۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الفكر التربوي الإسلامي عند الإمام جعفر بن محمد الصادق: تفاوت میان نسخهها
الفكر التربوي الإسلامي عند الإمام جعفر بن محمد الصادق (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۰ آوریل ۲۰۱۷، ساعت ۱۹:۳۰
، ۳۰ آوریل ۲۰۱۷جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
استاد محمد منير سعد الدين، در مقدمهاش، بيان مىكند كه اين كتاب، رساله دكتراى نويسنده مىباشد و او كوشش بسيارى در جمعآورى مطالب آن نموده است. استاد در ادامه به شرح زندگى و مقام علمى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] مىپردازد <ref>مقدمه اول، ص 5</ref> | استاد محمد منير سعد الدين، در مقدمهاش، بيان مىكند كه اين كتاب، رساله دكتراى نويسنده مىباشد و او كوشش بسيارى در جمعآورى مطالب آن نموده است. استاد در ادامه به شرح زندگى و مقام علمى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] مىپردازد <ref>مقدمه اول، ص 5</ref> | ||
نويسنده در مقدمهاى به بيان چهارچوب كلى تحقيقاتش پرداخته و به اهميّت و ضرورت تربيت در زندگى انسان و تأسف از اينكه نظام تربيتى حاكم در بلاد اسلامى، متأثر از تربيت غربى است، اشاره مىكند. وى در ادامه [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] را از شخصيتهاى اسلامى مىداند كه نقش برجستهاى در نظام تربيتى اسلام دارد. انگيزه مؤلّف از تأليف اين كتاب در اين موضوع، بيان چالشها و سختىها و روش تحقيقى اين پژوهش نيز از ديگر مسائل مطرح در مقدمه است <ref>مقدمه مؤلف، ص 9</ref> | نويسنده در مقدمهاى به بيان چهارچوب كلى تحقيقاتش پرداخته و به اهميّت و ضرورت تربيت در زندگى انسان و تأسف از اينكه نظام تربيتى حاكم در بلاد اسلامى، متأثر از تربيت غربى است، اشاره مىكند. وى در ادامه [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] را از شخصيتهاى اسلامى مىداند كه نقش برجستهاى در نظام تربيتى اسلام دارد. انگيزه مؤلّف از تأليف اين كتاب در اين موضوع، بيان چالشها و سختىها و روش تحقيقى اين پژوهش نيز از ديگر مسائل مطرح در مقدمه است <ref>مقدمه مؤلف، ص 9</ref> | ||
فصل مقدماتى: مؤلف، تربيت را اساس رشد فكرى انسان و سخن از تربيت اسلامى را، سخن از خود اسلام مىداند؛ زيرا اسلام، راه و روشى الهى براى حيات بشر در دنيا و آخرت است. وى در اين فصل، ابتدا به تعريف لغوى و اصطلاحى تربيت، سپس به مباحث اهميّت و جايگاه تربيت اسلامى و عوامل مؤثر در آن، مانند: وراثت، محيطِ خانواده، مدرسه و جامعه، پرداخته است. | فصل مقدماتى: مؤلف، تربيت را اساس رشد فكرى انسان و سخن از تربيت اسلامى را، سخن از خود اسلام مىداند؛ زيرا اسلام، راه و روشى الهى براى حيات بشر در دنيا و آخرت است. وى در اين فصل، ابتدا به تعريف لغوى و اصطلاحى تربيت، سپس به مباحث اهميّت و جايگاه تربيت اسلامى و عوامل مؤثر در آن، مانند: وراثت، محيطِ خانواده، مدرسه و جامعه، پرداخته است. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
