۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
فیض الملك الوهاب المتعالی بأنباء أوائل القرن الثالث عشر و التوالي (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱ مهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۵:۱۲
، ۱ مهٔ ۲۰۱۷جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - '( ' به '(') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
'''فیض الملک الوهاب المتعالی بأنباء أوائل القرن الثالث عشر و التوالی'''، اثر عربی عبدالستار بن عبدالوهاب بکری صدیقی، موسوعه ای است که در آن، به شرح حال اعیان و بزرگان قرن سیزده و چهارده هجری پرداخته است؛ بزرگانی که در حجاز و بلاد شام، مصر، عراق، احساء، مغرب، هند و جاوه میزیستهاند. | '''فیض الملک الوهاب المتعالی بأنباء أوائل القرن الثالث عشر و التوالی'''، اثر عربی عبدالستار بن عبدالوهاب بکری صدیقی، موسوعه ای است که در آن، به شرح حال اعیان و بزرگان قرن سیزده و چهارده هجری پرداخته است؛ بزرگانی که در حجاز و بلاد شام، مصر، عراق، احساء، مغرب، هند و جاوه میزیستهاند. | ||
در انتهای کتاب، سال 1319ق، سال اتمام کتاب ذکر گردیده، اما نویسنده پس از این تاریخ نیز مطالبی به کتاب افزوده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص50</ref> | در انتهای کتاب، سال 1319ق، سال اتمام کتاب ذکر گردیده، اما نویسنده پس از این تاریخ نیز مطالبی به کتاب افزوده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص50</ref> | ||
اثر حاضر، از جمله کتب مهم و باارزش در تراجم رجال و بزرگان قرن سیزدهم و چهاردهم هجری به حساب میآید و نویسندگان و علمای بزرگی در تدوین و تألیف آثار خود، از آن استفاده کرده و از آن به عنوان منبع معتبری برای کتاب خویش یاد کردهاند؛ از جمله «إفادة الأنام» غازی، «أعلام المکیین» معلمی و «الأعلام» زرکلی<ref>مقدمه محقق، ج1، ص69</ref> | اثر حاضر، از جمله کتب مهم و باارزش در تراجم رجال و بزرگان قرن سیزدهم و چهاردهم هجری به حساب میآید و نویسندگان و علمای بزرگی در تدوین و تألیف آثار خود، از آن استفاده کرده و از آن به عنوان منبع معتبری برای کتاب خویش یاد کردهاند؛ از جمله «إفادة الأنام» غازی، «أعلام المکیین» معلمی و «الأعلام» زرکلی<ref>مقدمه محقق، ج1، ص69</ref> | ||
تحقیق و تصحیح کتاب، توسط عبدالملک بن عبدالله بن دهیش صورت گرفته است. | تحقیق و تصحیح کتاب، توسط عبدالملک بن عبدالله بن دهیش صورت گرفته است. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب دربردارنده تقریبا 1800 ترجمه میباشد که بر اساس حروف الفبا، در سه جلد، تنظیم شده است. | کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب دربردارنده تقریبا 1800 ترجمه میباشد که بر اساس حروف الفبا، در سه جلد، تنظیم شده است. | ||
اثر حاضر، در واقع امتداد کتب تراجمی شمرده میشود که بر اساس قرون، نوشته شدهاند؛ کتبی همچون: «الدرر الکامنة فی أعیان المائة الثامنة» ابن حجر (852-773ق(، «الضوء اللامع فی أعیان القرن التاسع» سخاوی (902-831ق(، «المآثر و المفاخر فی علماء القرن العاشر» شعرانی (973-898ق(و...<ref>ر.ک: همان، ص52-53</ref> | اثر حاضر، در واقع امتداد کتب تراجمی شمرده میشود که بر اساس قرون، نوشته شدهاند؛ کتبی همچون: «الدرر الکامنة فی أعیان المائة الثامنة» ابن حجر (852-773ق(، «الضوء اللامع فی أعیان القرن التاسع» سخاوی (902-831ق(، «المآثر و المفاخر فی علماء القرن العاشر» شعرانی (973-898ق(و...<ref>ر.ک: همان، ص52-53</ref> | ||
