۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ':==' به '==') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
'''القراءات و اثرها في علوم العربية''' نوشته دكتر محمد سالم محيسن كتاب پيرامون يكى از موضوعات علوم قرآنى يعنى مسالۀ قرائت‌هاى مختلف،نوشته شده است. | |||
مؤلف | مؤلف كه از قرآن پژوهان معاصر،و داراى تاليفات متعددى در اين باره مى‌باشد در اين كتاب به بررسى عوامل مختلف كه باعث اختلاف در قرائت‌ها شده پرداخته است.وى در باب اول به شروع قرائت‌ها و ارتباط آن با حديث سبعۀ احرف و معرفى قاريان ده‌گانه پرداخته است و در باب دوم،اثر قرائت‌ها در لهجه‌هاى عربى را توضيح داده و در باب سوم وجود الفاظ غير عربى در قرآن را بيان مى‌كند و از باب چهارم تا باب يازدهم نقش عوامل مختلف در ايجاد قرائت‌هاى متفاوت را تشريح مى‌كند كه برخى از اين عوامل مربوط به وجود عوامل لفظى است و برخى از آنها مربوط به نحوۀ كتابت كلمات مى‌باشد و از آنجا كه هر كدام از آنها مستند به يك قرائت مى‌باشد نام قارى را ذكر كرده است.در حقيقت اين كتاب به بررسى كلمات قرآن با توجه به عوامل اختلاف در قرائت‌هاى آنها پرداخته است. | ||
با توجه به ويژگيهاى آن،كتاب منبع مناسبى براى شناخت عوامل مختلف در قرائت‌ها مى‌باشد. | |||
با توجه به ويژگيهاى آن،كتاب منبع مناسبى براى شناخت عوامل | |||
مختلف در قرائت‌ها مى‌باشد. | |||
==ساختار كتاب== | ==ساختار كتاب== | ||
كتاب داراى يازده باب مى‌باشد كه هر باب داراى | كتاب داراى يازده باب مى‌باشد كه هر باب داراى چند فصل است كه مطالب آن به قرار زير است | ||
چند فصل است كه مطالب آن به قرار زير است | |||
باب اول:قرائت‌ها شامل | باب اول:قرائت‌ها شامل | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۷۴: | ||
فصل سوم:لهجه‌هايى كه اختلاف در آنها به جهت صرفى مى‌باشد | فصل سوم:لهجه‌هايى كه اختلاف در آنها به جهت صرفى مى‌باشد | ||
باب سوم: | باب سوم:الفاظ معرب در قرآن | ||
الفاظ معرب در قرآن | |||
باب چهارم:جامد و مشتق شامل: | باب چهارم:جامد و مشتق شامل: | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۸۴: | ||
فصل سوم:افعال ماضى كه مى‌توان به صورت معلوم و مجهول قرائت نمود | فصل سوم:افعال ماضى كه مى‌توان به صورت معلوم و مجهول قرائت نمود | ||
فصل چهارم:افعال مضارع كه مى‌توان به صورت معلوم يا مجهول | فصل چهارم:افعال مضارع كه مى‌توان به صورت معلوم يا مجهول قرائت نمود | ||
قرائت نمود | |||
فصل پنجم:افعالى كه اختلاف در آنها به اصل اشتقاق برمى‌گردد | فصل پنجم:افعالى كه اختلاف در آنها به اصل اشتقاق برمى‌گردد | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۰۲: | ||
باب پنجم:شامل 2 فصل: | باب پنجم:شامل 2 فصل: | ||
فصل اول:اشباه و نظائر در كلماتى كه آنها را مى‌توان به صورت | فصل اول:اشباه و نظائر در كلماتى كه آنها را مى‌توان به صورت حذف و يا اضافه قرائت نمود و در هر دو صورت موافق مصحف عثمانى است | ||
حذف و يا اضافه قرائت نمود و در هر دو صورت موافق مصحف عثمانى است | |||
و يا اضافه مى‌توان قرائت نمود و اين بخاطر سببى از اسباب است | فصل دوم:اشباه و نظائر در كلماتى كه به دو صورت حذف و يا اضافه مى‌توان قرائت نمود و اين بخاطر سببى از اسباب است | ||
