آيات العقيدة التي قد يوهم ظاهرها التعارض: تفاوت میان نسخه‌ها

| پدیدآوران =  

[[دميجي، خالد بن عبدالله]] (نويسنده)

 

[[عمري، حنان بنت رافع]] (نويسنده)

[[محمادي، حياة بنت حمد]](نويسنده)

| سال نشر =مجلد1: 2010م , 1431ق ,

 

مجلد2: 2010م , 1431ق ,  

 

 

| کتابخانۀ دیجیتال نور =25577

'''آيات العقيدة التي قد يوهم ظاهرها التعارض'''، اثر [[دميجي، خالد بن عبدالله|خالد بن عبدالله بن عمر دمیجی]]، [[حنان بنت رافع العمری]] و [[محمادي، حياة بنت حمد|حیاة بنت حمد محمادی]]، پژوهشی است پیرامون آیاتی که در ظاهر به نظر می‎رسد با هم متعارضند.

نویسندگان در بیان انگیزه تألیف کتاب، به نکاتی اشاره کرده‎اند که از جمله آنها، عبارتند از:

# اهمیت موضوع مورد بحث، به دلیل تعلق آن به اولین و مهم‎ترین مصدر مسلمین که قرآن کریم می‎باشد.

# رد و مقابله با دشمنان اسلام و کسانی که ادعای وجود تناقض در آیات قرآن کریم را داشته و بدین واسطه، شبهاتی را در‎دین، مطرح نموده‎اند و..<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص3-‎4</ref>.

# سعی در ازاله تعارض توهم‎شده بین بعضی از آیات قرآن کریم؛

# بیان فساد و بطلان استدلال فرق ضاله‎ای که بین اطراف آیات و نصوص، در مسئله واحد، جمع نکرده و شبهه تعارض میان آیات را مطرح می‎کنند؛

# بیان تناسق و توافق آیات قرآن کریم و اینکه تعارض توهم‎شده بین آیات، به‎خاطر فهم و نظر شخص متوهم بوده و در حقیقت، تعارضی وجود ندارد<ref>ر.ک: همان، ص4</ref>.

#:ب)- روش تحلیلی: به معنای تحلیل معانی آیاتی که توهم تعارض در ظاهرشان وجود دارد، به‎واسطه بیان وجه تعارض متوهم بین این آیات و سپس استعانت از اقوال علمای متقدم و متأخر در جمع میان آیات برای دفع تعارض متوهم و ترجیح بین اقوال، همراه با ذکر اسباب ترجیح که این امر، با رعایت اصول زیر اتفاق افتاده است:

# جمع و حصر آیاتی که توهم تعارض در ظاهرشان وجود داشته و سپس تعیین موضوع مورد بحث آیات با استفاده از کتبی که به همین منظور و برای دفع ایهام تعارض بین آیات نوشته شده است، مانند: «الرد علی الزنادقة و الجهمية في ما شكت فيه من متشابه القرآن» اثر [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]]، «[[تأويل مشكل القرآن]]» نوشته [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]]، «دفع إيهام الاضطراب عن آي الكتاب» نوشته شیخ محمد امین شنقیطی و...

# تقسیم آیات به‎حسب مسائلی که توهم تعارض در ظاهر آنها وجود دارد، به ابواب و تقسیم ابواب به فصول و فصول به مباحث و در برخی موارد، در صورت لزوم، تقسیم مباحث به مطالب و مسائل.

# در بیان و عرضه خود مسائل کتاب، سعی و تلاش گردیده تا به طریقه‎ای متناسب با اصل بحث مورد نظر باشد. این طریقه را می‎توان در امور زیر، خلاصه نمود:

#:الف)- مذهب جمع: به معنای جمع میان آیاتی که توهم تعارض در ظاهرشان وجود دارد، به‎واسطه ایراد وجوه جمع و اشاره به قائلین به آنها و بررسی ادله آنها درباره این موضوع.

#:ب)- مذهب نسخ: به معنای نسخ بعضی از آیات به‎وسیله آیات دیگر و اشاره به قائلین آن.

# ذکر آیات قرآنی واردشده در بحث در موضع خود در قرآن کریم به‎صورت ذکر نام سوره و شماره آیات به‎منظور جلوگیری از کثرت حواشی.

روش و ویژگی کار نویسندگان در این مورد را می‎توان در امور زیر خلاصه نمود:

# ذکر شرح ‎حال اعلام مذکور در خلال مباحث کتاب، در اولین موضعی که نام وی برده شده است، به‎جز مشهورین.

# در صورت ذکر نام کتب، در اولین مورد، به ذکر کامل نام کتاب به‎همراه نام نویسنده و جلد و صفحه آن پرداخته شده و در صورت تکرار نام آن، به ذکر نام مختصر به‎همراه صفحه و جلد، اکتفا شده است.

