قراين ديگر نيز اين معنى را تأييد مى‌كند. از جمله مى‌توان به تذكره لباب الالباب عوفى اشاره كرد كه اغلب رباعيّاتى كه از شاعران سده چهارم و اوايل سده پنجم نقل كرده، چهار قافيه‌اى است. البته اين كتاب نيز از رباعيّات دخيل و مشکوک در امان نمانده، امّا به هر حال بيش از منابع ديگر قابل اتكا و اعتناست. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
متن و مقدمه كتاب | متن و مقدمه كتاب | ||
مقاله در پايگاه مجلات تخصصى نور: مجله معارف عنوان مقاله: نگاهى به كتاب سير رباعى در | مقاله در پايگاه مجلات تخصصى نور: مجله معارف عنوان مقاله: نگاهى به كتاب سير رباعى در فارسی -نويسنده: ميرافضلى، سيد على | ||