پرش به محتوا

وضوء عبدالله بن عباس و دور السياسة في إختلاف النقل عنه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(لینک درون متنی)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۳: خط ۵۳:
مؤلف، ابتدا به روايات دال بر وجوب غسل يا شستن پا هنگام وضو پرداخته، مى‌گويد: آنچه در صحاح و سنن از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل شده كه دلالت بر وجوب غسل پا دارند، مجموعاً از پنج طريق مى‌باشند كه عبارتند از:
مؤلف، ابتدا به روايات دال بر وجوب غسل يا شستن پا هنگام وضو پرداخته، مى‌گويد: آنچه در صحاح و سنن از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل شده كه دلالت بر وجوب غسل پا دارند، مجموعاً از پنج طريق مى‌باشند كه عبارتند از:


1- طريق اول و اسانيد آن كه عطاء بن يسار از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل كرده است و بخارى آن را به اين صورت ذكر نموده است: «حدثنا محمد بن عبدالرحيم قال: أخبرنا أبو سلمة الخزاعي منصور بن سلمة قال: أخبرنا ابن بلال؛ يعنى سليمان عن زيد بن أسلم عن عطاء بن يسار عن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] أنّه توضأ فغسل وجهه، أخذ غرفة من ماء فمضمض بها و استنشق ثم أخذ غرفة من ماء فجعل بها هكذا أضافها إلى يده الأخرى فغسل بهما وجهه، أخذ غرفة من ماء فغسل بها يده اليمنى ثم أخذ غرفة من ماء فغسل بها يده اليسرى ثم مسح برأسه ثم أخذ غرفة من ماء فرش على رجله اليمنى حتى غسلها ثم أخذ غرفة أخرى فغسل بها رجله؛ يعنى اليسرى ثم قال: هكذا رأيت رسول‌الله(ص) يتوضأ». ابن داود و نسائى نيز همين روايت را به گونه‌هاى ديگرى نقل كرده‌اند.
#طريق اول و اسانيد آن كه عطاء بن يسار از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل كرده است و بخارى آن را به اين صورت ذكر نموده است: «حدثنا محمد بن عبدالرحيم قال: أخبرنا أبو سلمة الخزاعي منصور بن سلمة قال: أخبرنا ابن بلال؛ يعنى سليمان عن زيد بن أسلم عن عطاء بن يسار عن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] أنّه توضأ فغسل وجهه، أخذ غرفة من ماء فمضمض بها و استنشق ثم أخذ غرفة من ماء فجعل بها هكذا أضافها إلى يده الأخرى فغسل بهما وجهه، أخذ غرفة من ماء فغسل بها يده اليمنى ثم أخذ غرفة من ماء فغسل بها يده اليسرى ثم مسح برأسه ثم أخذ غرفة من ماء فرش على رجله اليمنى حتى غسلها ثم أخذ غرفة أخرى فغسل بها رجله؛ يعنى اليسرى ثم قال: هكذا رأيت رسول‌الله(ص) يتوضأ». ابن داود و نسائى نيز همين روايت را به گونه‌هاى ديگرى نقل كرده‌اند.
 
#طريق دوم كه سعيد بن جبير از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل كرده است و ابن داود آن را ذكر نموده است، امّا مناقشاتى كه در سند روايت وجود دارد يكى سليمان بن بلال است كه [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانى]] او را جزو مطعونين آورده است.
2- طريق دوم كه سعيد بن جبير از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل كرده است و ابن داود آن را ذكر نموده است، امّا مناقشاتى كه در سند روايت وجود دارد يكى سليمان بن بلال است كه [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانى]] او را جزو مطعونين آورده است.


زيد بن اسلم هم فرد مشكل‌دارى است كه بدان نيز اشاره شده است. راجع به زيد بن اسلم ايرادات ديگرى نيز وارد شده كه در ادامه ذكر شده است.
زيد بن اسلم هم فرد مشكل‌دارى است كه بدان نيز اشاره شده است. راجع به زيد بن اسلم ايرادات ديگرى نيز وارد شده كه در ادامه ذكر شده است.
خط ۷۱: خط ۷۰:
ما در اين‌جا فقط به رواياتى كه عبدالرزاق از اشخاص گوناگون نقل كرده، اشاره مى‌كنيم:
ما در اين‌جا فقط به رواياتى كه عبدالرزاق از اشخاص گوناگون نقل كرده، اشاره مى‌كنيم:


1- قال عبدالرزاق عن ابن جريح قال أخبرنى عمرو بن دينار أنه سمع عكرمة يقول: قال [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]: الوضوء غسلتان و مسحتان.
#قال عبدالرزاق عن ابن جريح قال أخبرنى عمرو بن دينار أنه سمع عكرمة يقول: قال [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]: الوضوء غسلتان و مسحتان.
 
