وقایع الایام (فیض العلام في عمل الشهور و وقایع الأیام)
| وقایع الایام (فیض العلام في عمل الشهور و وقایع الأیام) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صادقی، محسن (مصحح)
مردی، عباسعلی (مصحح) قمی، عباس (نویسنده) |
| ناشر | نور مطاف |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | [--13] |
| چاپ | چاپ اول |
| موضوع | اعمال الشهور
دعاها اعمال السنه اسلام - تاريخ - سال شمار |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ق8و7 / 266 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
وقائع الأيام یا «فيض العلام في عمل الشهور و وقائع الأيام»، نخستین تألیف شیخ عباس قمی، مشهور به محدث قمی (متوفی 1359ق) است که در موضوع وقایع و اعمال ایام و ماه‌های قمری، به زبان فارسی نگارش شده است. این نسخه از کتاب به کوشش محسن صادقی و عباسعلی مردی منتشر شده است.
ساختار
کتاب، مشتمل بر سخن رئیس کنگره، مقدمه تصحیح، مقدمه مؤلف، دوازده باب و یک خاتمه است.
این کتاب به‌ترتیب روزهای سال قمری مرتب شده و در هر روز، رویدادهای آن روز را - به‌ویژه آنچه به دانشمندان ارتباط دارد - به یاد می‌آورد. اما این تمام درون‌مایه فيض العلام نیست؛ محدث قمی نگاهی معنوی نیز بر روزها دارد؛ لذا پاره‌ای از اعمال عبادی روزها و شب‌ها را نیز در آن برمی‌شمارد تا دریچه‌ای از معنویت به روی تاریخ بگشاید[۱].
گزارش محتوا
از قلم و اندیشه محدث قمی نزدیک به صد اثر مکتوب در حوزه‌های مختلف علمی به‌یادگار مانده است که بیشترین آنها چاپ و منتشر شده است. کانون نویسندگان قمی به‌مناسبت هفتادمین سال وفات محدث قمی و پاسداشت مقام دانش و دیانت و ارائه الگوی مناسب به نسل جوان، در سال 1389ش تصمیم گرفت کنگره‌ای به‌منظور بزرگداشت شیخ عباس قمی برگزار کند. کمیته علمی کنگره نیز در این راستا فراخوان مقاله داد که با استقبال اهل فکر و نظر روبه‌رو شد. نیز به تصحیح چند اثر از آثار محدث قمی پرداخت که «فيض العلام» از آن جمله است[۲].
محدث قمی که جانی آشنا با دعا، حدیث، تاریخ و تراجم دارد، در کتاب وقائع الأيام، دست خواننده را می‌گیرد و به تمام این وادی‌ها می‌برد و در جای‌جای این گلگشت، او را به سیاحتی معنوی سیر می‌دهد. وقائع الأيام، سیری است در آفاق (رویدادها، بزرگان، مشاهیر) و انفس (اعمال عبادی)، با چینشی روان و خوش‌خوان و خوش‌فهم و با قلمی که از دل برخاسته و بر دل می‌نشیند. کتاب، اعمال و وقایع روزها را به‌ترتیب ایام بازمی‌گوید و در این ترتیب، ماه رمضان را آغاز سال قمری می‌شمارد؛ چنان‌که سید بن طاووس در «إقبال الأعمال» و بعضی دیگر از بزرگان در آثار خود، عمل کردند[۳].
نخستین چاپ کتاب در سال 1351ش از سوی کانون انتشار ـ به اهتمام دو برادر دانشمند میرزا علی و میرزا محسن محدث‌زاده، فرزندان برومند محدث قمی ـ انتشار یافت و پس از آن نیز بارها منتشر شد؛ بااین‌حال یک چاپ مناسب و درخور ارزش آن، نیاز داشت، تا اینکه به اهتمام فاضل گرامی جناب محسن صادقی در سلسله انتشارات همایش هفتادمین سال بزرگداشت محدث قمی، این چاپ تحقیقی و چشم‌نواز منتشر شد. در این چاپ، نکات زیر قابل توجه است:
- تمام منابع مطالب کتاب قید شده است؛
- تمام حواشی مؤلف با عبارت «منه» آمده است؛
- منابع تحقیق و تصحیح ـ 212 منبع ـ به‌دقت معرفی شده است؛
- راهنمای موضوعی برای سهولت در بازیابی مطالب کتاب، افزوده شده است؛ بدین‌ترتیب که ذیل چند عنوان، معصومان، فقیهان امامی، دانشمندان و ادیبان، حاکمان، اعمال و آداب، رویدادها و نکات تاریخی از درون‌مایه می‌توان بهره گرفت. ارجاع‌ها به‌گونه‌ای است که به کمک این راهنمای موضوعی، از تمام چاپ‌های کتاب می‌توان استفاده کرد؛
- تصحیح دقیق متن با چند بار بازخوانی و بازنگری؛
- اعراب دقیق تمام عبارات عربی، اعم از آیه، روایت و شعر[۴].
شیخ عباس قمی پس از مقدمه‌ای کوتاه، ابتدا به اعمال مشترک ماه‌ها و سپس به اعمال مختص ماه‌ها می‌پردازد. در این بخش ابتدا اعمال مشترک ماه و سپس اعمال روزها را آورده است. پس از آن هم در هر روز به وقایع و حوادث آن روز می‌پردازد.
سال‌های قمری طبق نظر مشهور از ماه محرم شروع می‌شوند، اما در این کتاب محدث قمی از ماه رمضان آغاز کرده و در مقدمه چنین توجیه کرده که: چون در روایات وارد شده که ماه رمضان اول سال است و شیخ مفید و شیخ طوسی و دیگران نیز در ذکر اعمال سنه، ابتدا به ماه مبارک رمضان کرده‌اند، احقر نیز اقتدا می‌کنم به ایشان[۵].
در خاتمه کتاب، فضایل و اعمال شب و روز جمعه در سه مقام به‌اختصار ذکر شده است. نویسنده، نگارش کتاب را در هشتم ماه صفر 1331 به اتمام رسانده است[۶].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب و منابع در انتهای کتاب ذکر شده است.
در پاورقی‌های کتاب، مستند مطالب، معانی برخی الفاظ و ارجاعات مفیدی ذکر شده است. تحقیقات و نکته‌های نویسنده با عنوان «فقیر گوید» و گاهی با «حاشية منه» در پاورقی آورده شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- طالعی،عبدالحسین، «وقائع الأيام»، پایگاه مجلات تخصصی نور، آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت 1390، شماره 127، ص102 تا 102