باب ششم:كسره و يا فتحه دادن همزۀ انّ | باب ششم:كسره و يا فتحه دادن همزۀ انّ | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۲۰: | ||
فصل دوم:اشباه و نظائر كلماتى كه حمل بر مخاطب در آنها وجود دارد | فصل دوم:اشباه و نظائر كلماتى كه حمل بر مخاطب در آنها وجود دارد | ||
فصل سوم:اشباه و نظائر كلماتى كه مى‌توان به صورت متكلم مع الغير | فصل سوم:اشباه و نظائر كلماتى كه مى‌توان به صورت متكلم مع الغير قرائت نمود | ||
قرائت نمود | |||
فصل چهارم:اشباه و نظائر كلماتى كه حمل بر تاء متكلم در آنها وجود دارد | فصل چهارم:اشباه و نظائر كلماتى كه حمل بر تاء متكلم در آنها وجود دارد | ||
| خط ۱۷۵: | خط ۱۳۱: | ||
1-در هر بحث آيات متعددى را به عنوان شاهد مثال | 1-در هر بحث آيات متعددى را به عنوان شاهد مثال ذكر نموده و توضيح مى‌دهد | ||
ذكر نموده و توضيح مى‌دهد | |||
2-باب اول-فصل اول:در اين فصل پس از تعريف قرائت از نظر لغت و اصطلاح و اينكه بين قرآن و قرائت تفاوت وجود دارد.دليل وجود قرائت‌هاى مختلف را حديث سبعۀ اصرف دانسته،ديدگاههاى در مورد اين حديث را بررسى كرده است | |||
3-باب اول،فصل چهارم:اين فصل مربوط است به تاريخ قرائت‌ها و قاريان معروف كه در آن به بررسى قاريان ده گانه پرداخته و در اين رابطه زندگى آنها را شرح داده اساتيد و شاگردان هر كدام را متذكر شده،نحوۀ ارتباط قرائت هر كدام به صحابه و يا پيامبر(ص)را بيان كرده است | |||
در قرآن پرداخته،اقوال علماء در اين باره را متذكر شده،در | 4-باب سوم:در اين باب به بررسى وجود الفاظ معرّب(عربى شده) در قرآن پرداخته،اقوال علماء در اين باره را متذكر شده،در ادامه الفاظ معرّب را نام برده برخى از آياتى كه اين نوع كلمات در آنها به كار رفته است را آورده است. | ||
و از آنجا كه كتاب پيرامون قرائت‌ها نوشته شده،اختلاف قرائت را دربارۀ آن كلمه و چگونگى قرائت آن را توسط هر قارى | |||
و از آنجا كه كتاب پيرامون قرائت‌ها نوشته شده،اختلاف | |||
قرائت را دربارۀ آن كلمه و چگونگى قرائت آن را توسط هر قارى | |||
توضيح مى‌دهد. | توضيح مى‌دهد. | ||
7-باب هشتم:در اين باب به بررسى يكى از ابعاد بلاغت | 7-باب هشتم:در اين باب به بررسى يكى از ابعاد بلاغت قرآن يعنى مسالۀ التفات پرداخته است،و از آنجا كه التفات اقسامى دارد مانند:از غيبت به تكلم،و از تكلم به غيبت و... | ||
قرآن يعنى مسالۀ التفات پرداخته است،و از آنجا كه | |||
التفات اقسامى دارد مانند:از غيبت به تكلم،و از تكلم به غيبت و... | |||
را به عنوان شاهد مثال ذكر كرده،قرائت‌هاى مختلف | هر كدام از اين اقسام را به صورت جداگانه توضيح داده،آياتى را به عنوان شاهد مثال ذكر كرده،قرائت‌هاى مختلف | ||
همراه با نام قاريان آن و علت قرائت را بيان مى‌كند | همراه با نام قاريان آن و علت قرائت را بيان مى‌كند | ||
9-باب يازدهم:در اين باب جايگاه اعراب قرآن در | 9-باب يازدهم:در اين باب جايگاه اعراب قرآن در فهم معانى الفاظ آن را توضيح مى‌دهد،و در اين رابطه متذكر مى‌شود | ||
فهم معانى الفاظ آن را توضيح مى‌دهد،و در اين رابطه متذكر مى‌شود | |||
كه كلمات آنها با اعراب‌هاى مختلف قرائت نموده‌اند را آورده | كه چرا علماء اسلام اهتمام زيادى به اين امر داشته‌اند،در ادامه كتابهاى تاليف شده در اين قسم را نام برده،سپس برخى از آيات كه كلمات آنها با اعراب‌هاى مختلف قرائت نموده‌اند را آورده | ||
