پرش به محتوا

سیر و سلوک؛ یقظه (بیدارى): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره'
جز (جایگزینی متن - ' (ره)' به '(ره)')
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره')
خط ۶۵: خط ۶۵:
در فصل اول، طى 12 عنوان به مباحثى پيرامون حركت به‌سوى خدا، شوق و يارى خداوند همواركننده مسير، ارزش وجودى انسان، منازل سير و سلوك، ضرورت و نتايج سير و سلوك و غيره مى‌پردازد.
در فصل اول، طى 12 عنوان به مباحثى پيرامون حركت به‌سوى خدا، شوق و يارى خداوند همواركننده مسير، ارزش وجودى انسان، منازل سير و سلوك، ضرورت و نتايج سير و سلوك و غيره مى‌پردازد.


ايشان در باره منازل سير و سلوك، از سه سير كلى اسم مى‌برند كه عبارتند از: اوّل: «سير من الخلق الى الحق»؛ بريدن از ماسوى‌الله براى پيوند به خداوند؛
ايشان درباره منازل سير و سلوك، از سه سير كلى اسم مى‌برند كه عبارتند از: اوّل: «سير من الخلق الى الحق»؛ بريدن از ماسوى‌الله براى پيوند به خداوند؛


دوم: «سير من الحق فى الحق»؛ ادامه و استمرار پيوند با خداى سبحان و سعى در تحكيم آن پيوند تا نيل به مقام آدميّت؛
دوم: «سير من الحق فى الحق»؛ ادامه و استمرار پيوند با خداى سبحان و سعى در تحكيم آن پيوند تا نيل به مقام آدميّت؛
خط ۷۷: خط ۷۷:
فصل دوم كه در «بيدارى» است، دربرگيرنده شش بخش اصلى مى‌باشد. طبق نظر معظّم‌له، سالك بايد زمينه دريافت كشش الهى را در وجود خود فراهم كند و مقارن با توفيق و جذبه‌اى كه نصيب او مى‌گردد، با همّت خود قدم در راه نهد و با خروج از ورطه غفلت، به مقام توجه و بيدارى برسد. تفكّر، تذكّر و مراقبت نيز موجب دوام توجه در سالك مى‌شود و بيدارى را در وجود وى نهادينه مى‌سازد.
فصل دوم كه در «بيدارى» است، دربرگيرنده شش بخش اصلى مى‌باشد. طبق نظر معظّم‌له، سالك بايد زمينه دريافت كشش الهى را در وجود خود فراهم كند و مقارن با توفيق و جذبه‌اى كه نصيب او مى‌گردد، با همّت خود قدم در راه نهد و با خروج از ورطه غفلت، به مقام توجه و بيدارى برسد. تفكّر، تذكّر و مراقبت نيز موجب دوام توجه در سالك مى‌شود و بيدارى را در وجود وى نهادينه مى‌سازد.


ايشان در ابتداى اين فصل نكاتى را در باره جذبه ذكر مى‌كنند و خاطرنشان مى‌نمايند كه نكته اساسى در سير و سلوك اين است كه سالك بايد عزم را جزم كند و قدم در راه گذارد و در راه، توقّف نكند. در اين صورت، حتّى اگر موفّق به طى همه مراحل هفت‌گانه سير و سلوك هم نشود، باز به سعادت دنيا و آخرت دست خواهد يافت. يكى از نتايج اين حركت، لذّت بردن از عبادت است. انسان به جايى مى‌رسد كه خواندن نماز شب براى او بهترين و بالاترين لذّت را دارد، حتّى بالاتر از لذّت متنعّم بودن در بهشت، ولى بايد دانست كه براى قدم گذاشتن در اين راه و رسيدن به مقام لقاء، قبل از هر چيز لازم است خداوند تبارك و تعالى يك نوع جذبه و كشش در انسان ايجاد كند تا او توفيق طى كردن مسير را پيدا كند.
ايشان در ابتداى اين فصل نكاتى را درباره جذبه ذكر مى‌كنند و خاطرنشان مى‌نمايند كه نكته اساسى در سير و سلوك اين است كه سالك بايد عزم را جزم كند و قدم در راه گذارد و در راه، توقّف نكند. در اين صورت، حتّى اگر موفّق به طى همه مراحل هفت‌گانه سير و سلوك هم نشود، باز به سعادت دنيا و آخرت دست خواهد يافت. يكى از نتايج اين حركت، لذّت بردن از عبادت است. انسان به جايى مى‌رسد كه خواندن نماز شب براى او بهترين و بالاترين لذّت را دارد، حتّى بالاتر از لذّت متنعّم بودن در بهشت، ولى بايد دانست كه براى قدم گذاشتن در اين راه و رسيدن به مقام لقاء، قبل از هر چيز لازم است خداوند تبارك و تعالى يك نوع جذبه و كشش در انسان ايجاد كند تا او توفيق طى كردن مسير را پيدا كند.


