۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تجارب الأمم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ')و' به ') و'
جز (جایگزینی متن - 'مسكويه' به 'مسكويه ') |
جز (جایگزینی متن - ')و' به ') و') |
||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
#:«من به تاريخ بزرگى كه امام ابوجعفر طبرى نوشته است آغاز كردم.زيرا وى تكيه‌گاه همگان است و به هنگام اختلاف، همگان به او رجوع كنند.همه گزارشهايى را كه درباره زندگى كسان در كتاب طبرى آمده است در تاريخ خود آورده‌ام.هيچ شرح حالى را فرو نگذاشته‌ام.طبرى در اكثر رويدادها گزارشهاى متعدد آورده است.من كاملترين آنها را از كتاب او برگرفته‌ام و از روايات ديگران مطالبى را كه در طبرى نبود بر آن افزوده‌ام.چون از اين كار بپرداختم در تاريخهاى مشهور نيز نگريستم و از اين تاريخها [از جمله تجارب الامم ]نيز مطالبى كه در طبرى نبود بر آن چه از طبرى گرفته بودم افزودم.» | #:«من به تاريخ بزرگى كه امام ابوجعفر طبرى نوشته است آغاز كردم.زيرا وى تكيه‌گاه همگان است و به هنگام اختلاف، همگان به او رجوع كنند.همه گزارشهايى را كه درباره زندگى كسان در كتاب طبرى آمده است در تاريخ خود آورده‌ام.هيچ شرح حالى را فرو نگذاشته‌ام.طبرى در اكثر رويدادها گزارشهاى متعدد آورده است.من كاملترين آنها را از كتاب او برگرفته‌ام و از روايات ديگران مطالبى را كه در طبرى نبود بر آن افزوده‌ام.چون از اين كار بپرداختم در تاريخهاى مشهور نيز نگريستم و از اين تاريخها [از جمله تجارب الامم ]نيز مطالبى كه در طبرى نبود بر آن چه از طبرى گرفته بودم افزودم.» | ||
#:آن چه درباره [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] گفتيم درباره بسيارى ديگر، از جمله [[ابن خلدون]] نيز راست مى‌آيد،(نگاه كنيد به العبر 4:1140).زيرا [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] سرچشمه‌اى است جوشان از روايات درست و نادرستى كه طبرى به قصد حفظ و نگهدارى آنها، همه را در كتاب خود گرد كرده است.طبرى چنان كه در مقدمه‌اش گويد بر آن نيست كه روايات را در ترازوى سنجش خويش نهد يا تعديل كند،يا درباره آن سخنى گويد.ولى مورخان پسين كه از او بسيار گرفته‌اند، برگرفته‌شان را در قالبهايى ريخته‌اند كه براى خود برگزيده بوده‌اند و هر كدام بر پايه نگرش و پسند خويش بدان شكل و جهت بخشيده‌اند.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] نيز از همين مورخان است كه او نيز از طبرى بسيار گرفته است.ولى وى كسى نيست كه گزارشهاى ديگران را بى هيچ سنجش و نقد يكسره در كتاب خويش بريزد.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] تنها به گزارشهايى ارج مى‌نهد كه داراى ارزش تاريخى است و آنها را با معيار گزينش خويش سازگار مى‌يابد:گزارشهايى كه به هدف و نگرش مبتنى بر فلسفه اخلاق او كه در مقدمه‌اش از آن سخن گفته و در آثار ديگرش بر آن اصرار ورزيده است، خدمتى تواند كرد.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] را در نزد ابوبكر احمد بن كامل قاضى كه از ياران طبرى بوده است خوانده و از او اجازه روايت گرفته بوده است.خود،در تجارب الامم در شرح حوادث سال 350 هجرى گويد: «در اين سال ابوبكر احمد بن كامل قاضى درگذشت.من [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] را از او شنيده‌ام.