۹٬۷۹۹
ویرایش
معجم الشعراء: تفاوت میان نسخه‌ها
←وابسته‌ها: مناجات الهیات حضرت امیر علیه‌السلام الموشح
جز (جایگزینی متن - ' | کتابخانۀ دیجیتال نور =' به '| کتابخانۀ دیجیتال نور =') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
|||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| عنوان =معجم الشعراء | | عنوان =معجم الشعراء | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[مرزبانی، محمد بن عمران]] ( | [[مرزبانی، محمد بن عمران]] (نویسنده) | ||
[[اسلیم، فاروق]] (محقق) | [[اسلیم، فاروق]] (محقق) | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| شابک =9953-13-095-7 | | شابک =9953-13-095-7 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10803 | ||
| کتابخوان همراه نور =10803 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''معجم الشعراء'''، اثر [[مرزبانی، محمد بن عمران |محمد بن عمران بن موسى بن سعيد كاتب مرزبانى]] (بغداد، 297-384ق) است كه | '''معجم الشعراء'''، اثر [[مرزبانی، محمد بن عمران |محمد بن عمران بن موسى بن سعيد كاتب مرزبانى]] (بغداد، 297-384ق) است كه نویسنده در آن، جمعى از شاعران مسلمان را معرفى كرده است. متأسفانه نسخه كاملى از اين اثر ارزنده در دست نيست و فقط بخش اندكى (حدود يك‌پنجم از متن اصلى) موجود است كه در اينجا تصحيح شده و مشاهده مى‌شود. تصحيح اثر حاضر را فاروق اسليم انجام داده است. | ||
== ساختار == | ==ساختار== | ||
مصحح، كتاب حاضر را چنين معرفى كرده است: صاحب «الفهرست» ذكر كرده است كه [[مرزبانی، محمد|مرزبانى]] در كتابش «المعجم»، شاعران را بر اساس حروف الفبا ياد مى‌كند و از كسى شروع مى‌كند كه اول اسمش الف است بعد كسى كه اول اسمش باء، تا آخر حروف الفبا و آن كتاب، دربردارنده حدود پنج هزار شاعر است و از هر شاعرى چند بيتى از اشعار مشهورش مى‌آورد و آن كتاب، بيشتر از هزار ورقه است؛ ولى متأسفانه اين كتاب به‌صورت كامل به دست ما نرسيده و آنچه در برابر ما است شامل 1119 شرح‌حال مى‌شود و اين مقدار حدود يك‌پنجم است و از كسى آغاز مى‌شود كه اسمش «عمرو» است از حرف عين. | مصحح، كتاب حاضر را چنين معرفى كرده است: صاحب «الفهرست» ذكر كرده است كه [[مرزبانی، محمد|مرزبانى]] در كتابش «المعجم»، شاعران را بر اساس حروف الفبا ياد مى‌كند و از كسى شروع مى‌كند كه اول اسمش الف است بعد كسى كه اول اسمش باء، تا آخر حروف الفبا و آن كتاب، دربردارنده حدود پنج هزار شاعر است و از هر شاعرى چند بيتى از اشعار مشهورش مى‌آورد و آن كتاب، بيشتر از هزار ورقه است؛ ولى متأسفانه اين كتاب به‌صورت كامل به دست ما نرسيده و آنچه در برابر ما است شامل 1119 شرح‌حال مى‌شود و اين مقدار حدود يك‌پنجم است و از كسى آغاز مى‌شود كه اسمش «عمرو» است از حرف عين. | ||
