۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'بلاشر' به 'بلاشر '
جز (جایگزینی متن - 'تئودور نولدکه' به 'تئودور نولدکه ') |
جز (جایگزینی متن - 'بلاشر' به 'بلاشر ') |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
</div> | </div> | ||
==معرفی اجمالی== | ==معرفی اجمالی== | ||
'''مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن'''، اثر محمدجواد اسکندرلو، پژوهشی است در خصوص تاریخ‌گذاری قرآن از دیدگاه مستشرقینی چون: گوستاو وایل؛ [[نولدکه، تئودور|تئودور نولدکه]] ؛ | '''مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن'''، اثر محمدجواد اسکندرلو، پژوهشی است در خصوص تاریخ‌گذاری قرآن از دیدگاه مستشرقینی چون: گوستاو وایل؛ [[نولدکه، تئودور|تئودور نولدکه]] ؛ [[بلاشر، رژیس|بلاشر]] ؛ گریم؛ ریچارد بل؛ ویلیام مویر و هرشفلد. | ||
گفتنی است تاریخ‌گذاری (کرونولوژی) قرآن عبارت است از اینکه به کمک روایات مختلف مکی و مدنی، اسباب نزول، ترتیب نزول، ناسخ و منسوخ، تاریخ پیامبر اسلام(ص) و تصریحات قرآن درباره رویدادهای زمان‌مند تاریخ رسالت آن حضرت، زمان و ترتیب تاریخی نزول هریک از سوره‌های قرآن (اعم از یک سوره تمام یا بخشی از آن) شناسایی و معین گردد<ref>معرفی‌های گزارشی، ص137</ref>. | گفتنی است تاریخ‌گذاری (کرونولوژی) قرآن عبارت است از اینکه به کمک روایات مختلف مکی و مدنی، اسباب نزول، ترتیب نزول، ناسخ و منسوخ، تاریخ پیامبر اسلام(ص) و تصریحات قرآن درباره رویدادهای زمان‌مند تاریخ رسالت آن حضرت، زمان و ترتیب تاریخی نزول هریک از سوره‌های قرآن (اعم از یک سوره تمام یا بخشی از آن) شناسایی و معین گردد<ref>معرفی‌های گزارشی، ص137</ref>. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
در فصل نخست، کلیات پژوهش همچون تبیین موضوع، ضرورت تحقیق، پیشینه تاریخی آن، اصطلاح‌شناسی، زندگی‌نامه خاورشناسان و جز این‌ها طرح شده است<ref>همان</ref>. | در فصل نخست، کلیات پژوهش همچون تبیین موضوع، ضرورت تحقیق، پیشینه تاریخی آن، اصطلاح‌شناسی، زندگی‌نامه خاورشناسان و جز این‌ها طرح شده است<ref>همان</ref>. | ||
با توجه به اینکه در میان طبقه‌بندی‌های خاورشناسان نسبت به آیات و سور قرآن، طبقه‌بندی چهار مرحله‌ای از موارد دیگر مشهورتر است و دانشمندان معروفی از قبیل وایل، نولدکه، رودول و بلاشر این نوع طبقه‌بندی را برگزیده‌اند، فصل دوم به بررسی نظریات آنان (گزارش و نقد) اختصاص یافته است<ref>همان</ref>. نویسنده در این فصل، آثار تاریخ‌گذاری اسلامی را به دو قسمت «قدما» و «متأخران» تقسیم کرده و مورد بررسی قرار داده است<ref>متن کتاب، ص39</ref>. | با توجه به اینکه در میان طبقه‌بندی‌های خاورشناسان نسبت به آیات و سور قرآن، طبقه‌بندی چهار مرحله‌ای از موارد دیگر مشهورتر است و دانشمندان معروفی از قبیل وایل، نولدکه، رودول و [[بلاشر، رژیس|بلاشر]] این نوع طبقه‌بندی را برگزیده‌اند، فصل دوم به بررسی نظریات آنان (گزارش و نقد) اختصاص یافته است<ref>همان</ref>. نویسنده در این فصل، آثار تاریخ‌گذاری اسلامی را به دو قسمت «قدما» و «متأخران» تقسیم کرده و مورد بررسی قرار داده است<ref>متن کتاب، ص39</ref>. | ||