وى از ياران ابوجعفر [طبرى ]بوده، خود از وى بسيار شنيده بوده است. ولى من از روايات طبرى جز همين كتاب را از ابوبكر قاضى نشنيده‌ام، كه برخى به قراءت در نزد او، و برخى به اجازت از او بوده است.وى در شارع عبدالصمد مى‌زيسته و من با وى بسيار نشسته‌ام.» | #:آن چه درباره [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] گفتيم درباره بسيارى ديگر، از جمله [[ابن خلدون]] نيز راست مى‌آيد،(نگاه كنيد به العبر 4:1140).زيرا [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] سرچشمه‌اى است جوشان از روايات درست و نادرستى كه طبرى به قصد حفظ و نگهدارى آنها، همه را در كتاب خود گرد كرده است.طبرى چنان كه در مقدمه‌اش گويد بر آن نيست كه روايات را در ترازوى سنجش خويش نهد يا تعديل كند،يا درباره آن سخنى گويد.ولى مورخان پسين كه از او بسيار گرفته‌اند، برگرفته‌شان را در قالبهايى ريخته‌اند كه براى خود برگزيده بوده‌اند و هر كدام بر پايه نگرش و پسند خويش بدان شكل و جهت بخشيده‌اند.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] نيز از همين مورخان است كه او نيز از طبرى بسيار گرفته است.ولى وى كسى نيست كه گزارشهاى ديگران را بى هيچ سنجش و نقد يكسره در كتاب خويش بريزد.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] تنها به گزارشهايى ارج مى‌نهد كه داراى ارزش تاريخى است و آنها را با معيار گزينش خويش سازگار مى‌يابد:گزارشهايى كه به هدف و نگرش مبتنى بر فلسفه اخلاق او كه در مقدمه‌اش از آن سخن گفته و در آثار ديگرش بر آن اصرار ورزيده است، خدمتى تواند كرد.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] را در نزد ابوبكر احمد بن كامل قاضى كه از ياران طبرى بوده است خوانده و از او اجازه روايت گرفته بوده است.خود،در تجارب الامم در شرح حوادث سال 350 هجرى گويد: «در اين سال ابوبكر احمد بن كامل قاضى درگذشت.من [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] را از او شنيده‌ام.وى از ياران ابوجعفر [طبرى ]بوده، خود از وى بسيار شنيده بوده است. ولى من از روايات طبرى جز همين كتاب را از ابوبكر قاضى نشنيده‌ام، كه برخى به قراءت در نزد او، و برخى به اجازت از او بوده است.وى در شارع عبدالصمد مى‌زيسته و من با وى بسيار نشسته‌ام.» | ||
#گنجينه‌هاى بزرگ و گرانبهاى آل بويه.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] در تجارب الامم حتى نسبت به دوره‌اى كه موازى طبرى است بويژه در روزگار پيش از اسلام، متن‌هاى بى‌نظير و پر ارزشى را مى‌آورد كه در آثار مورخانى چون طبرى،[[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]،[[ابن خلدون]] و ديگران ديده نمى‌شود.براى نمونه اندرز اردشير را نام بايد برد كه به تعبير مينوی «ترجمه عربى آن امروزه در كتاب تجارب الامم براى ما محفوظ و على العجاله بعد از اوستا قديم‌ترين سندى است كه در شكل كتاب براى ما باقى مانده است.» يا زندگينامه خود نوشته (اتوبيوگرافى) انوشروان و سخنرانى او كه سرشار از اطلاعات صريح و مستنبطى است كه پژوهندگان تاريخ آن دوره را براستى به كار مى‌آيد.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] اين متن‌هاى بى‌همتا و اين اضافات پر ارج را كه ويژه كتاب او است از كجا آورده است؟[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] افزون بر جنبه‌هاى فلسفى و استادى و عضويت در انجمن‌هاى علمى زمان و عنوانهاى ديگر، سرپرست كتابخانه‌هاى بزرگ وزيران و اميران آل‌بويه، همچون ابن العميد و پسرش ابوالفتح و سپس كتابخانه بزرگ عضد الدوله ديلمى بوده است.