وى عواملى را جهت به وجود آمدن جذبه ذكر مى‌كند؛ به‌عنوان مثال، عواملى نظير دعا، توسّل، خدمت به خلق خدا براى رضاى خدا، صبر در مصيبت، سربلندى در امتحان الهى، شكر الطاف جليه و خفيه خداوند و عبادت حقيقى و مداوم، مى‌تواند زمينه‌ساز ايجاد جذبه در وجود سالك باشد. گاهى نيز جذبه‌ها در عمق جان سالك به‌طور ناخودآگاه موجود است؛ نظير محبّت حرّ بن يزيد رياحى به اهل بيت(ع). گاهى نيز گفتار يا كردارى كه از نظر سالك خيلى كوچك و كم‌اهميّت است، مى‌تواند موجب جذب توفيق الهى شود، مانند به دست آوردن يك دل، حتّى دل يك حيوان و يا آهى براى مظلوم كشيدن.
وى عواملى را جهت به وجود آمدن جذبه ذكر مى‌كند؛ به‌عنوان مثال، عواملى نظير دعا، توسّل، خدمت به خلق خدا براى رضاى خدا، صبر در مصيبت، سربلندى در امتحان الهى، شكر الطاف جليه و خفيه خداوند و عبادت حقيقى و مداوم، مى‌تواند زمينه‌ساز ايجاد جذبه در وجود سالك باشد. گاهى نيز جذبه‌ها در عمق جان سالك به‌طور ناخودآگاه موجود است؛ نظير محبّت حرّ بن يزيد رياحى به اهل بيت(ع). گاهى نيز گفتار يا كردارى كه از نظر سالك خيلى كوچك و كم‌اهميّت است، مى‌تواند موجب جذب توفيق الهى شود، مانند به دست آوردن يك دل، حتّى دل يك حيوان و يا آهى براى مظلوم كشيدن.
خط ۸۳: خط ۸۳:
بعد از به وجود آمدن جذبه و كشش از طرف خداوند، وظيفه سالك سنگين‌تر مى‌شود و بايد در جهت حفظ جذبه بكوشد. كسى كه لايق دريافت جذبات الهى و كسب توفيق از سوى حضرت حق مى‌شود، بايد مراقب باشد آن توفيق و جذبه را از دست ندهد.
بعد از به وجود آمدن جذبه و كشش از طرف خداوند، وظيفه سالك سنگين‌تر مى‌شود و بايد در جهت حفظ جذبه بكوشد. كسى كه لايق دريافت جذبات الهى و كسب توفيق از سوى حضرت حق مى‌شود، بايد مراقب باشد آن توفيق و جذبه را از دست ندهد.


ايشان مى‌افزايند كه اوّلين منزل در سير و سلوك الى الله، «يقظه» يا «بيدارى» و اوّلين قدم در منزل بيدارى، توجّه است. در باره متعلق توجه، به اينكه همه جا محضر خدا است و سالك در خلوت و جلوت، در محضر ربوبى قرار دارد، آگاهى مى‌دهند. در ادامه اين مباحث، به دوام توجه، غفلت، تفكر، تذكر، مراقبت و قانون مراقبه مى‌پردازند و در اين باره مى‌فرمايند كه: مراقبه در فارسى به معنى «ژرف‌نگرى»، «درون‌پويى» يا «خودپژوهى» است و اصطلاحاً براى مواظبت از نفس به كار گرفته مى‌شود.
ايشان مى‌افزايند كه اوّلين منزل در سير و سلوك الى الله، «يقظه» يا «بيدارى» و اوّلين قدم در منزل بيدارى، توجّه است. درباره متعلق توجه، به اينكه همه جا محضر خدا است و سالك در خلوت و جلوت، در محضر ربوبى قرار دارد، آگاهى مى‌دهند. در ادامه اين مباحث، به دوام توجه، غفلت، تفكر، تذكر، مراقبت و قانون مراقبه مى‌پردازند و در اين باره مى‌فرمايند كه: مراقبه در فارسى به معنى «ژرف‌نگرى»، «درون‌پويى» يا «خودپژوهى» است و اصطلاحاً براى مواظبت از نفس به كار گرفته مى‌شود.


در علم اخلاق، قانونى به نام قانون مراقبه وجود دارد كه در همه مراتب و منازل سير و سلوك نقشى برجسته را ايفا مى‌نمايد. اين قانون، در «اخلاق» و «اخلاقيّات»، كاربرد ويژه دارد و علماى وارسته علم اخلاق، هم در تعليم «صفات اخلاقى» و هم در آموزش «اعمال اخلاقى» بر ضرورت عمل به آن پافشارى مى‌كنند. در منزل يقظه نيز سالك براى رسيدن به مقام يقظه بايد علاوه بر اينكه دائماً در حال توجّه و بيدارى است، به قانون مراقبه عمل نمايد و حالت مراقبه را در خود حفظ و تقويت نمايد.
در علم اخلاق، قانونى به نام قانون مراقبه وجود دارد كه در همه مراتب و منازل سير و سلوك نقشى برجسته را ايفا مى‌نمايد. اين قانون، در «اخلاق» و «اخلاقيّات»، كاربرد ويژه دارد و علماى وارسته علم اخلاق، هم در تعليم «صفات اخلاقى» و هم در آموزش «اعمال اخلاقى» بر ضرورت عمل به آن پافشارى مى‌كنند. در منزل يقظه نيز سالك براى رسيدن به مقام يقظه بايد علاوه بر اينكه دائماً در حال توجّه و بيدارى است، به قانون مراقبه عمل نمايد و حالت مراقبه را در خود حفظ و تقويت نمايد.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش