۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شرح الكافية البديعية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
«شرح الكافية البديعية»، تأليف صفى‌الدين حلى (متوفى 752ق)، از جمله آثار ادبيات عرب با موضوع «بديعيه» است كه با شرح و تحقيق رشيد عبدالرحمن العبيدى منتشر شده است. «الكافية البديعية»، عنوان قصايدى است كه صفى‌الدين حلى آن را در 145 بيت در سال 737ق، سروده است و كتاب حاضر شرح آن است. اهميت اين اثر بدين جهت است كه برخى آن را اولين اثر در موضوع خود مى‌دانند و نويسنده، هفتاد كتاب را مطالعه كرده و خلاصه آنها را در اين اثر آورده است <ref>مطلوب، احمد، ص 309</ref> | «شرح الكافية البديعية»، تأليف صفى‌الدين حلى (متوفى 752ق)، از جمله آثار ادبيات عرب با موضوع «بديعيه» است كه با شرح و تحقيق رشيد عبدالرحمن العبيدى منتشر شده است. «الكافية البديعية»، عنوان قصايدى است كه صفى‌الدين حلى آن را در 145 بيت در سال 737ق، سروده است و كتاب حاضر شرح آن است. اهميت اين اثر بدين جهت است كه برخى آن را اولين اثر در موضوع خود مى‌دانند و نويسنده، هفتاد كتاب را مطالعه كرده و خلاصه آنها را در اين اثر آورده است <ref>مطلوب، احمد، ص 309</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
«بديعيه»، اصطلاحى است كه آن را گوناگون تعريف كرده‌اند. محمدرضا حكيمى از آن ميان شايد بهترين تعريف را ارائه نموده باشد: «بديعيه، قصيده‌اى است كه در آن، صنايع و انواع بديعى به كار برده شود و هر بيتى براى يك يا چند نوع بديعى باشد و اصل قصيده براى منظور ديگرى، چون مدح و ثنا و... ساخته شده باشد» <ref>فاطمى، سيد حسن، ص 115</ref> | «بديعيه»، اصطلاحى است كه آن را گوناگون تعريف كرده‌اند. محمدرضا حكيمى از آن ميان شايد بهترين تعريف را ارائه نموده باشد: «بديعيه، قصيده‌اى است كه در آن، صنايع و انواع بديعى به كار برده شود و هر بيتى براى يك يا چند نوع بديعى باشد و اصل قصيده براى منظور ديگرى، چون مدح و ثنا و... ساخته شده باشد» <ref>فاطمى، سيد حسن، ص 115</ref> | ||
ميان صاحب‌نظران در مورد اينكه آيا امين‌الدين اِربِلى (م 670ق) مبتكر بديعيه است يا صفى‌الدين حلّى (752ق)، اختلاف است. مشهور بر اين عقيده‌اند كه نخستين بديعيه‌سرا، صفى‌الدين حلّى است، اما صاحب «أنوار الربيع» و صاحب «[[موسوعة الغدير في الكتاب و السنة و الأدب|الغدير]]» و محمدرضا حكيمى معتقدند اين ابتكار از امين‌الدين اربلى است؛ زيرا وى شصت سال پيش از صفى‌الدين، قصيده بديعيه خويش را ساخته است <ref>همان</ref> | ميان صاحب‌نظران در مورد اينكه آيا امين‌الدين اِربِلى (م 670ق) مبتكر بديعيه است يا صفى‌الدين حلّى (752ق)، اختلاف است. مشهور بر اين عقيده‌اند كه نخستين بديعيه‌سرا، صفى‌الدين حلّى است، اما صاحب «أنوار الربيع» و صاحب «[[موسوعة الغدير في الكتاب و السنة و الأدب|الغدير]]» و محمدرضا حكيمى معتقدند اين ابتكار از امين‌الدين اربلى است؛ زيرا وى شصت سال پيش از صفى‌الدين، قصيده بديعيه خويش را ساخته است <ref>همان</ref> رشيد عبدالرحمن العبيدى محقق «شرح الكافية» معتقد است كه صفى‌الدين پايه‌گذار شعرى بديعى در مدح رسول اكرم(ص) بوده است <ref>مقدمه مصحح، ص 47</ref> | ||
