۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدیع‌الزمان همدانی، احمد بن حسین: تفاوت میان نسخه‌ها
نگارش مجدد مقاله
بدون خلاصۀ ویرایش |
(نگارش مجدد مقاله) |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |حسین | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| data-type="authorbirthDate" | | | data-type="authorbirthDate" |13 جمادی الثانی 358 | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| data-type="authorBirthPlace" | | | data-type="authorBirthPlace" |همدان | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| data-type="authorDeathDate" | | | data-type="authorDeathDate" | 11 جمادی الثانی 398 - هرات | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" | | | data-type="authorWritings" |[[مقامات بديع الزمان الهمذاني]] | ||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''بدیع‌الزمان همدانی، ابوالفضل احمد بن حسین بن یحیی بن سعید''' شهرت‌یافته و لقب‌گرفته به '''بَدیعُ‌الزَّمان همدانی''' یا '''بدیع''' (۱۳ جمادی‌الثانی ۳۵۸، همدان- ۱۱ جمادی‌الثانی ۳۹۸، هرات) از نامدارترین ادیبان عربی نویس ایرانی، قرن چهارم، مبتکر مقامه نویسی، ؛ از چهارصد مقامهٔ او، جز ۵۲ به‌جا نمانده است. | |||
== زندگی‌نامه == | |||
در سیزدهم جمادی الآخر سال 358 ق(5 ژوئن 969 م) در همدان متولد شد. | |||
بدیع الزمان مقدمات علوم را در همدان فرا گرفت و در وطن خود از افاضل و ادباء بهره برد و در انواع علوم عقلی و نقلی متبحر گردید . | |||
=== مهاجرت به شهر ری === | |||
در سن 22 سالگی در سال 380 ق به دلیل رفتار جاهلانه مردم بسوی ری روانه گردید و در آنجا به محضر صاحب بن عباد درآمد. | |||
=== مهاجرت به گرگان === | |||
سپس به جانب گرگان بار سفر بست و بنا به گفته بروکلمان بسال 380 ق( 990م) وارد آن سرزمین شد و در آنجا از خرمن دانش فضلای مذهب اسماعیلیه خوشه چینی نمود . | |||
=== مهاجرت به نیشابور === | |||
در سال 384 ق (994 م ) آهنگ خراسان نمود و بسوی نیشابور روانه گشت ، در راه نیشابور بود که ناگهان دزدان بر بدیع الزمان در آمدند و همه اموال او را به غارت بردند و بدیع الزمان در یکی از رسائل خویش این حادثه را شرح داده و از ستم زمانه شکایت کرده است. | |||
بدیع الزمان در نیشابور از احترام و عنایت ابوسعید محمد بن منصور دهقان برخوردار شد و در آنجا ابوبکر خوارزمی را که در اوج شهرت خویش روزگار می گذرانید ملاقات کرد و در مناظره ای که میان او و خوارزمی در گرفت بر خوارزمی غلبه نمود و از همین زمان مشهور آفاق شد و در همین شهر بود که مقامات خویش را انشاء کرد. | |||
=== ماجرت به سیستان === | |||
بدیع الزمان پس از سیاحت در بلاد خراسان به سیستان رفت و در آنجا نزد خلف بن احمد مقام شامخی کسب نمود و از رسائل بدیع الزمان چنین استنباط می شود که این امیر دانشمند و با تدبیر بوده و شخصیت ممتازی داشته است و شاید همین امر موجب گشته است که بدیع الزمان شش مقامه بر مقامات خویش بیافزاید و در آنها از فضل و کمال این امیر سخن بگوید.با این همه بدیع الزمان از این امیر نیز ملول شد و از او اجازه خواست که به هرات مسافرت کند. | |||
=== مهاجرت به هرات === | |||
بدیع زمان در هرات که آن زمان تابع دولت غزنوی بود رحل اقامت افکند و چه بسا از این راه می خواست بدرگاه محمود غزنوی صاحب فتوحات درخشان در هند راه یابد و در شمار نویسندگان و خواص او در آید. | |||
بدیع الزمان دربار محمود را نیز برای نیل به آمال خود چندان مناسب ندید و به درگاه سلطان غزنوی نتوانست او را به خود پای بند کند به همین جهت پس از مدتی وی به هرات بازگشت و در آنجا با دختر مردی به نام (الخشنامی) ازدواج کرد و صاحب چند فرزند شد. | |||
شهر فرات علاقه بدیع الزمان را به خود جلب کرد و او خوش ترین روزهای زندگانی خویش را در آنجا به سر برد و به خاطر هوشیها و زیباییهای همین شهر است که بدیع الزمان به نامه مادرش پاسخ نداد و او را هجو گفت. | |||