# در صورتی که نام کتاب‎ها مشابه و یکسان بوده، به‎واسطه نسبت آنها به مؤلفین، تشابه رفع گردیده است، مانند: «[[البحر المحيط في التفسير|البحر المحيط]] [[ابوحیان، محمد بن یوسف|لأبي‎حيان]]» و «[[البحر المحيط في أصول الفقه|البحر المحيط]] [[زرکشی، محمد بن بهادر|للزركشي]]» و...

# در برخی از مراجع و منابع مورد استفاده، از بیش از یک چاپ آن استفاده گردیده که در این صورت، اختلاف چاپ‎ها در فهرست منابع کتاب، درج شده است و..<ref>ر.ک: همان، ص4-‎7</ref>.

 

# آیات اعتقادی که ظاهر آنها توهم تعارض را ایجاد کرده و به مسائلی مانند ایمان به رسل و قدر پرداخته است؛ مباحث این بخش، توسط [[دميجي، خالد بن عبدالله|خالد بن عبدالله دمیجی]] طرح شده است.

# آیات اعتقادی که ظاهر آنها توهم تعارض را ایجاد کرده و به مسائلی مانند ایمان به آخرت و روز قیامت مربوط می‎شوند؛ مباحث این بخش را [[عمري، حنان بنت رافع|حنان بنت رافع عمری]] عهده‎دار شده است<ref>ر.ک: همان، ص3</ref>.

 

در تمهید، در پنج مبحث، ابتدا به بیان تعریف «موهم» و «تعارض» و تفاوت آنها با «مشکل» و «متشابه» و سپس به بیان این نکته پرداخته شده است که تعارض میان آیات قرآن، در نگاه سطحی و بدون تأمل بوده و در حقیقت تعارضی وجود ندارد و سپس ضمن بیان مذاهب علما در دفع تعارض متوهم بین آیات قرآن، به عنایت و توجه ویژه علما در رفع این شبهه و دفع تعارض متوهم، اشاره شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص14-67</ref>.

 

باب اول، دربردارنده چهار فصل بوده و مسائل مربوط به ایمان به خداوند شامل توحید ربوبی، توحید الوهی، توحید اسما و صفات خداوند و حالات مربوط به ایمان شامل حالات قلب مؤمن، موانع ایمان، حبط اعمال، قبول توبه مرتد، تزکیه نفس، عزت مؤمن، حکم مرتکب کبیره و اکراه در دخول در دین را در خود جای داده است<ref>ر.ک: همان، 86-‎498</ref>.

 

باب دوم، مسائل مربوط به ایمان به ملائکه و کتب آسمانی را در خود جای داده و دربردارنده مباحثی همچون استغفار ملائکه برای اهل زمین، بیان جنس ابلیس، توصیف قرآن و تعهد خداوند به حفظ آن می‎باشد<ref>ر.ک: همان، ص511-‎572</ref>.

 

آیات واردشده پیرامون ایمان به پیامبران الهی(ع)، در باب سوم، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نویسنده در این باب، ابتدا آیات مربوط به عصمت انبیا را بررسی نموده و سپس، به آیات زیر پرداخته است: شهادت پیامبران(ع) بر امت خویش؛ یاری رساندن به رسول و پیروزی او؛ نفی علم انبیا به غیب؛ خالی نبودن هر امتی از بیم‎دهنده؛ نفی تسلط شیطان بر انبیا و مؤمنین؛ تعدد شرایع انبیا(ع) و آیات مخصوص به هر پیامبری از جمله حضرت نوح(ع)، ابراهیم(ع)، یونس(ع)، موسی(ع)، عیسی(ع) و پیامبر اسلام(ص) <ref>ر.ک: همان، ج1، ص590-‎672 و ج2، ص685-‎739</ref>.

 

آیات باب چهارم، در سه فصل زیر، سامان‎دهی شده است:  

# آیات مربوط به افعال بندگان<ref>ر.ک: همان، ج2، ص745-‎915</ref>.

 

موضوع آیات سایر ابواب کتاب، به‎ترتیب عبارتند از: مرگ و حیات برزخی، بعث و حشر و حساب و بهشت و دوزخ<ref>ر.ک: همان، ص921-‎1292</ref>.

 

در پاورقی‎ها، علاوه بر ذکر منابع و شرح حال اعلام مذکور در متن، به تشریح و تبیین واژگان و مفردات مبهم متن پرداخته شده است.

 

[[رده:25 خرداد الی 24 تیر]]

 

[[رده:سال97-1خرداد الی31]]