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] به مدت هفت سال خازن كتابخانه ابن العميد بود،(تجارب ج 6 حوادث سال 359 ه)كتابخانه‌اى كه فهرست آن 1056 برگ بود(44 كراسه 24 برگ-آدام متز 1:297)و سرشار از كتابهايى كه همه زمينه‌هاى علم و ادب را شامل مى‌گرديد.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] خود گويد(حوادث سال 355)كتابهاى آن بيش از صد بار مى‌شد.يا كتابخانه بزرگ عضدالدوله ديلمى، كسى كه [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] تجارب الأمم را هم به نام او نوشته است.مقدسى در احسن التقاسيم (ص 449)آن را چنين وصف مى‌كند: «گنجورى از بزرگان شهر بر اين كتابخانه اشراف دارد.هيچ كتابى نبود كه تا آن زمان تصنيف شده باشد و عضدالدوله آن را در كتابخانه‌اش گرد نياورده باشد.در هر سوى آن گنجينه‌هايى است.به همه ديوارهاى دالان و آن گنجينه‌ها، اطاقكهايى از چوب منقوش به درازاى يك قد و پهناى يك ذرع چسبيده است...دفترها بر رفها چيده شده‌اند.براى هر دسته از آنها اطاقكها و فهرستهايى است ويژه كه نام كتابها در آن ثبت شده است. جز بزرگان كسى را بدان راه نيست.» بدون شك، [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] از اين گنجينه‌ها سود فراوانى برده است.مايه‌هاى تاريخى ويژه‌اى كه منحصرا در كتاب او ديده مى‌شود-خواه درباره پيش از اسلام خواه پس از اسلام-برگرفته از منابعى است كه در آن گنجينه‌ها فراهم بوده است. | #گنجينه‌هاى بزرگ و گرانبهاى آل بويه.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] در تجارب الامم حتى نسبت به دوره‌اى كه موازى طبرى است بويژه در روزگار پيش از اسلام، متن‌هاى بى‌نظير و پر ارزشى را مى‌آورد كه در آثار مورخانى چون طبرى،[[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]،[[ابن خلدون]] و ديگران ديده نمى‌شود.براى نمونه اندرز اردشير را نام بايد برد كه به تعبير مينوی «ترجمه عربى آن امروزه در كتاب تجارب الامم براى ما محفوظ و على العجاله بعد از اوستا قديم‌ترين سندى است كه در شكل كتاب براى ما باقى مانده است.» يا زندگينامه خود نوشته (اتوبيوگرافى) انوشروان و سخنرانى او كه سرشار از اطلاعات صريح و مستنبطى است كه پژوهندگان تاريخ آن دوره را براستى به كار مى‌آيد.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] اين متن‌هاى بى‌همتا و اين اضافات پر ارج را كه ويژه كتاب او است از كجا آورده است؟[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] افزون بر جنبه‌هاى فلسفى و استادى و عضويت در انجمن‌هاى علمى زمان و عنوانهاى ديگر، سرپرست كتابخانه‌هاى بزرگ وزيران و اميران آل‌بويه، همچون ابن العميد و پسرش ابوالفتح و سپس كتابخانه بزرگ عضد الدوله ديلمى بوده است.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] به مدت هفت سال خازن كتابخانه ابن العميد بود،(تجارب ج 6 حوادث سال 359 ه)كتابخانه‌اى كه فهرست آن 1056 برگ بود(44 كراسه 24 برگ-آدام متز 1:297) و سرشار از كتابهايى كه همه زمينه‌هاى علم و ادب را شامل مى‌گرديد.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] خود گويد(حوادث سال 355)كتابهاى آن بيش از صد بار مى‌شد.