نويسنده بيان مىكند كه مصادر نظام تربيتى اسلام، در ميان قرآن و سنت نبوى است و ويژهگىهايى مانند الهى بودن، شمول تمام جوانب انسان از جسم تا روح، توازن و اعتدال، سلوك عملى، استمرار، آسان و فطرى بودن، عالمگيرى و جاودنگى، تربيت اسلامى را از تربيت بشرى متمايز مىكند. | نويسنده بيان مىكند كه مصادر نظام تربيتى اسلام، در ميان قرآن و سنت نبوى است و ويژهگىهايى مانند الهى بودن، شمول تمام جوانب انسان از جسم تا روح، توازن و اعتدال، سلوك عملى، استمرار، آسان و فطرى بودن، عالمگيرى و جاودنگى، تربيت اسلامى را از تربيت بشرى متمايز مىكند. | ||
ايشان اشاره دارد: هدف از تربيت اسلامى، رشد انسان در بندگى خداوند است كه با روشهايى چون نصيحت و اندرز، ايجاد الگو، بيان داستان، ترغيب و ترساندن، ضربالمثل و تربيت عملى، به بار مىنشيند <ref>متن كتاب، ص 15</ref> | ايشان اشاره دارد: هدف از تربيت اسلامى، رشد انسان در بندگى خداوند است كه با روشهايى چون نصيحت و اندرز، ايجاد الگو، بيان داستان، ترغيب و ترساندن، ضربالمثل و تربيت عملى، به بار مىنشيند <ref>متن كتاب، ص 15</ref> | ||
فصل اول، پژهشى درباره شخصيت [[امام جعفر صادق(ع)]]، در سه مبحث است: | فصل اول، پژهشى درباره شخصيت [[امام جعفر صادق(ع)]]، در سه مبحث است: | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
مبحث دوم، در بررسى زندگانى امام، مقام علمى و نظرات علما درباره ايشان، نشانههاى مدرسه فكرى و شاگردان [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] است. مؤلف در بخش زندگانى امام، به بيان ولادت، والدين، پشتيبانان علمى و فكرى ايشان، مانند [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم|امام سجاد]] و امام باقر(ع)، همچنين بررسى بعضى از صفات و اخلاق امام، مانند: اخلاص، عبادت، سخاوت، حلم، مهماننوازى، تواضع و... مىپردازد. | مبحث دوم، در بررسى زندگانى امام، مقام علمى و نظرات علما درباره ايشان، نشانههاى مدرسه فكرى و شاگردان [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] است. مؤلف در بخش زندگانى امام، به بيان ولادت، والدين، پشتيبانان علمى و فكرى ايشان، مانند [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم|امام سجاد]] و امام باقر(ع)، همچنين بررسى بعضى از صفات و اخلاق امام، مانند: اخلاص، عبادت، سخاوت، حلم، مهماننوازى، تواضع و... مىپردازد. | ||
مبحث سوم، درباره چهارچوب فكر تربيتى، در مكتب [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و بررسى سه مفهوم الله، هستى و انسان مىباشد. نويسنده در رابطه با مفهوم انسان، مباحث طبيعت، فطرت، آزادى و اراده انسان، همچنين اهتمام امام به تربيت جسمى و روحى انسان را مطرح مىكند. عوامل مؤثر در تربيت و اهميّت تربيت كودكان در فكر [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و همچنين راههاى تربيت و تعليم، مانند وعظ، نامهنگارى، مناظره، وصيت، دعا و... از ديگر مطالب مطرح در اين مبحث است <ref>همان، ص 47</ref> | مبحث سوم، درباره چهارچوب فكر تربيتى، در مكتب [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و بررسى سه مفهوم الله، هستى و انسان مىباشد. نويسنده در رابطه با مفهوم انسان، مباحث طبيعت، فطرت، آزادى و اراده انسان، همچنين اهتمام امام به تربيت جسمى و روحى انسان را مطرح مىكند. عوامل مؤثر در تربيت و اهميّت تربيت كودكان در فكر [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و همچنين راههاى تربيت و تعليم، مانند وعظ، نامهنگارى، مناظره، وصيت، دعا و... از ديگر مطالب مطرح در اين مبحث است <ref>همان، ص 47</ref> | ||
