قصه یوسف(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

محقق اثر، در راه شناخت تاج‌الدين ابوبكر احمد بن زيد طوسى به نتيجه‌اى نرسيده است و از جستجو در كتاب‌هاى رجال و طبقات مفسران نيز جز نامى و يادى از وى به دست نياورده است. مقدار اطلاعاتى كه او از اين شخصيت به خواننده عرضه مى‌كند آن است كه كه در خراسان مى‌زيسته و از اهل طوس بشمار مى‌رفته است. دانشمندى بوده كه به جبال و عراق و آذربايجان مسافرت كرده و در همه شهرها با اقبال خلق روبه‌رو مى‌شده است. از وى درخواست مى‌شود كه مجموعى در فن موعظه فراهم كند و او مجال نمى‌كرده است. در آذربايجان فراغتى يافته و تفسير سوره يوسف را املا كرده است <ref>مقدمه محقق، صفحات نه و ده</ref>.

نوع پرداخت كتاب و روش تنظيم آن نيز با كتاب «كشف الأسرار و عدة الأبرار» ابوالفضل رشيدالدين ميبدى مشهور به تفسير [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]] كه به سال 520ق، نگاشته شده است، همانندى بسيار دارد <ref>همان، صفحه يازده</ref>.

چنان‌كه گذشت شيوه نگارش كتاب، ساده و روان و شيواست. جمله‌ها كوتاه و رساست. واژه و تركيب نامستعمل در آن نيست و اگر هست اندك است. در آوردن واژه‌هاى تازى يا ترك آن سخت نمى‌گيرد. اين عدم تقيد در آوردن واژه‌هاى نادر، چه فارسى و چه تازى، يكسان است <ref>همان</ref>.

#به آوردن مترادفات گرايشى چندان ندارد. سجع و موازنه را گاه رعايت مى‌كند، اما نه چندان كه رنگ تصنع و تكلف پذيرد: «يوسف صديق وفادار بود و يعقوب خود او را به صبر آموزگار بود و زليخا در عشق و درد او بى‌قرار بود و اندوه و شادى در اين قصه بسيار بود و خبردهنده از او ملك جبار بود» <ref>ص 38</ref>.

#به هنگام نقل خواب، اصل را رعايت مى‌كند و فعل را به‌صورت ماضى استمرارى مى‌آورد: «در هفت‌سالگى به خواب ديد كى يازده عصا از زمين رسته بودى، يكى كوچك از پس آن برآمدى و بالا گرفتى تا از همه درگذشتى، پس آن يازده عصا را از بن بركندى» <ref>ص 59</ref>.

#در تركيبات اضافى، كسره اضافه را تقريبا در سراسر كتاب به شكل يا مى‌نويسد: «پس خطابى جلال درآيد...» <ref>ص 25</ref> «يكى از خواصى علما...» <ref>ص 31</ref> «اين خاكدانى دنيا كى تو اينجا سلطنت رانى...» <ref>ص 80</ref>.

#: «در خبر مى‌آيد از مصطفى...» <ref>ص 66</ref> «همچنين مى‌آيد كى ملك تعالى...» <ref>ص 542</ref>.

#استعمال «او» به‌جاى «آن» اندك نيست: «آن كشتى را درازى هزار گز بود و چهارصد گز پهناى او بود» <ref>ص 279</ref>.

#فعل امر را با «مى» به كار مى‌برد: «گفت منتظر مى‌باش تا برين درخت انيت چه گل پيدا شود» <ref>ص 61</ref>. «در قعر آن چاه مى‌باش و مرا مى‌پرست» <ref>ص 129</ref>.

دكتر معين نخستين كسى بودند كه به معرفى دقيق و علمى «نسخه خطى تفسير سوره يوسف(ع)، مجموعه متعلق به كتابخانه ملى رشت» پرداختند و مشخصات و مختصات آن را به مقالتى در ماهنامه يغما برشمردند <ref>مقدمه محقق، صفحه ده</ref>.

اين كتاب در چاپ اول با نام «تفسير سوره يوسف» نيز منتشر شده است <ref>مقدمه محقق، ص 7</ref>.