۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
آثار عجم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'براى' به 'برای'
جز (جایگزینی متن - 'پايان' به 'پایان') |
جز (جایگزینی متن - 'براى' به 'برای') |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
در مورد بخش نخست کتاب كه به موضوع آثار باستانى فارس مربوط مى‌شود، نویسنده غرض و هدف خود را از اين كار: تا اكتشاف آثار مزبور، بلكه ثبت و ضبط آن اعلام مى‌كند، كارى كه با دقت نظر از سوى وى انجام گرفته است. از محاسن کتاب در اين قسمت توضيحات مفصلى است كه نویسنده در مورد نقش بر جسته‌ها داده است (از جمله اسارت والرين توسط شاپور ساسانى). وى همچنين كتيبه‌هاى موجود در آن منطقه را خط به خط ترجمه و عينا در متن کتاب آورده است و حتى در اين باره به منابع اروپايى؛ مانند تاريخ ايران نوشته سرجان ملكم نيز استناد كرده است. اين ویژگى نه تنها ارزش عملى كار مؤلف را نشان مى‌دهد، بلكه تبحر او را در ترجمه متون خط ميخى نشان داده مى‌دهد، هرچند قابل مقايسه با كيفيت و سطح مطالعات امروزى نباشد. | در مورد بخش نخست کتاب كه به موضوع آثار باستانى فارس مربوط مى‌شود، نویسنده غرض و هدف خود را از اين كار: تا اكتشاف آثار مزبور، بلكه ثبت و ضبط آن اعلام مى‌كند، كارى كه با دقت نظر از سوى وى انجام گرفته است. از محاسن کتاب در اين قسمت توضيحات مفصلى است كه نویسنده در مورد نقش بر جسته‌ها داده است (از جمله اسارت والرين توسط شاپور ساسانى). وى همچنين كتيبه‌هاى موجود در آن منطقه را خط به خط ترجمه و عينا در متن کتاب آورده است و حتى در اين باره به منابع اروپايى؛ مانند تاريخ ايران نوشته سرجان ملكم نيز استناد كرده است. اين ویژگى نه تنها ارزش عملى كار مؤلف را نشان مى‌دهد، بلكه تبحر او را در ترجمه متون خط ميخى نشان داده مى‌دهد، هرچند قابل مقايسه با كيفيت و سطح مطالعات امروزى نباشد. | ||
ویژگى‌هاى برجسته آثار عجم هنگامى آشكارتر مى‌گردد كه كار فرصت‌الدوله با منابع هم عصر خود نظير فارسنامه ناصرى مقايسه گردد. چنانكه در کتاب اخير فقط توضيحى در مورد نقش برجسته‌ها داده شده و به ندرت كتيبه‌اى خوانده شده است. البته نویسنده کتاب، ميرزا حسن حسينى فسايى، خود نيز اشاره نموده است كه (...ترجمه كتيبه‌ها را با نامه‌اى كه به وزير علوم وقت؛ يعنى على‌قلى خان مخبرالدوله نوشتم، خواستم، او نيز چون تسلط به زبان آلمانى داشت، از يكى از منابع آلمانى اخذ كرده ترجمه و | ویژگى‌هاى برجسته آثار عجم هنگامى آشكارتر مى‌گردد كه كار فرصت‌الدوله با منابع هم عصر خود نظير فارسنامه ناصرى مقايسه گردد. چنانكه در کتاب اخير فقط توضيحى در مورد نقش برجسته‌ها داده شده و به ندرت كتيبه‌اى خوانده شده است. البته نویسنده کتاب، ميرزا حسن حسينى فسايى، خود نيز اشاره نموده است كه (...ترجمه كتيبه‌ها را با نامه‌اى كه به وزير علوم وقت؛ يعنى على‌قلى خان مخبرالدوله نوشتم، خواستم، او نيز چون تسلط به زبان آلمانى داشت، از يكى از منابع آلمانى اخذ كرده ترجمه و برای بند فرستاد...). | ||
تلاش پى گير فرصت در آموختن خطوط باستانى، آنهم در يكصد و چند سال گذشته مايه تحسين است و مدد جستن او از سياحان و فرستادگان خارجى اعم از، روسى، ايتاليايى، هلندى و آلمانى در فراگيرى اين خطوط نشان همت والاى اوست. | تلاش پى گير فرصت در آموختن خطوط باستانى، آنهم در يكصد و چند سال گذشته مايه تحسين است و مدد جستن او از سياحان و فرستادگان خارجى اعم از، روسى، ايتاليايى، هلندى و آلمانى در فراگيرى اين خطوط نشان همت والاى اوست. | ||
از ویژگى‌هاى ديگر كار فرصت اين است كه به ویژه در ذكر آثار فارس تنها به نقل خوانده‌ها يا شنيده‌ها بسنده نكرده است، بلكه مطالب کتاب حاصل مشاهدات خود او مى‌باشد، از جمله دلايل اثبات اين مدعا يكى نقاشى و تصویرهاى متعددى است كه از آثار و ابنيه فراهم آورده، ديگرى اشاره او به بناهايى است كه هم اكنون اثرى از آنها نيست، در حالى او در کتابش، هم از آنها نام برده و هم آنها را به تصویر كشيده است. از جمله (آتشكده آذرجو) در حالى كه از آثار مهم شهر داراب است، بر بالاى اين اثر گنبدى را ترسيم كرده، اما هم اكنون با گذشت بيش از يك قرن، اين گنبد وجود خارجى ندارد. اين موضوع | از ویژگى‌هاى ديگر كار فرصت اين است كه به ویژه در ذكر آثار فارس تنها به نقل خوانده‌ها يا شنيده‌ها بسنده نكرده است، بلكه مطالب کتاب حاصل مشاهدات خود او مى‌باشد، از جمله دلايل اثبات اين مدعا يكى نقاشى و تصویرهاى متعددى است كه از آثار و ابنيه فراهم آورده، ديگرى اشاره او به بناهايى است كه هم اكنون اثرى از آنها نيست، در حالى او در کتابش، هم از آنها نام برده و هم آنها را به تصویر كشيده است. از جمله (آتشكده آذرجو) در حالى كه از آثار مهم شهر داراب است، بر بالاى اين اثر گنبدى را ترسيم كرده، اما هم اكنون با گذشت بيش از يك قرن، اين گنبد وجود خارجى ندارد. اين موضوع برای مطالعات باستان شناختى داراى اهميت است. | ||
فرصت در مورد نقوش و كتيبه‌هاى تخت جمشيد نيز به تفصيل سخن گفته است. بررسى دخمه‌ها و وارد شدن به آنها و ذكر مطالب به صورت مشروح در اين خصوص از مشخصه‌هايى به شمار مى‌آيد كه نظير آن در فارسنامه به عنوان منبع همزمان و نسبتا هم موضوع با آثار عجم به چشم نمى‌خورد. | فرصت در مورد نقوش و كتيبه‌هاى تخت جمشيد نيز به تفصيل سخن گفته است. بررسى دخمه‌ها و وارد شدن به آنها و ذكر مطالب به صورت مشروح در اين خصوص از مشخصه‌هايى به شمار مى‌آيد كه نظير آن در فارسنامه به عنوان منبع همزمان و نسبتا هم موضوع با آثار عجم به چشم نمى‌خورد. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
با اين وجود بايد اضافه كرد برخى از واژه‌هايى كه در كتيبه‌ها آمده است، در آثار عجم درست خوانده نشده‌اند؛ ولى در تحقيقات اخير آن واژه‌ها شناخته شده‌اند. بطور مثال در كتيبه بيستون بر اساس آنچه در آثار عجم آمده واژه‌هايى نظير (... اوج‌ها، بابروش، ائرا، و...) ديده مى‌شود كه هم اكنون به صورت خوزستان، بابل، آشور و...) شناخته شده‌اند و احتمالا فرصت نام و اسامى اين مناطق را كه خود نيز برخى از آنها را ترجمه دقيق‌ترى كرده، از منابع ديگر گرفته است. | با اين وجود بايد اضافه كرد برخى از واژه‌هايى كه در كتيبه‌ها آمده است، در آثار عجم درست خوانده نشده‌اند؛ ولى در تحقيقات اخير آن واژه‌ها شناخته شده‌اند. بطور مثال در كتيبه بيستون بر اساس آنچه در آثار عجم آمده واژه‌هايى نظير (... اوج‌ها، بابروش، ائرا، و...) ديده مى‌شود كه هم اكنون به صورت خوزستان، بابل، آشور و...) شناخته شده‌اند و احتمالا فرصت نام و اسامى اين مناطق را كه خود نيز برخى از آنها را ترجمه دقيق‌ترى كرده، از منابع ديگر گرفته است. | ||