فصل دوم در مورد تربيت، بر اساس ساخت عقائد و امور عبادى مىباشد. | فصل دوم در مورد تربيت، بر اساس ساخت عقائد و امور عبادى مىباشد. | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
نويسنده در مبحث اول به تعريف عقيده و بيان اهميّت آن در اسلام و روش امام، در پايهگذارى عقيده اسلامى پرداخته است. وى بيان مىدارد كه شناخت خداوند با دلائل فطرى، حسى و عقلى، تعريف خداوند به اسماء و صفاتش، ايمان به فرشتگان و كتابهاى آسمانى، معرفت به انبياى الهى و اسوه قرار دادن پيامبر، شناخت قيامت و ايمان به مقدرات الهى، روش امام براى ساخت عقيدهاى صحيح و بهدور از انحراف مىباشد. | نويسنده در مبحث اول به تعريف عقيده و بيان اهميّت آن در اسلام و روش امام، در پايهگذارى عقيده اسلامى پرداخته است. وى بيان مىدارد كه شناخت خداوند با دلائل فطرى، حسى و عقلى، تعريف خداوند به اسماء و صفاتش، ايمان به فرشتگان و كتابهاى آسمانى، معرفت به انبياى الهى و اسوه قرار دادن پيامبر، شناخت قيامت و ايمان به مقدرات الهى، روش امام براى ساخت عقيدهاى صحيح و بهدور از انحراف مىباشد. | ||
در مبحث دوم به تعريف مفهوم عبادت و اهميّت آن و كيفيت آموزش فقه عبادات، پرداخته شده است. همچنين در اين بحث، تربيت روح از طريق مظاهر عبادت، چون تقويت اتصال به خداوند از طريق نماز، تطهير نفس و مال بهوسيله زكات، كمال عبوديت بهواسطه حج، كنترل شهوات توسط روزه، آموزش درونى و عميق بهوسيله تلاوت قرآن و اظهار نياز به خدا از طريق دعا، توضيح داده شده است <ref>همان، ص 135</ref> | در مبحث دوم به تعريف مفهوم عبادت و اهميّت آن و كيفيت آموزش فقه عبادات، پرداخته شده است. همچنين در اين بحث، تربيت روح از طريق مظاهر عبادت، چون تقويت اتصال به خداوند از طريق نماز، تطهير نفس و مال بهوسيله زكات، كمال عبوديت بهواسطه حج، كنترل شهوات توسط روزه، آموزش درونى و عميق بهوسيله تلاوت قرآن و اظهار نياز به خدا از طريق دعا، توضيح داده شده است <ref>همان، ص 135</ref> | ||
فصل سوم: در اين فصل، رويكرد امام در تربيت علمى و عقلى شاگردانش، در دو مبحث مطرح شده است. | فصل سوم: در اين فصل، رويكرد امام در تربيت علمى و عقلى شاگردانش، در دو مبحث مطرح شده است. | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
همچنين در بيان صفات متعلم از نظر امام، به اخلاص، بردبارى، تواضع، تعظيم عالم، طلب علم با كوشش، پشتكار و سؤال كردن و كتابت دروس اشاره شده است. مؤلف، بارزترين روشهاى تعليمى امام را فراهم كردن وسايل آموزشى، تشويق دانشآموزان، مثال زدن، تنظيم و تقسيم معلومات، روش سؤال و جواب، تعليم عملى، تمرين و ارزيابى كردن، دانسته است. | همچنين در بيان صفات متعلم از نظر امام، به اخلاص، بردبارى، تواضع، تعظيم عالم، طلب علم با كوشش، پشتكار و سؤال كردن و كتابت دروس اشاره شده است. مؤلف، بارزترين روشهاى تعليمى امام را فراهم كردن وسايل آموزشى، تشويق دانشآموزان، مثال زدن، تنظيم و تقسيم معلومات، روش سؤال و جواب، تعليم عملى، تمرين و ارزيابى كردن، دانسته است. | ||