يا كتابخانه بزرگ عضدالدوله ديلمى، كسى كه [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] تجارب الأمم را هم به نام او نوشته است.مقدسى در احسن التقاسيم (ص 449)آن را چنين وصف مى‌كند: «گنجورى از بزرگان شهر بر اين كتابخانه اشراف دارد.هيچ كتابى نبود كه تا آن زمان تصنيف شده باشد و عضدالدوله آن را در كتابخانه‌اش گرد نياورده باشد.در هر سوى آن گنجينه‌هايى است.به همه ديوارهاى دالان و آن گنجينه‌ها، اطاقكهايى از چوب منقوش به درازاى يك قد و پهناى يك ذرع چسبيده است...دفترها بر رفها چيده شده‌اند.براى هر دسته از آنها اطاقكها و فهرستهايى است ويژه كه نام كتابها در آن ثبت شده است. جز بزرگان كسى را بدان راه نيست.» بدون شك، [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] از اين گنجينه‌ها سود فراوانى برده است.مايه‌هاى تاريخى ويژه‌اى كه منحصرا در كتاب او ديده مى‌شود-خواه درباره پيش از اسلام خواه پس از اسلام-برگرفته از منابعى است كه در آن گنجينه‌ها فراهم بوده است. | ||
#ثابت بن سنان.از سال 295 تا 340 هجرى، تاريخ [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] از منابعى بجز طبرى سرچشمه مى‌گيرد.از اين منابع است تاريخ ثابت بن سنان (متوفى به سال 363 ه)پسر ثابت بن قرّه صابى حرّانى (221-288 ه)دايى هلال بن محسّن صابى.ثابت بن سنان تاريخش از خلافت مقتدر (از سال دويست و چند-قفطى)تا سال 360 هجرى را در بر مى‌گيرد.ابواسحق هلال بن محسّن براى تاريخ ثابت بن سنان تتمه‌اى نوشته است كه به سال 447 مى‌رسد.(كلودكاهن،دانشنامه ايران و اسلام)،دليل بر اين كه [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] از كتاب ثابت بن سنان سود جسته تصريح خود [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] است(ج 5، حوادث سال 319 ه). | #ثابت بن سنان.از سال 295 تا 340 هجرى، تاريخ [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] از منابعى بجز طبرى سرچشمه مى‌گيرد.از اين منابع است تاريخ ثابت بن سنان (متوفى به سال 363 ه)پسر ثابت بن قرّه صابى حرّانى (221-288 ه)دايى هلال بن محسّن صابى.ثابت بن سنان تاريخش از خلافت مقتدر (از سال دويست و چند-قفطى)تا سال 360 هجرى را در بر مى‌گيرد.ابواسحق هلال بن محسّن براى تاريخ ثابت بن سنان تتمه‌اى نوشته است كه به سال 447 مى‌رسد.(كلودكاهن،دانشنامه ايران و اسلام)،دليل بر اين كه [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] از كتاب ثابت بن سنان سود جسته تصريح خود [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] است(ج 5، حوادث سال 319 ه). | ||
#:روذراورى سخنى دارد كه بر مبناى آن بايد هلال صابى را نيز از منابع [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] بدانيم. وى در ذيلى كه براى تجارب الامم نوشته است(ص 23)گويد: «ابواسحق درباره دولت ديلميان كتابى نوشته است كه آن را «التاجى في الدولة الديلميه» ناميده است.كتابى است آراسته و نيكو...ما پايان اين كتاب را با پايان تجارب الامم برابر ديده‌ايم.در خاتمه‌اش پاره‌اى الفاظ شبيه يكديگرند.و تاريخ هر دو مورخ به يك زمان ختم مى‌شود.كتاب خود موجود است و به جاى آن كه از آن خبر دهيم مى‌توان آن را از نزديك ديد.» | #:روذراورى سخنى دارد كه بر مبناى آن بايد هلال صابى را نيز از منابع [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] بدانيم. وى در ذيلى كه براى تجارب الامم نوشته است(ص 23)گويد: «ابواسحق درباره دولت ديلميان كتابى نوشته است كه آن را «التاجى في الدولة الديلميه» ناميده است.كتابى است آراسته و نيكو...ما پايان اين كتاب را با پايان تجارب الامم برابر ديده‌ايم.در خاتمه‌اش پاره‌اى الفاظ شبيه يكديگرند.و تاريخ هر دو مورخ به يك زمان ختم مى‌شود.كتاب خود موجود است و به جاى آن كه از آن خبر دهيم مى‌توان آن را از نزديك ديد.» | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
