تاریخ گیلان و دیلمستان: تفاوت میان نسخه‌ها

== ساختار==

كتاب؛ مشتمل بر يك مقدمه و هفت باب مى‌باشد كه هر باب نيز از فصول متعدد تشكيل شده است. مقدمه كه مشتمل بر اصطلاحات گيل و ديلم بوده از ميان رفته و در نسخه موجود اثري از آن نيست. عنوان تمامي فصول با عبارت "در ذكر..." آمده است. اگر چه مقدمه كتاب از بين رفته، اما مصحح كتاب پانزده سال پيش از تصحيح اين كتاب فرهنگى بسيار گرانبها و پرمايه از واژه‌هاى گيلى فراهم ساخته كه امروز تنها منبع مهم واژه‌هاى گيلى است و با اين خدمت كمبود بخشى از كتاب مرعشى را جبران كرده است. علاوه اينكه تعدادى از واژه‌هاى گيلكى را از متن كتاب مى‌توان بدست آورد. مصحح نيز در ابتداى كتاب، مقدمه مفصل و ارزشمندي را افزوده است كه در آن به ترتيب اين مطالب آمده است:

نويسنده، در فصل دوم از باب هفتم به منابع تحقيقي اشاره كرده و متذكر مي‌شود كه بنا بر نقل وقايع مهم تاريخي داشته و در مواردي كه مورد شك و ترديد بوده از افراد مطلع رفع شبهه كرده است. وي در نقل مطالب از شيوه انتقادي استفاده كرده و مثل‌ها و اشعار فراواني نيز آورده است.

اقتصاد مردم در گيلان بر كشت برنج و به دست آوردن ابريشم و در كوهستان بر دامداري و كشت گندم و جو مبتني بوده است. اگر چه واحد پولي با نام تنگه رايج بوده است؛ اما هنوز مبادله كالا با كالا در بازارهاي روز كه در روزهاي معيني از هفته در گوراب‌ها برپا مى‌شد، نقش عمده داشت. برخي از آداب و رسوم كهن گيل و ديلم كه در كتاب با نام "رسم و آئين خسروان گيلان" و يا "دستور گيل" آمده، عبارت است از:

نمونه‌اى از حقوق پيش از اسلام و به تعبيرى جاهلى كه از آن نام برده شده است و داراى اهميت است و توسط "على كيا" از دستور گيل محو گرديد، ارث ندادن به دختر در نبودن پسر و گرفتن "زن زر" است. رسم اخير بدين گونه بوده كه اگر كسى مى‌مرد و اموالي داشت و پسرى نداشت، ماتركش را به دخترش نمى‌دادند و زن زر مى‌گرفتند.