۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
آثار عجم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'پايان' به 'پایان'
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
جز (جایگزینی متن - 'پايان' به 'پایان') |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
'''آثارعجم'''، توسط [[محمد نصير حسينى شيرازى]]، مشهور به فرصت و ملقب به فرصت‌الدوله 1339 - 1271ق نگاشته شده است. اين کتاب چندى قبل توسط دكتر منصور [[رستگار فسايى]] تصحيح و تحشيه شده است. | '''آثارعجم'''، توسط [[محمد نصير حسينى شيرازى]]، مشهور به فرصت و ملقب به فرصت‌الدوله 1339 - 1271ق نگاشته شده است. اين کتاب چندى قبل توسط دكتر منصور [[رستگار فسايى]] تصحيح و تحشيه شده است. | ||
فرصت‌الدوله شيرازى، بنا به اظهار خود در سال‌هاى | فرصت‌الدوله شيرازى، بنا به اظهار خود در سال‌هاى پایانى سلطنت ناصرى؛ يعنى در سال 1307ق دستور نقشه بردارى و تهيه تصاویر از آثار باستانى و نقش‌هاى قديمى و تعيين فاصله مناطق از يكديگر، آن هم عمدتاً در فارس را از مقامات دولتى قاجار دريافت نمود. | ||
بر اساس آنچه از مطالب کتاب مستفاد مى‌شود، فرصت‌الدوله در گام نخست شروع به مسافرت و نقشه بردارى كرد، ليكن زمانى كه يادداشت‌هاى خود را به تهران فرستاد بنا به دلايلى آن يادداشت‌ها از بين رفت، به همين دليل پس از مدتى، ظاهرا در 1311ق مجددا اقدام به مسافرت و نگارش در سطحى وسيع‌تر نمود. سختى و صعوبت قضيه و دوباره‌نویسى با توجه به نداشتن و فقدان اوليه، بر اهميت اين کتاب افزود. فرصت در 1314ق مطالب کتاب خود را به اتمام رساند. | بر اساس آنچه از مطالب کتاب مستفاد مى‌شود، فرصت‌الدوله در گام نخست شروع به مسافرت و نقشه بردارى كرد، ليكن زمانى كه يادداشت‌هاى خود را به تهران فرستاد بنا به دلايلى آن يادداشت‌ها از بين رفت، به همين دليل پس از مدتى، ظاهرا در 1311ق مجددا اقدام به مسافرت و نگارش در سطحى وسيع‌تر نمود. سختى و صعوبت قضيه و دوباره‌نویسى با توجه به نداشتن و فقدان اوليه، بر اهميت اين کتاب افزود. فرصت در 1314ق مطالب کتاب خود را به اتمام رساند. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
بخش نخست کتاب ضمن آنكه در بردارنده مطالب مختصرى درباره عرفا و شعراى عرب و دانشمندان و حكماى ايرانى و يونانى از زمان قديم است، عمدتاً به معرفى آثار باستانى موجود در فارس اختصاص يافته و آثار و ابنيه موجود در مناطق ديگر، از جمله بوشهر، خوزستان، کرمانشاه، همدان، مازندران، چهارمحال بختيارى، كهكيلویه وبویراحمد و اردبيل را نيز به اختصار توضيح مى‌دهد. | بخش نخست کتاب ضمن آنكه در بردارنده مطالب مختصرى درباره عرفا و شعراى عرب و دانشمندان و حكماى ايرانى و يونانى از زمان قديم است، عمدتاً به معرفى آثار باستانى موجود در فارس اختصاص يافته و آثار و ابنيه موجود در مناطق ديگر، از جمله بوشهر، خوزستان، کرمانشاه، همدان، مازندران، چهارمحال بختيارى، كهكيلویه وبویراحمد و اردبيل را نيز به اختصار توضيح مى‌دهد. | ||