نام كتاب بى‌هيچ كاست و فزود تجارب الامم [آزمونهاى مردمان] است.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] در مقدمه‌اى كه بر تصنيفش نوشته به نام كتابش تصريح كرده است.در مقدمه‌اش مى‌گويد: «پس، اين كتاب را گرد آورده‌ام و آن را تجارب الامم ناميده‌ام.» دسته‌اى از نويسندگان، از جمله [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]](7:118،868)و قفطى (ص 331)و بيهقى (صص 18-19)و ابن خلكان (2:9)و [[ابن خلدون]](3:772)و خوانسارى (1:255)نام اثر [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] را درست ضبط كرده چيزى بر آن نيفزوده‌اند.ولى در آثار هر يك از ابوسليمان (ص 347)و روذرواى در ذيل(ص 5)و سخاوى به نقل از اتحاف الورى (روزنتال:441)دنباله «و عواقب الهمم» بر آن افزوده شده است.اين افزوده در اعيان الشيعه عاملى (10:146)به صورت تعاقب الهمم است كه كايتانى)inateaC((مقدمه عكسى)آن را biqaaT به كسر قاف ضبط كرده است كه از دو جهت نادرست است.اين افزوده‌ها به هر صورت كه باشد، از سجع گرايى كه بويژه در نامگذارى كتابها باب بوده است سرچشمه مى‌گيرد.اين شيوه چندان رايج بوده است كه كاتبان و ناسخان، اگر نام كتابى را بدون دو پاره هماهنگ مى‌ديدند خود بر آن سجعى مى‌افزوده‌اند.بارى، افزوده تعاقب الهمم يا عواقب الهمم ساختگى است و بخشى از نام كتاب [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] نيست.زيرا چنان كه در آغاز گفتيم، وى خود به نام كتابش تصريح كرده است.شگفتى در اين است كه كاتب يا نسخه‌بردارى كه مقدمه كتاب را و تصريح [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] را خود در اين باره رونويس كرده است مى‌بينيم در عبارات پايانى دستنوشته‌اش، مقدمه مصنف و نامگذارى خود صاحب اثر را از ياد برده، نام كتاب را يك بار تجارب الامم و عواقب الهمم و بار ديگر عواقب الهمم و تجارب الامم نوشته است. | نام كتاب بى‌هيچ كاست و فزود تجارب الامم [آزمونهاى مردمان] است.[[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] در مقدمه‌اى كه بر تصنيفش نوشته به نام كتابش تصريح كرده است.در مقدمه‌اش مى‌گويد: «پس، اين كتاب را گرد آورده‌ام و آن را تجارب الامم ناميده‌ام.» دسته‌اى از نويسندگان، از جمله [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]](7:118،868) و قفطى (ص 331) و بيهقى (صص 18-19) و ابن خلكان (2:9) و [[ابن خلدون]](3:772) و خوانسارى (1:255)نام اثر [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] را درست ضبط كرده چيزى بر آن نيفزوده‌اند.ولى در آثار هر يك از ابوسليمان (ص 347) و روذرواى در ذيل(ص 5) و سخاوى به نقل از اتحاف الورى (روزنتال:441)دنباله «و عواقب الهمم» بر آن افزوده شده است.اين افزوده در اعيان الشيعه عاملى (10:146)به صورت تعاقب الهمم است كه كايتانى)inateaC((مقدمه عكسى)آن را biqaaT به كسر قاف ضبط كرده است كه از دو جهت نادرست است.