وی در هرات از ناز و نعمت فراوانی بهره مند گشت و ضیاع و عقار بسیاری بدست آورد و این امر از رساله ای که در ا« پدرش را به اقامت در هرات دعوت کرده است بخوبی استنباط می شود. | |||
بدیع الزمان در اواخر حیات خویش مرفه الحال بود و به اندازه ای قدرت و ثروت داشت که دیگران حاجت خود را به نزد خود را به نزد وی می بردند و او را برای خویش نزد امراء و بزرگان شفیع قرار می دادند. | |||
== وفات == | |||
بدیع الزمان تا آخرین روز حیات خویش هرات را ترک نگفت تا این که به قول ثعالبی و زرکلی در روز جمعه 11 جمادی الثانی سال 398 ق در چهل سالگی به جهان باقی شتافت. | |||
در کیفیت وفات وی محققان و دانشمندان از متقدمین و متأخرین اختلاف نظر دارند، برخی برآنند که وی را مسموم نمودند و شاید این قول اصح باشد زیرا وی چنان‌که می‌دانیم فحاش و بی‌پروا بود و در سراسر عمر خود بسیاری از امراء و فضلات و قضات را هجو گرفت و از این راه دشمنان بی‌شماری پیدا کرد و بعید نیست که به نیرنگ یکی از همین دشمنان مسموم شده‌است. عده‌ای دیگر معتقدند که بدیع‌الزمان پیش از مرگش مدفون گردید. باین نحو که او سکته نمود و مردم او را به گمان اینکه مرده‌است، به خاک سپردند ولی چون شب فرا رسید، صدای او را از گور شنیدند اما هنگامیکه قبر را شکافتند، بدیع‌الزمان در حالیکه ریشش را بر دست گرفته بود، درگذشته بود. مرگ وی در سال ۳۹۸ هجری قمری در هرات بوده‌است. | |||
=== اعتقادات === | |||
=== برخی بدیع الزمان را شیعه انگاشته اند ، اما او شافعی مذهب و دوستدار اهل بیت بوده ، حق وفای صحابه را نیز می گزارده و به سنتهای واجب عمل می کرده است ، گرایش ضد معتزلی نیز داشته و به اهل حکمت و شعر و بیان تاخته است، و با آنکه یقیناً ایرانی بوده ، آثار فارسی پدید نیاورده مگر اشعار ملمّع، اما قدرت فکری وی در نقد و پرخاش جلوه گر می شود که در نوع خود بسیار کم نظیر بوده است . آثار بدیع الزمان عبارت است از اشعار و رسائل و مقاماتِ اوست . او خود، شاعریش را مزید بر نویسندگیش می شمرده و کسی را کاتب بلیغ می دانسته است که «نظمش از نثر کوتاه نیاید و ناپسندی شعرش از رونق کلام نکاهد» («المقامة الجاحظیه »). === | |||
مهارت بدیع الزمان در تقلید از شعر کهن چنان بوده است که قصیده‌ای از او که بر زبان شخصیتی داستانی به نام بِشْر بن عواته رانده شده ادیب نقادی چون ابن اثیر را چنان فریب داده که بشر را شخصی واقعی و مقدّم بر مُتَنَبّی (متوفی ۳۵۴) و بُحْتُری (متوفی ۲۸۴) انگاشته است. | |||
== آثار == | |||
از بدیع الزمان سه اثر بشرح ذیل باقی مانده‌است: | |||
# دیوان شعر بدیع‌الزمان مشتمل بر اشعار عربی و ملمعات که در قاهره به سال ۱۳۲۱ هجری (۱۹۰۳ میلادی) به چاپ رسیده‌است. | |||
# رسائل بدیع‌الزمان که تعداد آنها ۲۳۳ رساله‌است و از مجموع آنها نسخ خطی متعدد باقی مانده‌است و فضلاء برای اطلاع از آنها می‌توانند به جلد دوم از تاریخ ادبیات عربی، تألیف کارل بروکلمانمراجعه نمایند. رسائل بدیع‌الزمان چندین بار بچاپ رسیده از جمله در بیروت بسال ۱۹۲۱ میلادی و در سال ۱۲۹۸ قمری در استانبول چاپ شده‌است. | |||
# مهم‌ترین اثرش به عربی مقامات است که اول بار به همراه شرح آن، در سال ۱۸۸۹ میلادی در بیروت به طبع رسید. تعداد آنها ۵۱ مقامه‌است. از مقامات بدیع‌الزمان نسخ خطی متعدد در کتابخانه‌های مختلف دنیا مانند فرانسه، آلمان، ترکیه باقی مانده‌است و آن چندین بار در نقاط مختلف جهان به چاپ رسیده‌است، از جمله در سال ۱۸۸۹ در بیروت با شرح شیخ محمد عبده و یکبار هم در ایران بسال ۱۲۹۵ قمری با چاپ سنگی به چاپ رسیده‌است | |||
== وابسته‌ها == | == وابسته‌ها == | ||
{{وابسته‌ها}} | [[مقامات بديع الزمان الهمذاني]]{{وابسته‌ها}} | ||
[[مقامات بديع الزمان الهمذاني]] | [[مقامات بديع الزمان الهمذاني]] | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||