در فصل سوم، نقل و نقد طبقه‌بندی‌های دیگر (سه مرحله‌ای و شش مرحله‌ای) بیان شده است<ref>پیشگفتار، ص18</ref>. نویسنده در این فصل، به بررسی زندگی خاورشناسان پرداخته است. خاورشناسان بسیاری در باب پژوهش‌های قرآنی، به‌ویژه مبحث «تاریخ‌گذاری قرآن» با نگارش مقالات و کتب، به تحقیقات گسترده و چشمگیری اقدام کرده‌اند؛ مانند مویر، نولدکه، اشپرنگر، وایل، شوالی، رودول، درنبورگ، بلاشر، هرشفلد، گریم، بل، مونتگمری وات، جان وانس بروگ، اتو پریتزل؛ اما تنها هشت نفر از آنان به‌گونه مستقیم و گسترده به تعیین تاریخ نزول آیات و سور قرآن پرداخته‌اند؛ ازاین‌رو، در این فصل، به معرفی شرح حال همان افراد بسنده شده است<ref>متن کتاب، ص57</ref>. | در فصل سوم، نقل و نقد طبقه‌بندی‌های دیگر (سه مرحله‌ای و شش مرحله‌ای) بیان شده است<ref>پیشگفتار، ص18</ref>. نویسنده در این فصل، به بررسی زندگی خاورشناسان پرداخته است. خاورشناسان بسیاری در باب پژوهش‌های قرآنی، به‌ویژه مبحث «تاریخ‌گذاری قرآن» با نگارش مقالات و کتب، به تحقیقات گسترده و چشمگیری اقدام کرده‌اند؛ مانند مویر، نولدکه، اشپرنگر، وایل، شوالی، رودول، درنبورگ، [[بلاشر، رژیس|بلاشر]] ، هرشفلد، گریم، بل، مونتگمری وات، جان وانس بروگ، اتو پریتزل؛ اما تنها هشت نفر از آنان به‌گونه مستقیم و گسترده به تعیین تاریخ نزول آیات و سور قرآن پرداخته‌اند؛ ازاین‌رو، در این فصل، به معرفی شرح حال همان افراد بسنده شده است<ref>متن کتاب، ص57</ref>. | ||
در فصل چهارم، در دو بخش «طبقه‌بندی چهار مرحله‌ای سوره‌ها» و «سایر طبقه‌بندی‌ها»، به بررسی تاریخ‌گذاری قرآن از نظر مستشرقان، پرداخته شده است. در بخش نخست این فصل، نظریه گوستاو وایل، نولدکه، رودول و بلاشر، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است<ref>همان، ص71-125</ref>؛ به‌عنوان نمونه، در مورد «وایل» به این نکته اشاره شده است که وی در ترتیبش در سی‌وچهار سوره نخست از ترتیب روایی پیروی کرد، ولی در اغلب موارد به روایات چندان توجهی ننمود و به‌جای آن، تاریخ‌گذاری سوره‌ها را بر اساس سه معیار ارائه کرد: استناد به رخدادهای تاریخی، مضامین وحی و نیز سبک و اسلوب سوره‌ها. وی سوره‌ها را به چهار دسته (سه دسته مکی و یک دسته مدنی) تقسیم نمود و برای هریک از طبقات چهارگانه سوره‌ها، ویژگیهایی برشمرد، ولی در موارد زیادی دچار تردید و نتایج نادرستی شد<ref>همان، ص237</ref>. | در فصل چهارم، در دو بخش «طبقه‌بندی چهار مرحله‌ای سوره‌ها» و «سایر طبقه‌بندی‌ها»، به بررسی تاریخ‌گذاری قرآن از نظر مستشرقان، پرداخته شده است. در بخش نخست این فصل، نظریه گوستاو وایل، نولدکه، رودول و [[بلاشر، رژیس|بلاشر]] ، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است<ref>همان، ص71-125</ref>؛ به‌عنوان نمونه، در مورد «وایل» به این نکته اشاره شده است که وی در ترتیبش در سی‌وچهار سوره نخست از ترتیب روایی پیروی کرد، ولی در اغلب موارد به روایات چندان توجهی ننمود و به‌جای آن، تاریخ‌گذاری سوره‌ها را بر اساس سه معیار ارائه کرد: استناد به رخدادهای تاریخی، مضامین وحی و نیز سبک و اسلوب سوره‌ها. وی سوره‌ها را به چهار دسته (سه دسته مکی و یک دسته مدنی) تقسیم نمود و برای هریک از طبقات چهارگانه سوره‌ها، ویژگیهایی برشمرد، ولی در موارد زیادی دچار تردید و نتایج نادرستی شد<ref>همان، ص237</ref>. | ||
از مهم‌ترین اشتباهات «وایل» که نویسنده بدان اشاره کرده است، عبارتند از: | از مهم‌ترین اشتباهات «وایل» که نویسنده بدان اشاره کرده است، عبارتند از: | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
# یکی از اشتباهات مشترک همه خاورشناسانی که به اظهار نظر در تاریخ قرآن پرداخته‌اند، این است که معتقدند وحی مکی با وحی مدنی در اسلوب متفاوت است؛ بدین معنا که اسلوب سوره‌های مکی شدت و خشونت، ولی سوره‌های مدنی دارای ویژگیهایی از قبیل نرمش، گذشت و مهربانی است. واقعیت این است که قرآن کریم در هر دو قسم مکی و مدنی، شامل شدت و خشونت، ولی سوره‌های مدنی دارای ویژگیهایی مانند نرمش، گذشت و مهربانی است؛ | # یکی از اشتباهات مشترک همه خاورشناسانی که به اظهار نظر در تاریخ قرآن پرداخته‌اند، این است که معتقدند وحی مکی با وحی مدنی در اسلوب متفاوت است؛ بدین معنا که اسلوب سوره‌های مکی شدت و خشونت، ولی سوره‌های مدنی دارای ویژگیهایی از قبیل نرمش، گذشت و مهربانی است. واقعیت این است که قرآن کریم در هر دو قسم مکی و مدنی، شامل شدت و خشونت، ولی سوره‌های مدنی دارای ویژگیهایی مانند نرمش، گذشت و مهربانی است؛ | ||
# از دیگر خطاهای مهم آنان این است که احتمال‌ها و ذهنیات خویش را در مقام تاریخ‌گذاری آیات و سور همچون حقایقی قطعی و مسلم پنداشته‌اند؛ | # از دیگر خطاهای مهم آنان این است که احتمال‌ها و ذهنیات خویش را در مقام تاریخ‌گذاری آیات و سور همچون حقایقی قطعی و مسلم پنداشته‌اند؛ | ||
# یکی از نقاط ضعف خاورشناسان این است که برای اثبات سخنانشان یا اصلاً دلیل و مدارکی ندارند یا به منابع و مطالب خاورشناسانی دیگر همچون نولدکه، وایل و بلاشر استناد می‌کنند و در مواردی هم که به منابع اسلامی ارجاع می‌دهند، هرگز به منابع شیعی توجه نمی‌کنند <ref>معرفی‌های گزارشی، ص137</ref>. | # یکی از نقاط ضعف خاورشناسان این است که برای اثبات سخنانشان یا اصلاً دلیل و مدارکی ندارند یا به منابع و مطالب خاورشناسانی دیگر همچون نولدکه، وایل و [[بلاشر، رژیس|بلاشر]] استناد می‌کنند و در مواردی هم که به منابع اسلامی ارجاع می‌دهند، هرگز به منابع شیعی توجه نمی‌کنند <ref>معرفی‌های گزارشی، ص137</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||