نویسنده در تدوین این اثر، از منابع کتبی و شفاهی فراوانی استفاده کرده است؛ منابعی همچون: «آداب اللغة العربیة» جرجی زیدان؛ «أدباء حلب ذوو الأثر فی القرن التاسع عشر» قسطاکی حمصی؛ «أعلام العراق» محمد بهجت اثری؛ «إعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء» محمد راغب طباخ؛ «أعیان البیان» شیخ حسن سندوبی و... و همچون: اقوال شیوخ و اساتید خویش و...<ref>ر.ک: همان، ص73-97</ref> | نویسنده در تدوین این اثر، از منابع کتبی و شفاهی فراوانی استفاده کرده است؛ منابعی همچون: «آداب اللغة العربیة» جرجی زیدان؛ «أدباء حلب ذوو الأثر فی القرن التاسع عشر» قسطاکی حمصی؛ «أعلام العراق» محمد بهجت اثری؛ «إعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء» محمد راغب طباخ؛ «أعیان البیان» شیخ حسن سندوبی و... و همچون: اقوال شیوخ و اساتید خویش و...<ref>ر.ک: همان، ص73-97</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه محقق، ابتدا زندگی نامه مفصلی از نویسنده ذکر شده و سپس، به صورت مفصل، توضیحاتی پیرامون ساختار و محتوای مطالب کتاب و نیز منابع مورد استفاده نویسنده، ارائه گردیده است<ref>همان، ص3-105</ref> | در مقدمه محقق، ابتدا زندگی نامه مفصلی از نویسنده ذکر شده و سپس، به صورت مفصل، توضیحاتی پیرامون ساختار و محتوای مطالب کتاب و نیز منابع مورد استفاده نویسنده، ارائه گردیده است<ref>همان، ص3-105</ref> | ||
در مقدمه مؤلف، به موضوع کتاب اشاره گردیده است<ref>مقدمه نویسنده، همان، ص113</ref> | در مقدمه مؤلف، به موضوع کتاب اشاره گردیده است<ref>مقدمه نویسنده، همان، ص113</ref> | ||
نویسنده شرح حالها را با نام و نسبت اشخاص آغاز نموده است و در صورتی که به نام پدر و جد ایشان دسترسی داشته، آنها را ذکر کرده و گاهی این امر را تا اجداد اشخاص و حتی تا حضرت علی(ع) - در صورت انتساب شخص به ایشان - ادامه داده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص54</ref> | نویسنده شرح حالها را با نام و نسبت اشخاص آغاز نموده است و در صورتی که به نام پدر و جد ایشان دسترسی داشته، آنها را ذکر کرده و گاهی این امر را تا اجداد اشخاص و حتی تا حضرت علی(ع) - در صورت انتساب شخص به ایشان - ادامه داده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص54</ref> | ||
تراجم مذکور در کتاب، از لحاظ طول و قصر و ایجاز و بسط، متفاوت میباشند؛ به گونه ای که برخی از آنها، از چند سطر تجاور نمیکند، مانند ترجمه سید احمد بن ابیبکر بن عقیل و شیخ احمد شتوان مغربی طرابلسی<ref>متن کتاب، ج1، ص176</ref>؛ شیخ احمد مسلم بن شیخ عبدالرحمن کزبری<ref>همان، ص177</ref> و... و برخی مفصل و طولانی میباشند، مانند شرح حال سالم پاشا بن سالم<ref>همان، ص620ق</ref>؛ شیخ سلیمان بن علی بن مشرف<ref>همان، ص628ق</ref>؛ شیخ محمدصالح زواوی<ref>همان، ص715</ref> و... که احتمالا این امر، به دلیل میزان اهمیت اشخاص و جایگاه علمی و اجتماعی آنان و نیز میزان اطلاع نویسنده از زندگی نامه ایشان میباشد. | تراجم مذکور در کتاب، از لحاظ طول و قصر و ایجاز و بسط، متفاوت میباشند؛ به گونه ای که برخی از آنها، از چند سطر تجاور نمیکند، مانند ترجمه سید احمد بن ابیبکر بن عقیل و شیخ احمد شتوان مغربی طرابلسی<ref>متن کتاب، ج1، ص176</ref>؛ شیخ احمد مسلم بن شیخ عبدالرحمن کزبری<ref>همان، ص177</ref> و... و برخی مفصل و طولانی میباشند، مانند شرح حال سالم پاشا بن سالم<ref>همان، ص620ق</ref>؛ شیخ سلیمان بن علی بن مشرف<ref>همان، ص628ق</ref>؛ شیخ محمدصالح زواوی<ref>همان، ص715</ref> و... که احتمالا این امر، به دلیل میزان اهمیت اشخاص و جایگاه علمی و اجتماعی آنان و نیز میزان اطلاع نویسنده از زندگی نامه ایشان میباشد. | ||
برخی از ویژگیها و خصوصیات اثر حاضر را میتوان در مؤلفههای زیر، خلاصه نمود: | برخی از ویژگیها و خصوصیات اثر حاضر را میتوان در مؤلفههای زیر، خلاصه نمود: | ||
#اگر نسب مترجم به شهر خاصی منتهی شود، نویسنده به تعیین مکان دقیق آن پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص53</ref> | #اگر نسب مترجم به شهر خاصی منتهی شود، نویسنده به تعیین مکان دقیق آن پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص53</ref> | ||
#اگر صاحب ترجمه، شاعر باشد، به گوشههایی از اشعار وی، اشاره شده است؛ هرچند که آن اشعار، ضعیف و یا رکیک باشند<ref>ر.ک: همان، ص54</ref> | #اگر صاحب ترجمه، شاعر باشد، به گوشههایی از اشعار وی، اشاره شده است؛ هرچند که آن اشعار، ضعیف و یا رکیک باشند<ref>ر.ک: همان، ص54</ref> | ||
