ابن هشام، عبدالله بن یوسف: تفاوت میان نسخه‌ها

«اِبْنِ هِشام، ابومحمد جمال‌الدين عبدالله بن يوسف انصارى»، نحوى عصر مماليك مصر مى‌باشد. اطلاعات ما از زندگى او، به اندازه شهرت و بلندى آوازه وى نيست. نخستين و عمده‌ترين منبعى كه شرح حال او را آورده، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] عسقلانی، احمد بن علی|[[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] عسقلانى]] است كه حدود يك سده پس از وى مى‌زيسته است و منابع كهن پس از او چيزى بر اطلاعات اندك وى نيفزوده‌اند.

سلسله نسب ابن هشام به قبيله خزرج، از انصار پيامبر(ص)، مى‌رسد و نسبت انصارى وى از همين جاست. وى در قاهره زاده شد و همان‌جا پرورش يافت. در آن روزگار، الملك الناصر محمد بن قلاوون بر مصر حكم مى‌راند و با پايان يافتن آشوب‌ها و كشمكش‌ها و اخراج صليبيان، مصر امنيت خود را باز يافته و به يكى از بزرگ‌ترين پايگاه‌هاى علم و ادب آن روز تبديل شده بود. ابن هشام در چنين شرايطى در قاهره به تحصيل علم پرداخت. ابتدا قرائات قرآن، مقدمات صرف و نحو، حديث و لغت را فراگرفت و سپس نزد استادان بنامى چون عبداللطيف بن مرحَّل، شمس‌الدين محمد بن سراج، تاج‌الدين تبريزى و تاج‌الدين فاكهانى به تكميل اين علوم پرداخت. همچنين از فراگيرى شعر و ادب نيز غفلت نورزيد و ديوان زُهير بن ابى سُلمى را نزد ابوحيان غرناطى كه از 679ق در مصر اقامت داشت، فراگرفت. علم حديث را از بدرالدين ابن جماعه آموخت و فقه شافعى را نيز نزد تقى‌الدين سبكى خواند. ابن هشام از ميان همه استادانش به ابن مرحّل علاقه‌اى خاص داشت و بيشترين دست مايه علمى خود در نحو را از او برگرفت.

1. اعتراض الشرط على الشرط، شامل مباحثى است درباره جمله‌هاى شرطى

 

2. الاعراب فى (عن) قواعد الاعراب.

 

3. اقامه الدليل على صحه التمثيل و فساد التأويل.  

 

4. الالغاز، اثرى است درباره مشكلات نحوى.

 

5. اوضح المسالك الى الفيه ابن مالك.

 

6. تتميم الفوائد بسرد ابيات الشواهد.

 

7. تخليص الشواهد و تلخيص الفوائد.

 

8. الجامع الصغير.

 

9. رساله فى انتصاب «لغهً» و «فضلاً» و اعراب «ايضاً» و «هلّم جراً».

 

10. رساله المباحث المرضيه المتعلقه بمن الشرطيه.

 

11. شذور الذهب فى معرفه كلام العرب.

 

12. شرح جمل زجاجى.

 

13. شرح قصيده بانت سعاد، شرحى است بر قصيده معروف كعب ابن زهير در مدح پيامبر اكرم(ص).

 

14. شرح قصيدة اللغزية فى المسائل النحوية

 

15. شرح اللمحة البدرية فى علم اللغة العربية

 

16. فوح الشذا فى مسأله كذا، شرحى است بر کتاب الشذا فى احكام لذا، تأليف ابوحيان غرناطى.

 

17. قطر الندى و بل الصدى، رساله كوچكى است در نحو.

 

18. القواعد الصغرى.

 

19. المسائل السفوية فى النحو.

 

20. مسائل فى اعراب القرآن.

 

21. مغنى اللبيب عن كتب الاعاريب، مهم‌ترين اثر اوست.

 

22. موقد الاذهان و موقظ الوسنان.

1. الروضة الادبية فى شواهد علوم العربية

 

2. شوارد الملح و موارد المنح

 

3. مختصر الانتصاف من الكشاف، كه خلاصه الانتصاف تأليف ابن منير است.

 

4. رساله فى استعمال المنادى فى تسع آيات من القرآن الكريم

1. اقامه الدليل على صحة النحيل؛ 2. التحصيل و التفصيل لکتاب التذييل و التكميل

 

3. التذكرة، در 15 جلد

 

4. الجامع الكبير

 

5. رفع الخصاصة عن قراء الخلاصة

 

6. شرح التسهيل

 

7. عمدة الطالب فى تحقيق تصريف ابن الحاجب.