#قال عبدالرزاق عن معمر عن جابر بن يزيد أو عكرمة عن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] قال افترض الله غسلتين و مسحتين أ لا ترى أنّه ذكر التيمم فجعل مكان الغسلتين مسحتين و ترك المسحتين و قال رجل لمطر الوراق من كان يقول المسح على الرجلين؟ فقال: فقهاء كثير.
2- قال عبدالرزاق عن معمر عن جابر بن يزيد أو عكرمة عن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] قال افترض الله غسلتين و مسحتين أ لا ترى أنّه ذكر التيمم فجعل مكان الغسلتين مسحتين و ترك المسحتين و قال رجل لمطر الوراق من كان يقول المسح على الرجلين؟ فقال: فقهاء كثير.
#روى عبدالرزاق عن معمر عن عبدالله بن محمد بن عقيل عن الرُّبَيِّع أن رسول‌الله(ص) غسل قدميه ثلاثاً قالت لنا إن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] قد دخل على فسألنى عن هذا فأخبرته فقال يأبى الناس إلا الغسل و نجد فى كتاب الله المسح؛ يعنى القدمين. مؤلف اسناد ديگرى را هم آورده كه ما از پرداختن به آنها صرف نظر مى‌كنيم، امّا تصريحاتى كه از قول علما ذكر كرده، يكى بيان [[طبری آملی، محمد بن جریر|طبرى]] است كه گفته: حدثنا أبو كريب قال حدثنا محمد بن قيس الخراسانى عن ابن جريح عن عمرو بن دينار عن عكرمة عن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] قال: الوضوء غسلتان و مسحتان.
 
3- روى عبدالرزاق عن معمر عن عبدالله بن محمد بن عقيل عن الرُّبَيِّع أن رسول‌الله(ص) غسل قدميه ثلاثاً قالت لنا إن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] قد دخل على فسألنى عن هذا فأخبرته فقال يأبى الناس إلا الغسل و نجد فى كتاب الله المسح؛ يعنى القدمين. مؤلف اسناد ديگرى را هم آورده كه ما از پرداختن به آنها صرف نظر مى‌كنيم، امّا تصريحاتى كه از قول علما ذكر كرده، يكى بيان [[طبری آملی، محمد بن جریر|طبرى]] است كه گفته: حدثنا أبو كريب قال حدثنا محمد بن قيس الخراسانى عن ابن جريح عن عمرو بن دينار عن عكرمة عن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] قال: الوضوء غسلتان و مسحتان.


[[سيوطى]] هم گفته: و أخرج عبدالرزاق و عبدبن حميد عن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] قال: افترض الله غسلتين و مسحتين أ لا ترى أنه ذكر التيمم فجعل مكان الغسلتين مسحتين و ترك المسحتين و أخرج ابن جرير و ابن المنذر عن قتادة مثله.
[[سيوطى]] هم گفته: و أخرج عبدالرزاق و عبدبن حميد عن [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] قال: افترض الله غسلتين و مسحتين أ لا ترى أنه ذكر التيمم فجعل مكان الغسلتين مسحتين و ترك المسحتين و أخرج ابن جرير و ابن المنذر عن قتادة مثله.
خط ۸۲: خط ۷۹:


در مناقشه‌ى دلالى در روايات مسحيه، مؤلف مى‌گويد: از بررسى اسناد روايات مسحيه به اين نتيجه رسيديم كه بر روايات غسليه رجحان دارند، امّا در بحث دلالى در چند نقطه متمركز مى‌شويم:
در مناقشه‌ى دلالى در روايات مسحيه، مؤلف مى‌گويد: از بررسى اسناد روايات مسحيه به اين نتيجه رسيديم كه بر روايات غسليه رجحان دارند، امّا در بحث دلالى در چند نقطه متمركز مى‌شويم:
 