#جملات و عبارات کتاب، از لحاظ قوت و ضعف، دارای تفاوت ساختاری میباشد<ref>ر.ک: همان</ref> | #جملات و عبارات کتاب، از لحاظ قوت و ضعف، دارای تفاوت ساختاری میباشد<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
#اگر صاحب ترجمه، دارای آثار و تصنیفاتی بوده، به برخی یا تمامی آنها، اشاره شده است<ref>ر.ک: همان</ref> | #اگر صاحب ترجمه، دارای آثار و تصنیفاتی بوده، به برخی یا تمامی آنها، اشاره شده است<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
#اگر وفات صاحب ترجمه ذکر شده باشد، به نحوه تشییع جنازه وی و حزن واندوه مردم، به صورت مختصر، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان</ref> | #اگر وفات صاحب ترجمه ذکر شده باشد، به نحوه تشییع جنازه وی و حزن واندوه مردم، به صورت مختصر، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
#تراجم بانوان، در کنار تراجم مردان، ذکر شده است<ref>ر.ک: همان</ref> | #تراجم بانوان، در کنار تراجم مردان، ذکر شده است<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
#هرچند نویسنده ترتیب اسامی را بر اساس ترتیب حروف الفبا تنظیم نموده است، اما این امر، فقط در مورد حرف اول اسامی مراعات گردیده است<ref>ر.ک: همان</ref> | #هرچند نویسنده ترتیب اسامی را بر اساس ترتیب حروف الفبا تنظیم نموده است، اما این امر، فقط در مورد حرف اول اسامی مراعات گردیده است<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
#تنوع در تراجم از دیگر ویژگیهای کتاب میباشد؛ به گونه ای که تراجم شاعر، ادیب، صوفی، زاهد، علما، رجال سیاسی و... در کنار یکدیگر قرار گرفته و تراجم به طبقه خاصی محدود نشده است. همچنین این امر در مورد شهرهای مختلف نیز مراعات شده و به عنوان مثال، تراجم مصری در کنار یمنی، شامی، مکی و هندی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان</ref> | #تنوع در تراجم از دیگر ویژگیهای کتاب میباشد؛ به گونه ای که تراجم شاعر، ادیب، صوفی، زاهد، علما، رجال سیاسی و... در کنار یکدیگر قرار گرفته و تراجم به طبقه خاصی محدود نشده است. همچنین این امر در مورد شهرهای مختلف نیز مراعات شده و به عنوان مثال، تراجم مصری در کنار یمنی، شامی، مکی و هندی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
#در ذکر تراجم و شرح حال اعیان حجاز، اهتمام بیشتری صورت گرفته است و این امر به دلیل زندگی خود وی در مکه، امری طبیعی قلمداد شده است<ref>ر.ک: همان، ص54-55</ref> | #در ذکر تراجم و شرح حال اعیان حجاز، اهتمام بیشتری صورت گرفته است و این امر به دلیل زندگی خود وی در مکه، امری طبیعی قلمداد شده است<ref>ر.ک: همان، ص54-55</ref> | ||
#در پایان برخی از تراجم، شرح حال اعقاب و ذریه مترجم نیز قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص55</ref> | #در پایان برخی از تراجم، شرح حال اعقاب و ذریه مترجم نیز قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص55</ref> | ||
#نویسنده اهتمام خاص و ویژه ای به امانت در نقل از مصادر و منابعی داشته که از آنها استفاده کرده است<ref>ر.ک: همان، ص60</ref> | #نویسنده اهتمام خاص و ویژه ای به امانت در نقل از مصادر و منابعی داشته که از آنها استفاده کرده است<ref>ر.ک: همان، ص60</ref> | ||
== وضعیت کتاب == | == وضعیت کتاب == | ||
فهارس کتاب در انتهای جلد سوم قرار گرفته است. در پاورقیها علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ج1، ص411</ref>، به توضیح و تشریح برخی از کلمات و عبارات متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص411</ref> | فهارس کتاب در انتهای جلد سوم قرار گرفته است. در پاورقیها علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ج1، ص411</ref>، به توضیح و تشریح برخی از کلمات و عبارات متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص411</ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||