بخش دوم كه نویسنده آن را (شيراز نامه) ناميده؛ شامل مطالبى درباره آثار ابنيه، محلات، دروازه‌ها، مساجد، مدارس مذهبى، بقاع مزارات و شرح حال برخى از دانشمندان، فقها، ادبا، اطباء صاحبان مشاغل، همچنين خوشنویسان، نقاشان، ادارات و اهل صنعت شيراز است. در بخش آخر کتاب نيز سلاطين و حكام شيراز از زمان امویان - از سال 74ق - تا واپسين روزهاى سلطنت ناصرالدين شاه؛ يعنى زمانى كه فرصت‌الدوله کتاب را به رشته تحرير درآورده، نام برده شده‌اند، چنانكه خود نيز اشاره مى‌كند، در اين خصوص از کتاب گوبينو استفاده نموده است، منتهى با توجه به اينكه گوبيتو در سال‌هاى نخست سلطنت ناصرى (1858 - 1855م) به ايران سفر كرده، اين مطالب فقط تا همان سال‌ها را در بر مى‌گيرد، از آن پس تا | بخش دوم كه نویسنده آن را (شيراز نامه) ناميده؛ شامل مطالبى درباره آثار ابنيه، محلات، دروازه‌ها، مساجد، مدارس مذهبى، بقاع مزارات و شرح حال برخى از دانشمندان، فقها، ادبا، اطباء صاحبان مشاغل، همچنين خوشنویسان، نقاشان، ادارات و اهل صنعت شيراز است. در بخش آخر کتاب نيز سلاطين و حكام شيراز از زمان امویان - از سال 74ق - تا واپسين روزهاى سلطنت ناصرالدين شاه؛ يعنى زمانى كه فرصت‌الدوله کتاب را به رشته تحرير درآورده، نام برده شده‌اند، چنانكه خود نيز اشاره مى‌كند، در اين خصوص از کتاب گوبينو استفاده نموده است، منتهى با توجه به اينكه گوبيتو در سال‌هاى نخست سلطنت ناصرى (1858 - 1855م) به ايران سفر كرده، اين مطالب فقط تا همان سال‌ها را در بر مى‌گيرد، از آن پس تا پایان عصر ناصرى را فرصت‌الدوله، بامطالعه منابع و ديده‌ها و شنيده‌هاى خود تكميل نموده است. | ||
در مورد بخش نخست کتاب كه به موضوع آثار باستانى فارس مربوط مى‌شود، نویسنده غرض و هدف خود را از اين كار: تا اكتشاف آثار مزبور، بلكه ثبت و ضبط آن اعلام مى‌كند، كارى كه با دقت نظر از سوى وى انجام گرفته است. از محاسن کتاب در اين قسمت توضيحات مفصلى است كه نویسنده در مورد نقش بر جسته‌ها داده است (از جمله اسارت والرين توسط شاپور ساسانى). وى همچنين كتيبه‌هاى موجود در آن منطقه را خط به خط ترجمه و عينا در متن کتاب آورده است و حتى در اين باره به منابع اروپايى؛ مانند تاريخ ايران نوشته سرجان ملكم نيز استناد كرده است. اين ویژگى نه تنها ارزش عملى كار مؤلف را نشان مى‌دهد، بلكه تبحر او را در ترجمه متون خط ميخى نشان داده مى‌دهد، هرچند قابل مقايسه با كيفيت و سطح مطالعات امروزى نباشد. | در مورد بخش نخست کتاب كه به موضوع آثار باستانى فارس مربوط مى‌شود، نویسنده غرض و هدف خود را از اين كار: تا اكتشاف آثار مزبور، بلكه ثبت و ضبط آن اعلام مى‌كند، كارى كه با دقت نظر از سوى وى انجام گرفته است. از محاسن کتاب در اين قسمت توضيحات مفصلى است كه نویسنده در مورد نقش بر جسته‌ها داده است (از جمله اسارت والرين توسط شاپور ساسانى). وى همچنين كتيبه‌هاى موجود در آن منطقه را خط به خط ترجمه و عينا در متن کتاب آورده است و حتى در اين باره به منابع اروپايى؛ مانند تاريخ ايران نوشته سرجان ملكم نيز استناد كرده است. اين ویژگى نه تنها ارزش عملى كار مؤلف را نشان مى‌دهد، بلكه تبحر او را در ترجمه متون خط ميخى نشان داده مى‌دهد، هرچند قابل مقايسه با كيفيت و سطح مطالعات امروزى نباشد. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
همان طور كه گذشت، کتاب در سال1314ق به اتمام رسيده و در 1353ق؛ يعنى چهارده سال پس از فوت فرصت، براى نخستين بار در بمبئى چاپ گرديده است. | همان طور كه گذشت، کتاب در سال1314ق به اتمام رسيده و در 1353ق؛ يعنى چهارده سال پس از فوت فرصت، براى نخستين بار در بمبئى چاپ گرديده است. | ||
در | در پایان، 5 تقريظ (از [[شيخ مفيد]]، ابوالحسن ميرزا، ابوالحسن اصطهباناتى، عبدالوهاب آشتيانى و ميرزا مهدى خان وكيل الدوله بر کتاب زده شده)، آورده شده، سپس تعليقات کتاب و در پایان فهرست اعلام دو جلد ذكر شده است. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||