جغرافیای تاریخی فارس: تفاوت میان نسخه‌ها

بخش نخست، كه فارس، اصطخر و شاپور را توصيف مى‌كند، موقوف است به گزارش جغرافى‌دانان عربى زبان درباره مرزهاى فارس و اوضاع طبيعى آن خطّه كه شامل كوه‌ها، رودها، درياچه‌ها و كيفيّات اقليمى آن، به علاوه تقسيمات آن سرزمين و شهرها و نواحى دو ولايت اصطخر و شاپور مى‌شود و روى هم‌رفته، حدود نيمى از موادّ و اطلاعات نويسنده درباره فارس را دربر مى‌گيرد. به هنگام بحث درباره اين گزارش‌ها، سفرنامه‌ها و نقشه‌هاى جديدتر نيز مورد امعان نظر خاص نويسنده قرار گرفته است.

وى از سه درياچه بختكان، موز و باشفويه نام برده و به خوبى آن‌ها را توصيف كرده است.

سرزمين «شبانكاره» كه حمدالله قزوينى آن را ذكر كرده است، شامل قسمت بزرگى از ولايت قديم دارابگرد مى‌شده كه شهر اصلى و مركزى آن را هم دربر مى‌گرفته است. نويسنده به تبعيت از مقدسى، ثروت سرشار اين ولايت را از لحاظ معادن و اهميّت فراوان محصولات خاص و هواى مساعد و معتدل ستوده است.

در چهارم، ولايت اورجان توصيف شده و نويسنده اين منطقه را پنجمين و جديدترين ولايت فارس دانسته است. به قول [[طبری آملی، محمد بن جریر|طبرى]]، اين ولايت از طرف قباد، پسر فيروز، از تلفيق رستاق‌هاى ولايات سرّق و رامهرمز، از توابع خوزستان، تشكيل شده است. بازرنگ، بلادسابور، ريشهر، كهكاب، ديرايوب، ملجان، سلجان، دلادجان، ديرالعمر و فرزك، از شهرهاى و قريه‌هاى اين ولايت مى‌باشند.