مبحث دوم، درباره جايگاه و پيوند عقل با دين و اخلاق، از نظر امام است. از نظر مؤلف، آموزش و تمرين عقل براى آزادى در تفكر و دورى از جمود و تقليد، برانگيختن عقل، توجه به حكمت هستى و سنن الهى، روشهاى امام براى رشد عقل و تفكر منطقى و علمى بوده است <ref>همان، ص 195</ref> | مبحث دوم، درباره جايگاه و پيوند عقل با دين و اخلاق، از نظر امام است. از نظر مؤلف، آموزش و تمرين عقل براى آزادى در تفكر و دورى از جمود و تقليد، برانگيختن عقل، توجه به حكمت هستى و سنن الهى، روشهاى امام براى رشد عقل و تفكر منطقى و علمى بوده است <ref>همان، ص 195</ref> | ||
فصل چهارم، درباره بارزترين روش امام در تربيت اخلاقى و اجتماعى است كه مبحث اول آن شامل مباحث سلوك فردى انسان صالح و ماهيت اخلاق و جايگاه آن در افكار تربيتى امام مىباشد. همچنين ايجاد حالت حب و اقبال به فضائل اخلاقى و تقويت اراده فردى، از اصول و مبادى تربيت اخلاقى امام شمرده شده است. | فصل چهارم، درباره بارزترين روش امام در تربيت اخلاقى و اجتماعى است كه مبحث اول آن شامل مباحث سلوك فردى انسان صالح و ماهيت اخلاق و جايگاه آن در افكار تربيتى امام مىباشد. همچنين ايجاد حالت حب و اقبال به فضائل اخلاقى و تقويت اراده فردى، از اصول و مبادى تربيت اخلاقى امام شمرده شده است. | ||
نويسنده، در مبحث دوم به جهتگيرىهاى امام در تربيت اخلاقى و كيفيت رشد شعور، بهوسيله مسئوليت فرد، نسبت به خانواده، نزديكان، زيردستان و... پرداخته و به مهمترين مبادى تربيتى امام در ايجاد سلوك اجتماعى مناسب، براى انسان صالح، مثل برادرى، هميارى، راستگويى، امانتدارى و اصلاح اجتماعى اشاره نموده است <ref>همان، ص 257</ref> | نويسنده، در مبحث دوم به جهتگيرىهاى امام در تربيت اخلاقى و كيفيت رشد شعور، بهوسيله مسئوليت فرد، نسبت به خانواده، نزديكان، زيردستان و... پرداخته و به مهمترين مبادى تربيتى امام در ايجاد سلوك اجتماعى مناسب، براى انسان صالح، مثل برادرى، هميارى، راستگويى، امانتدارى و اصلاح اجتماعى اشاره نموده است <ref>همان، ص 257</ref> | ||
فصل پنجم، درباره تربيت اقتصادى و شغلى است كه در دو مبحث آمده: | فصل پنجم، درباره تربيت اقتصادى و شغلى است كه در دو مبحث آمده: | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
مبحث اول، در بيان مفهوم اقتصاد، اهميّت آن و روشهاى تربيت اقتصادى نزد امام، در دو محور نظرى و عملى مىباشد. | مبحث اول، در بيان مفهوم اقتصاد، اهميّت آن و روشهاى تربيت اقتصادى نزد امام، در دو محور نظرى و عملى مىباشد. | ||
در مبحث دوم، اهميّت شغل و حرفههايى مانند كشاورزى، دامدارى، صناعت و تجارت، از منظر امام و قوانين و اخلاقيات كارى بررسى شده است <ref>همان، ص 335</ref> | در مبحث دوم، اهميّت شغل و حرفههايى مانند كشاورزى، دامدارى، صناعت و تجارت، از منظر امام و قوانين و اخلاقيات كارى بررسى شده است <ref>همان، ص 335</ref> | ||
مؤلف، در خاتمه كتاب، به بررسى ساير خصائص تربيتى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، مانند: تربيت عمومى و خصوصى؛ توجه به ابعاد نظرى، وجدانى و عملى تربيت، تربيت انسان صالح و مصلح و... پرداخته است <ref>همان، ص 409</ref> | مؤلف، در خاتمه كتاب، به بررسى ساير خصائص تربيتى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، مانند: تربيت عمومى و خصوصى؛ توجه به ابعاد نظرى، وجدانى و عملى تربيت، تربيت انسان صالح و مصلح و... پرداخته است <ref>همان، ص 409</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||