قصايد بديعيه، از نظر شيوه‌ى التزام به صنايع بديعى، دو دسته‌اند: برخى ملتزمند و برخى غير ملتزم؛ يعنى در پاره‌اى از آنها به همين اندازه بسنده شده است كه هر بيتى داراى نوعى يا چند نوع، از صنايع باشد و در پاره‌اى به جز اين مقدار، «التزامى» ديگر به قصيده داده شده و آن اين است كه شاعر ملتزم شده تا نام اصطلاحى همان نوع بديعى را نيز كه در هر بيت آمده ا ست، در همان بيت بياورد، اما نه به معناى اصطلاحى، بلكه در قالب توريه و به معناى لغوى آن؛ به‌عنوان مثال، صفى‌الدين حلى در صنعت استخدام مى‌گويد: | قصايد بديعيه، از نظر شيوه‌ى التزام به صنايع بديعى، دو دسته‌اند: برخى ملتزمند و برخى غير ملتزم؛ يعنى در پاره‌اى از آنها به همين اندازه بسنده شده است كه هر بيتى داراى نوعى يا چند نوع، از صنايع باشد و در پاره‌اى به جز اين مقدار، «التزامى» ديگر به قصيده داده شده و آن اين است كه شاعر ملتزم شده تا نام اصطلاحى همان نوع بديعى را نيز كه در هر بيت آمده ا ست، در همان بيت بياورد، اما نه به معناى اصطلاحى، بلكه در قالب توريه و به معناى لغوى آن؛ به‌عنوان مثال، صفى‌الدين حلى در صنعت استخدام مى‌گويد: | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
|}. | |}. | ||
بيت اول، غير ملتزم است؛ چرا كه در آن هيچ‌گونه ذكرى از كلمه «استخدام» يا مشتقات آن نيست، ولى بيت دوم ملتزم است؛ زيرا علاوه بر دارا بودن صنعت «استخدام» اصطلاح بديعى استخدام نيز به‌صورت توريه و به معناى لغوى ذكر شده است <ref>فاطمى، سيد حسن، ص 115 - 116</ref> | بيت اول، غير ملتزم است؛ چرا كه در آن هيچ‌گونه ذكرى از كلمه «استخدام» يا مشتقات آن نيست، ولى بيت دوم ملتزم است؛ زيرا علاوه بر دارا بودن صنعت «استخدام» اصطلاح بديعى استخدام نيز به‌صورت توريه و به معناى لغوى ذكر شده است <ref>فاطمى، سيد حسن، ص 115 - 116</ref> | ||
در ميان غير ملتزمان، چند قصيده‌ى بسيار خوب ساخته شده كه از آن جمله قصيده شيخ صفى‌الدين حلّى مرتبه اول را حائز است. | در ميان غير ملتزمان، چند قصيده‌ى بسيار خوب ساخته شده كه از آن جمله قصيده شيخ صفى‌الدين حلّى مرتبه اول را حائز است. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
2. بعضى شاعران، نام صنايع بديعى را به نظم درآورده‌اند يا علم بديع را در قالب نظم، توضيح داده‌اند كه به آنها اصطلاحاً بديعيه نمى‌گويند؛ اگرچه بعضى به اشتباه آنها را بديعيه خوانده‌اند. | 2. بعضى شاعران، نام صنايع بديعى را به نظم درآورده‌اند يا علم بديع را در قالب نظم، توضيح داده‌اند كه به آنها اصطلاحاً بديعيه نمى‌گويند؛ اگرچه بعضى به اشتباه آنها را بديعيه خوانده‌اند. | ||
3. يكى از ويژگى‌هاى بديعيات اين است كه بايد به‌منظور مدح و ثنا و... سروده شده باشند <ref>همان</ref> | 3. يكى از ويژگى‌هاى بديعيات اين است كه بايد به‌منظور مدح و ثنا و... سروده شده باشند <ref>همان</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||