شذور العقود في تاريخ العهود (مقابلا علی أربع نسخ خطية إحداها في ملك المحقق): تفاوت میان نسخه‌ها

وى در نقل رويدادهاى روزگار خود گاه از اخبار و مطالبى نظير آن‌چه درروزنامه‌هاى روزگار ما مى‌آيد، سخن مى‌گويد: رويدادهاى مهمّ سياسى، توطئه‌ها، و اخبار مربوط به جنگ‌ها، منازعات مذهبى و كلامى، تاريخ آغاز و پايان بناها، قتل‌ها، سرقت‌ها، نيرنگ‌ها و كلاه‌بردارى‌ها، آتش‌سوزى‌ها، رويدادهاى شگفت‌انگيز، اخبار مربوط به خليفه،(شكار، سياحت، بيمارى)، گزارش برخى نرخ‌ها در روزهاى گرانى و ارزانى، شيوع بيمارى‌ها، سوانح طبيعى و...، تا آن‌جا كه‌اگر صحّت اين گزارش‌ها محقّق گردد، مى‌توان اين كتاب، به ويژه مجلّدات مقارن دوران زندگى مؤلف، را آيينه تمام نماى رزوگار او دانست كه از لحاظ مطالعات علوم انسانى به ويژه علوم اجتماعى حائز اهميّت فراوان است. در لابه‌لاى رويدادهايى كه ابن‌جوزى در المنتظم آورده است، به رغم فشارهاى فراوان علماى اهل سنت و دولت‌مردان عباسى، نشانه‌هايى از تلاش‌هاى شيعيان اثناعشرى براى كسب قدرت به چشم مى‌خورد.

نكته تأمل برانگيز در عصر ابن‌جوزى (سده 6ق / 12م) سكوت نسبتا آشكار دستگاه خلافت و بزرگان بغداد در برابر يكى از بزرگ‌ترين رويدادهاى تاريخ جهان؛ يعنى جنگ‌هاى صليبى (490-690ق / 1094 - 1291م) است كه ميان مسلمانان و مسيحيان و به بيانى ديگر ميان شرق و غرب، نزديك به دويست سال ادامه داشت. ابن‌جوزى به عنوان مسلمانى دانشمند و مورخ روزگار خود تقريبا معاصر و شاهد دو دوره از اين جنگ‌ها بوده است: دوره فتوحات صليبيان؛ يعنى تصرف بخش بزرگى از شام و تشكيل امارت‌نشين‌هاى لاتينى در شهرهاى بيت‌المقدس، انطاكيه، طرابلس و رها (اورفا)، و دوره واكنش مسلمانان در مقابل صليبيان به سر كردگى سرداران رشيد جامعه اسلامى، چون عمادالدين زنگى، نورالدين زنگى و سپس صلاحالدين ايوبى و باز پس‌گيرى بيتالمقدس و ديگر شهرهاى مهم كه تقريبا خودجوش و بى‌ارتباط با مركز خلافت تحقق يافت.