اين افزوده‌ها به هر صورت كه باشد، از سجع گرايى كه بويژه در نامگذارى كتابها باب بوده است سرچشمه مى‌گيرد.اين شيوه چندان رايج بوده است كه كاتبان و ناسخان، اگر نام كتابى را بدون دو پاره هماهنگ مى‌ديدند خود بر آن سجعى مى‌افزوده‌اند.بارى، افزوده تعاقب الهمم يا عواقب الهمم ساختگى است و بخشى از نام كتاب [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] نيست.زيرا چنان كه در آغاز گفتيم، وى خود به نام كتابش تصريح كرده است.شگفتى در اين است كه كاتب يا نسخه‌بردارى كه مقدمه كتاب را و تصريح [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] را خود در اين باره رونويس كرده است مى‌بينيم در عبارات پايانى دستنوشته‌اش، مقدمه مصنف و نامگذارى خود صاحب اثر را از ياد برده، نام كتاب را يك بار تجارب الامم و عواقب الهمم و بار ديگر عواقب الهمم و تجارب الامم نوشته است. | ||
== نسخه‌هاى خطى متن عربى تجارب الامم == | == نسخه‌هاى خطى متن عربى تجارب الامم == | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
#:نسخه اياصوفيا و خاورشناسان:خاورشناس كايتانى)inateaC(بخشهاى نخست و پنجم و ششم نسخه اياصوفيا را از سوى بنياد گيب به طور عكسى)elimiscaf(منتشر كرد.(ليدن، به ترتيب در سالهاى 1909،1913،1917 م.)بنياد گيب تصميم داشت كه پس از نشر عكسى بخش 5 و 6 كه ادامه [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] به حساب مى‌آمد و جاى خالى آن بيشتر احساس مى‌شد، بخشهاى ميانى اين اثر (بخشهاى 2،3،4)را نيز دنبال كند)vix.P,ecaferP,aniteaC(تا سرانجام و در شرايط مساعد به تصحيح همه بخشها بپردازد.ولى كايتانى و يارانش در بنياد گيب به دلايلى كه شرايط دشوار جنگ اول، از آنها بود،در عمل ناكام ماندند و اين سه بخش همچنان متروك ماند.چاپ عكسى كايتانى همراه با ملحقاتى است به زبان انگليسى از اين قرار:در بخش نخست، مقدمه كايتانى (5 صفحه)، سخنى از آمدروز)zordemA(درباره [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] (13 صفحه)فهرست مطالب و فهرست اعلام بخش اول به قلم ملونى)inoleM.G(لسترنج)egnartseL.G(فهرست مطالب و فهرست اعلام را پيش از چاپ يك بار ديده بوده است. | #:نسخه اياصوفيا و خاورشناسان:خاورشناس كايتانى)inateaC(بخشهاى نخست و پنجم و ششم نسخه اياصوفيا را از سوى بنياد گيب به طور عكسى)elimiscaf(منتشر كرد.(ليدن، به ترتيب در سالهاى 1909،1913،1917 م.)بنياد گيب تصميم داشت كه پس از نشر عكسى بخش 5 و 6 كه ادامه [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] به حساب مى‌آمد و جاى خالى آن بيشتر احساس مى‌شد، بخشهاى ميانى اين اثر (بخشهاى 2،3،4)را نيز دنبال كند)vix.P,ecaferP,aniteaC(تا سرانجام و در شرايط مساعد به تصحيح همه بخشها بپردازد.ولى كايتانى و يارانش در بنياد گيب به دلايلى كه شرايط دشوار جنگ اول، از آنها بود،در عمل ناكام ماندند و اين سه بخش همچنان متروك ماند.چاپ عكسى كايتانى همراه با ملحقاتى است به زبان انگليسى از اين قرار:در بخش نخست، مقدمه كايتانى (5 صفحه)، سخنى از آمدروز)zordemA(درباره [[مسکویه، احمد بن محمد|مسكويه]] (13 صفحه)فهرست مطالب و فهرست اعلام بخش اول به قلم ملونى)inoleM.G(لسترنج)egnartseL.G(فهرست مطالب و فهرست اعلام را پيش از چاپ يك بار ديده بوده است. | ||