ظاهرا اين فرصت تسلط خود را به خطوط ميخى | ظاهرا اين فرصت تسلط خود را به خطوط ميخى برای ارائه مطلب [[الکافی|كافى]] نمى‌ديده، برای تكميل توضيحات به منابع خارجى مراجعه نموده است؛ به طورى كه در کتاب ذكر مى‌كند به كرات از سفرنامه سياحان روسى انگليسى و فرانسوى استفاده كرده است. | ||
يكى ديگر از ویژگى‌هاى برجسته آثار عجم در زمينه آثار باستانى ترسيم و نقاشى نقوش و آثار باستانى اماكن متعددى نظير تخت جمشيد، فيروز آباد، داراب و... است. بالطبع ارائه مطلب به همراه تصاویر، فهم مطلب را سهل‌تر و مطالعه کتاب را شوق انگيزتر و مطلوب‌تر مى‌ساخت. | يكى ديگر از ویژگى‌هاى برجسته آثار عجم در زمينه آثار باستانى ترسيم و نقاشى نقوش و آثار باستانى اماكن متعددى نظير تخت جمشيد، فيروز آباد، داراب و... است. بالطبع ارائه مطلب به همراه تصاویر، فهم مطلب را سهل‌تر و مطالعه کتاب را شوق انگيزتر و مطلوب‌تر مى‌ساخت. | ||
و از آنجا كه امكان مسافرت در آن زمان | و از آنجا كه امكان مسافرت در آن زمان برای همگان به سهولت وجود نداشت و عكسبردارى و فن عكاسى نيز هنوز متداول نشده بود، تصاویر نقاشى شده کتاب، ارزش و اهميت فراوانى به کتاب مى‌بخشيد. | ||
در هر صورت به لحاظ شناسايى و بررسى آثار باستانى، آثار عجم نسبت به منبع همزمان خود، فارسنامه ناصرى مطالب مفصل‌ترى دارد. نكته ديگرى كه فرصت در کتاب خود به آن پرداخته اين است كه حدود و فاصله مناطق را از يكديگر، بویژه در فارس، تهيه و درج نموده است. هرچند با مسافت‌هاى كنونى تفاوت‌هايى دارد، ليكن نظر به مقياس‌هايى كه در دست داشته و با توجه به توسعه شهرها تا زمان حاضر، مسافت‌هايى كه ذكر مى‌كند، قريب به صحت است. | در هر صورت به لحاظ شناسايى و بررسى آثار باستانى، آثار عجم نسبت به منبع همزمان خود، فارسنامه ناصرى مطالب مفصل‌ترى دارد. نكته ديگرى كه فرصت در کتاب خود به آن پرداخته اين است كه حدود و فاصله مناطق را از يكديگر، بویژه در فارس، تهيه و درج نموده است. هرچند با مسافت‌هاى كنونى تفاوت‌هايى دارد، ليكن نظر به مقياس‌هايى كه در دست داشته و با توجه به توسعه شهرها تا زمان حاضر، مسافت‌هايى كه ذكر مى‌كند، قريب به صحت است. | ||
همان طور كه گذشت، کتاب در سال1314ق به اتمام رسيده و در 1353ق؛ يعنى چهارده سال پس از فوت فرصت، | همان طور كه گذشت، کتاب در سال1314ق به اتمام رسيده و در 1353ق؛ يعنى چهارده سال پس از فوت فرصت، برای نخستين بار در بمبئى چاپ گرديده است. | ||
در پایان، 5 تقريظ (از [[شيخ مفيد]]، ابوالحسن ميرزا، ابوالحسن اصطهباناتى، عبدالوهاب آشتيانى و ميرزا مهدى خان وكيل الدوله بر کتاب زده شده)، آورده شده، سپس تعليقات کتاب و در پایان فهرست اعلام دو جلد ذكر شده است. | در پایان، 5 تقريظ (از [[شيخ مفيد]]، ابوالحسن ميرزا، ابوالحسن اصطهباناتى، عبدالوهاب آشتيانى و ميرزا مهدى خان وكيل الدوله بر کتاب زده شده)، آورده شده، سپس تعليقات کتاب و در پایان فهرست اعلام دو جلد ذكر شده است. | ||