و كسانى از قاريان كه با قرائت‌هاى مختلف قرائت نموده‌اند را نام مى‌برد. | و كسانى از قاريان كه با قرائت‌هاى مختلف قرائت نموده‌اند را نام مى‌برد. | ||
| خط ۲۳۷: | خط ۱۵۷: | ||
مانند آيۀ شريفه:'''فتلقى آدم من ربه كلمات'''-كه [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]](ميم) | مانند آيۀ شريفه:'''فتلقى آدم من ربه كلمات'''-كه [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]](ميم) | ||
كلمۀ آدم را نصب داده و تاء كلمات را رفع داده ولى بقيه بر عكس | كلمۀ آدم را نصب داده و تاء كلمات را رفع داده ولى بقيه بر عكس كلمه | ||
كلمه | |||
يك حرف آن را قرائت نمود.بيان مى‌كند مانند آيه: | 6-باب پنجم:در اين باب آياتى را كه در آنها قرائت‌هاى مختلف وجود دارد مورد بررسى قرار داده از اين جهت كه يك حرف را حذف و يا با وجود آن برخى از كلمات آن قرائت شده كه در اين باره از ابتداى قرآن اين موارد را ذكر كرده و نام كسانى كه با حذف و يا ذكر يك حرف آن را قرائت نمود.بيان مى‌كند مانند آيه: | ||
'''«و اذ انجيناكم من آل فرعون»'''كه ابن عامر انجاكم خوانده است8-باب دهم:در اين باب اثر عوامل نحوى در اختلاف | '''«و اذ انجيناكم من آل فرعون»'''كه ابن عامر انجاكم خوانده است8-باب دهم:در اين باب اثر عوامل نحوى در اختلاف | ||
قرائت‌ها را توضيح مى‌دهد.و بيان مى‌كند كه برخى از كلمات | قرائت‌ها را توضيح مى‌دهد.و بيان مى‌كند كه برخى از كلمات قرآن توسط قاريان به چند وجه قرائت شده كه علت آن | ||
قرآن توسط قاريان به چند وجه قرائت شده كه علت آن | |||
آيه شريفه:'''الا ان تكون تجارة حاضرة'''كه عاصم كلمۀ | عوامل نحوى است مانند افعال ناقصه(كان-انّ...)مثل آيه شريفه:'''الا ان تكون تجارة حاضرة'''كه عاصم كلمۀ | ||
تجارة را نصب داد.بنا بر اينكه خبر كان باشد ولى بقيه رفع | تجارة را نصب داد.بنا بر اينكه خبر كان باشد ولى بقيه رفع داده بنا بر اينكه كان فعل تامه باشد. | ||
5-باب چهارم:در اين باب ابتدا به بررسى اسامى جامد كه با قرائت‌هاى مختلف،قرائت شده پرداخته و با ذكر شواهدى از | |||
آيات قرآن،آنها را توضيح مى‌دهد آنگاه،افعالى كه با قرائت‌هاى مختلف مى‌توان قرائت نمود همراه با آياتى از قرآن و نام قاريان آنها را ذكر كرده است مانند آيۀ شريفه:'''«و اتخذوا من مقام إبراهيم مصلى»'''كه نافع و ابن عامر فعل اتخذوا را به فتح«خاء»خوانده كه فعل ماضى باشد ولى بقيه قاريان به كسر «خاء»خوانده كه فعل امر باشد. | |||
آيات قرآن،آنها را توضيح مى‌دهد آنگاه،افعالى كه با قرائت‌هاى | |||
مختلف مى‌توان قرائت نمود همراه با آياتى از قرآن و نام قاريان | |||
آنها را ذكر كرده است مانند آيۀ شريفه:'''«و اتخذوا من | |||
مقام إبراهيم مصلى»'''كه نافع و ابن عامر فعل اتخذوا را | |||
به فتح«خاء»خوانده كه فعل ماضى باشد ولى بقيه قاريان به كسر | |||
«خاء»خوانده كه فعل امر باشد. | |||
==نسخه شناسى== | ==نسخه شناسى== | ||
كتاب دو جلد،متن آن عربى،كه جلد اول آن داراى | كتاب دو جلد،متن آن عربى،كه جلد اول آن داراى 712 صفحه و جلد دوم آن داراى 446 صفحه مى‌باشد و داراى فهرست: | ||
712 صفحه و جلد دوم آن داراى 446 صفحه مى‌باشد و | |||
ب:مصادر و منابع | الف:موضوعات كتاب؛ ب:مصادر و منابع می باشد. | ||