#:در بخش پنجم، مقدمه‌اى از كايتانى (4 صفحه)،فهرست مطالب و فهرست اعلام.اما در بخش ششم،جز مقدمه لسترنج(2 صفحه)چيزى پيوست نشده است.آمدروز بخشهاى پنجم و ششم نسخه اياصوفيا را با حذف 56 صفحه از آغاز بخش پنجم و الحاق 28 صفحه نخست بخش ششم به انتهاى بخش پنجم منتشر كرد و ذيل تجارب الأمم نوشته ابوشجاع ظهير الدين روذراورى (مشتمل بر سالهاى 369 تا 389 هجرى)را همراه با بخش هشتم تاريخ ابوالحسين هلال بن المحسّن بن ابراهيم صابى كاتب (مشتمل بر سالهاى 389 تا 393)در يك مجلد، به دو مجلد پنجم و ششم افزود.(قاهره 1914-1916)آمدروز در نيمه راه تصحيح ذيل درگذشت كه مارگليوث نيمه دوم آن را تصحيح كرد و كار را به پايان برد(مارگليوث، مقدمه).I.P(پس، همه آن‌چه آمدروز و در نهايت مارگليوث تصحيح و چاپ كردند دو مجلد پنجم و ششم تجارب الأمم بود با افزودن يك مجلد الحاقى (ذيل روذراورى+بخش هشتم تاريخ هلال صابى). | #:در بخش پنجم، مقدمه‌اى از كايتانى (4 صفحه)،فهرست مطالب و فهرست اعلام.اما در بخش ششم،جز مقدمه لسترنج(2 صفحه)چيزى پيوست نشده است.آمدروز بخشهاى پنجم و ششم نسخه اياصوفيا را با حذف 56 صفحه از آغاز بخش پنجم و الحاق 28 صفحه نخست بخش ششم به انتهاى بخش پنجم منتشر كرد و ذيل تجارب الأمم نوشته ابوشجاع ظهير الدين روذراورى (مشتمل بر سالهاى 369 تا 389 هجرى)را همراه با بخش هشتم تاريخ ابوالحسين هلال بن المحسّن بن ابراهيم صابى كاتب (مشتمل بر سالهاى 389 تا 393)در يك مجلد، به دو مجلد پنجم و ششم افزود.(قاهره 1914-1916)آمدروز در نيمه راه تصحيح ذيل درگذشت كه مارگليوث نيمه دوم آن را تصحيح كرد و كار را به پايان برد(مارگليوث، مقدمه).I.P(پس، همه آن‌چه آمدروز و در نهايت مارگليوث تصحيح و چاپ كردند دو مجلد پنجم و ششم تجارب الأمم بود با افزودن يك مجلد الحاقى (ذيل روذراورى+بخش هشتم تاريخ هلال صابى). | ||
#:ترجمه انگليسى مارگليوث:دو بخش پايانى پنجم و ششم و بخش الحاقى (روذراوى+هلال)را مارگليوث)htuoilograM(ترجمه كرد و يك مقدمه(11 صفحه)و فهرست در 144 صفحه بدان افزود كه مقدمه و فهرست در يك مجلد جداگانه است. | #:ترجمه انگليسى مارگليوث:دو بخش پايانى پنجم و ششم و بخش الحاقى (روذراوى+هلال)را مارگليوث)htuoilograM(ترجمه كرد و يك مقدمه(11 صفحه) و فهرست در 144 صفحه بدان افزود كه مقدمه و فهرست در يك مجلد جداگانه است. | ||
#:ترجمه مارگليوث همراه با متن عربى به چاپ رسيده است.(آكسفورد 1920-1921 م.). | #:ترجمه مارگليوث همراه با متن عربى به چاپ رسيده است.(آكسفورد 1920-1921 م.). | ||
#نسخه كامل ملك به شماره 4145.نسخه‌اى است از لحاظ كميت كامل.در يك جلد رحلى بزرگ و در 1014 صفحه.آغاز و انجام آن با آغاز بخش نخست و پايان بخش ششم نسخه اياصوفيا برابر است.نام كتاب محمود طباطبايى اردستانى است.تاريخ استنساخ 1294 قمرى.خوش خط ولى پر غلط است.علاوه بر بياض كه در آغاز آن بسيار است، سراسر نسخه آكنده از تصحيف و اشتباه است.اين نسخه به تنهايى قابل اعتماد نيست. | #نسخه كامل ملك به شماره 4145.نسخه‌اى است از لحاظ كميت كامل.در يك جلد رحلى بزرگ و در 1014 صفحه.آغاز و انجام آن با آغاز بخش نخست و پايان بخش ششم نسخه اياصوفيا برابر است.نام كتاب محمود طباطبايى اردستانى است.تاريخ استنساخ 1294 قمرى.خوش خط ولى پر غلط است.علاوه بر بياض كه در آغاز آن بسيار است، سراسر نسخه آكنده از تصحيف و اشتباه است.اين نسخه به تنهايى قابل اعتماد نيست. | ||