از مطالعه اين كتاب، آشكار مى‌شود كه | از مطالعه اين كتاب، آشكار مى‌شود كه نویسنده‌اش مى‌كوشد تأليفى دايرةالمعارفى عرضه كند كه همه شاعران عرب از جاهليت تا دوران خودش را شامل شود... و به همين جهت شيوه غالب او ايجاز است، جز آنكه گاهى او در ايجاز مبالغه مى‌كند؛ مانند سخن او درباره شرح حال «مسروق بن حجر بن سعيد كندى» و «منجور بن غيلان بن خرشه ضبى» و طولانى آوردن شرح حال، نادر است؛ مانند شرح حال فرزدق كه به اندازه هفت برابر شرح حال رايج در اين كتاب است. شرح حال رايج مانند مطلبى است كه درباره زندگى هوذه بصرى آمده... روش مرزبانى اين است كه غالباً ً در هر شرح حال، اسم شاعر، لقبش و كنيه‌اش و نسبش را ذكر مى‌كند و بعد اندكى از اشعارش را مى‌آورد و اخبارى كه بر اوضاع روزگارش دلالت مى‌كند و يكى از اين واژگان: «جاهلى» يا «مُخَضرَم» يا «اسلامى» يا «مُحدَث» را ذكر مى‌كند كه عصر او را نشان مى‌دهد و گاهى شاعر را به يكى از خلفا نسبت مى‌دهد، به‌ويژه عباسيان، پس مى‌گويد او «رشيدى» است يا «مأمونى» يا «متوكلى» يا مانند آن<ref>ر.ک: مقدمه كتاب، ص9-10</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
#يادكرد كسانى كه نامشان همام است: فرزدق، اسمش همام بن غالب بن صعصعة بن ناجية بن عقال بن محمد بن سفيان بن مجاشع بن دارم بن مالك بن حنظلة بن مالك بن زيد مناة بن تميم بن مر بن اد بن طابخه است و كنيه‌اش ابوفراس و به اين جهت فرزدق ناميده شد كه صورتش كه گرد و كريه بود، به خُبزه (چونه و خميرى افتاده در تنور) تشبيه شد..<ref>ر.ک: همان، ص537-538</ref> | #يادكرد كسانى كه نامشان همام است: فرزدق، اسمش همام بن غالب بن صعصعة بن ناجية بن عقال بن محمد بن سفيان بن مجاشع بن دارم بن مالك بن حنظلة بن مالك بن زيد مناة بن تميم بن مر بن اد بن طابخه است و كنيه‌اش ابوفراس و به اين جهت فرزدق ناميده شد كه صورتش كه گرد و كريه بود، به خُبزه (چونه و خميرى افتاده در تنور) تشبيه شد..<ref>ر.ک: همان، ص537-538</ref> | ||
#يوسف بن قاسم بن صبيح كاتب، از موالى بنى عجل، كه در سواد كوفه منزل داشتند، كنيه‌اش ابوالقاسم است و او پدر احمد بن يوسف وزير مأمون است و يوسف با عبدالله بن على عموى منصور، مكاتبه مى‌كرد و در اين موضوع اشعارى نوشته است و با آن اشعار مكاتبه مى‌كرد و آنان از اهل‌بيت شعر و ادبيات و بلاغت بودند و..<ref>ر.ک: همان، ص580</ref> | #يوسف بن قاسم بن صبيح كاتب، از موالى بنى عجل، كه در سواد كوفه منزل داشتند، كنيه‌اش ابوالقاسم است و او پدر احمد بن يوسف وزير مأمون است و يوسف با عبدالله بن على عموى منصور، مكاتبه مى‌كرد و در اين موضوع اشعارى نوشته است و با آن اشعار مكاتبه مى‌كرد و آنان از اهل‌بيت شعر و ادبيات و بلاغت بودند و..<ref>ر.ک: همان، ص580</ref> | ||
#دانستنى است كه مصحح اثر حاضر، افزون بر تصحيح، به بيان منابع مباحث مطرح‌شده اقدام كرده و همچنين اطلاعات | #دانستنى است كه مصحح اثر حاضر، افزون بر تصحيح، به بيان منابع مباحث مطرح‌شده اقدام كرده و همچنين اطلاعات نویسنده را از جهت شرح حال و جزئيات تاريخى و... غنى ساخته است. افزوده‌هاى مصحح در هر صفحه با تكرار شماره هر شاعر و نيز با نقطه‌چين به اين شكل «..........» از مطالب نویسنده تفكيك شده است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[مناجات الهیات حضرت امیر علیه‌السلام]] | |||
[[ | [[الموشح]] | ||
[[طبقات شعراء المحدثين]] | [[طبقات شعراء المحدثين]] | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۸: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات | [[رده: زبان و ادبیات عربی]] | ||