#اتفاق نصوص مسح در صراحت مسح بر خلاف نصوص غسل؛ چرا كه روايات مسحيه همگى به حقيقت واحده‌اى اشاره دارند و آن اين است كه الوضوء ما هو الا غسلتان و مسحتان.
1- اتفاق نصوص مسح در صراحت مسح بر خلاف نصوص غسل؛ چرا كه روايات مسحيه همگى به حقيقت واحده‌اى اشاره دارند و آن اين است كه الوضوء ما هو الا غسلتان و مسحتان.
#كثرت راويانى كه از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، مسح را روايت كرده‌اند؛ چرا كه ربيع بنت معوذ، عكرمة، جابر و يوسف بن مهران از راويان آن مى‌باشند كه غالباً از شاگردان [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] بوده‌اند بر عكس راويان غسل و شستن كه هم به لحاظ عددى كمترند و هم انتساب خاصى به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] ندارند.
 
2- كثرت راويانى كه از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، مسح را روايت كرده‌اند؛ چرا كه ربيع بنت معوذ، عكرمة، جابر و يوسف بن مهران از راويان آن مى‌باشند كه غالباً از شاگردان [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] بوده‌اند بر عكس راويان غسل و شستن كه هم به لحاظ عددى كمترند و هم انتساب خاصى به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] ندارند.


نسبت خبر به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]:
نسبت خبر به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]:
خط ۹۵: خط ۹۰:
با بررسى دقيق ريشه‌ى مسئله و پيدا كردن اين نقطه‌ى ابهام كه اولين راوى از پيامبر(ص) چه كسى است، قدم بزرگى در طريق حل مشكل برداشته مى‌شود. ايشان ابتدا نمونه‌هايى از مسائل اختلافى را ذكر كرده كه عبارتند از:
با بررسى دقيق ريشه‌ى مسئله و پيدا كردن اين نقطه‌ى ابهام كه اولين راوى از پيامبر(ص) چه كسى است، قدم بزرگى در طريق حل مشكل برداشته مى‌شود. ايشان ابتدا نمونه‌هايى از مسائل اختلافى را ذكر كرده كه عبارتند از:


1- متعه كه [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، ابن عمر، سعد بن ابى وقاص، على بن ابى‌طالب(ع)، ابوموسى اشعرى و غير آنها تأكيد بر مشروعيت اين فعل شرعى دارند كه پيامبر(ص) بدان رهنمون گرديده‌اند.
#متعه كه [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، ابن عمر، سعد بن ابى وقاص، على بن ابى‌طالب(ع)، ابوموسى اشعرى و غير آنها تأكيد بر مشروعيت اين فعل شرعى دارند كه پيامبر(ص) بدان رهنمون گرديده‌اند.
 
#:در مقابل آنها عمر بن خطاب، عثمان بن عفان، معاوية بن ابى سفيان و... از آن نهى كرده‌اند؛ علتش هم اين كلام عمر است كه گفته: «متعتان كانتا على عهد رسول‌الله حلالاً أنا أحرمهما و أعاقب عليهما».
در مقابل آنها عمر بن خطاب، عثمان بن عفان، معاوية بن ابى سفيان و... از آن نهى كرده‌اند؛ علتش هم اين كلام عمر است كه گفته: «متعتان كانتا على عهد رسول‌الله حلالاً أنا أحرمهما و أعاقب عليهما».
#نماز تراويح كه حالتى شبيه به آنچه در متعه گفته شد دارد.
 
#فروش اولاد توسط مادران كه نسبت دروغى است به [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]]. 4- مسح بر روى كفش‌ها.
2- نماز تراويح كه حالتى شبيه به آنچه در متعه گفته شد دارد.
#تعداد تكبيرات نماز ميت.
 
3- فروش اولاد توسط مادران كه نسبت دروغى است به [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]]. 4- مسح بر روى كفش‌ها.
 
5- تعداد تكبيرات نماز ميت.


بعد از بيان موارد فوق، مؤلف به پاره‌اى از اختلاف‌هاى فقهى ميان [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] و عثمان اشاره كرده است كه نماز در منى، تقديم خطبه‌ها بر نماز در نماز عيدين و... از آن جمله مى‌باشند.
بعد از بيان موارد فوق، مؤلف به پاره‌اى از اختلاف‌هاى فقهى ميان [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] و عثمان اشاره كرده است كه نماز در منى، تقديم خطبه‌ها بر نماز در نماز عيدين و... از آن جمله مى‌باشند.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش