نگاهی به اقتصاد سیاسی ایران از دهه‌ی 1340 تا سال 1395
| نگاهی به اقتصاد سیاسی ایران از دهه‌ی 1340 تا سال 1395 | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رحمان‌زاده هروی، محمد (نویسنده) |
| ناشر | نشر اختران |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ش |
| موضوع | ایران - اوضا‌ع اقتصادی,ایران -- تاریخ توسعه صنعتی,ایران -- تاریخ رشد اقتصادی,ایران - تاریخ - پهلوی، ۱۳۰۴-۱۳۵۷ |
| کد کنگره | HC۴۷۵/ر۳ن۸ ۱۳۹۷ |
نگاهی به اقتصاد سیاسی ایران از دهه‌ی 1340 تا سال 1395 تألیف محمد رحمان‌زاده هروی، هدف از نوشتن کتابی که پیش رو دارید، نگاهی گذرا به دگرگونی‌های اقتصادی و صنعتی ایران در بازه‌ی زمانی سال‌های 1345 تا 1395، و روند این دگرگونی‌ها است. در این اثر چند و چون و چرایی دگرگونی اقتصادی ایران در 50 سال گذشته، به عنوان یکی از پرسش‌ها و نگرانی‌های بسیاری از کنشگران، نخبگان، برنامه ریزان و مدیران اقتصادی و سیاسی کشور معرفی گردیده است. پرسش از این رو که هنوز بسیاری به درستی نمی دانند که چه شده است که اقتصاد کشور در گذر 50 سال گذشته به شرایط ناخوشایند کنونی رسیده است.
ساختار
کتاب در هفت فصل به نگارش درآمده است.
فهرست عناوین اصلی:
فصل یکم: انقلاب بهمن 1357 و تأثیر آن بر ساختار سیاسی و اقتصادی ایران
بخش یکم- انقلاب 1357 و تأثیر آن بر اقتصاد ایران از آغاز تاکنون
بخش دوم- چکیده‌ی روند دگرگونی در ساختار کلان اقتصاد ایران از سال 1358 تاکنون
فصل دوم: پیدایش صنعت مدرن در ایران از قاجاریان تا آغاز دهه‌ی 1340 خورشیدی
بخش یکم- روند صنعتی شدن کشور از ناصرالدین شاه تا کودتای 1299
بخش دوم- صنایع نساجی از سال 1300 تاکنون
بخش سوم- صنایع چرم و کفش و کیف از سال 1300 تاکنون
بخش چهارم- صنایع مدرن تولید مواد غذایی از سال 1300 تاکنون
بخش پنجم- صنایع چوب، کاغذ و مقوا سال‌های 1340 تا 1395
فصل سوم: پایه گذاری صنایع سنگین و ماشین سازی از 1340 تا 1357 خورشیدی
بخش یکم- شالوده‌ی اندیشگی و اقتصادی سال‌های 1330 تا 1357
بخش دوم- فولاد سازی و صنایع سنگین و پایه از سال 1341 تا کنون
بخش سوم- صنایع کانی غیرفلزی از سال 1341 تاکنون
بخش چهارم- ماشین سازی و صنایع فلزی از سال 1341 تاکنون
فصل چهارم: پایه ریزی خودروسازی و خودروهای صنعتی از 1340 تاکنون
بخش یکم – نگاهی به دشواری‌های کنونی صنعت خودرو ایران
بخش دوم- صنایع ریلی و خودروهای کارگاهی و کشاورزی از سال 1341 تاکنون
بخش سوم- صنایع قطعه‌سازی خودرو از سال 1341 تاکنون
فصل پنجم: چکیده‌ی عملکرد صنایع ایران از 1358 تاکنون
بخش یکم- عملکرد بخش صنایع و معادن در تولید ناخالص داخلی از سال 1358 تاکنون
بخش دوم- عملکرد بخش انرژی در تولید ناخالص داخلی از سال 1341 تاکنون
بخش سوم- بنگاه‌های اقتصادی گروه نفت و گاز و جایگاه بخش خصوصی در آن
فصل ششم: نقش و جایگاه بخش کشاورزی در اقتصاد ایران پیش و پس از انقلاب 1357
بخش یکم- کشاورزی ایران، و جایگاه بخش خصوصی در آن
بخش دوم- ساختار مالکیتی و فنی اقتصاد کشاورزی ایران در دهه‌ی گذشته
بخش سوم- برپایی کشت و صنعت‌های مدرن و بزرگ در دهه‌های 1340 و 1350
بخش چهارم- نگاهی به عملکرد اقتصاد کشاورزی ایران در 6 دهه‌ی گذشته
فصل هفتم: نقش و جایگاه بخش خدمات در اقتصاد ایران در 5 دهه‌ی گذشته
بخش یکم- روند دگرگونی گروه بازرگانی، رستوران و هتلداری از سال 1340 تا 1394
بخش دوم- زیر گروه خدماتی حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات از سال 1340 تا 1394
بخش سوم- نهادهای پولی و مالی و بازار سرمایه از سال 1340 تا 1394
بخش چهارم- خدمات بیمه و بیمه گری از سال 1340 تاکنون
گزاش کتاب
هدف از نوشتن کتابی که پیش رو دارید، نگاهی گذرا به دگرگونی‌های اقتصادی و صنعتی ایران در بازه‌ی زمانی سال‌های 1345 تا 1395، و روند این دگرگونی‌ها است. اما دامنه‌ی فراگیری اقتصاد و صنعت در یک بازه‌ی زمانی 50 سال در کشوری مانند ایران، بسیار گسترده و گوناگون است و پرداختن به همه‌ی نمودهای این پهنه، اگر نگوییم ناشدنی اما کاری بسیار سترگ است و نیازمند یک گروه گسترده‌ی کارشناسی، از این رو آنچه در این کتاب آمده، تنها نمونه‌هایی از بخش‌های گوناگون اقتصادی و صنعتی کشور در این 50 سال است. آن هم نه از دریچه‌ی چشم یک اقتصاددان آکادمیک، که از دید یک مدیر و مشاور مدیریتی بنگاه‌های تولیدی و صنعیت کشور که بخشی از آنچه را نوشته، به چشم خود دیده و حس کرده است. بر این پایه، درون مایه‌ی این کتاب بیش از آنکه یک بررسی آکادمیک و کتابخانه‌ای باشد، یک بررسی میدانی بر پایه‌ی رویکرد اقتصاد سیاسی و از چشم یک صنعتگر است. درون مایه و روند رخداد همه‌ی رویدادهای اقتصادی 50 سال گذشته که در این کتاب بررسی شده‌اند، پیوندی ناگسستنی با انقلاب 1357 و زمینه‌ها و پی آمدهای آن دارد. از این رو، در بخش‌های گوناگون کتاب، گرچه بسیار فشرده، نگاهی دوباره به مفهوم های هم پیوند با پدیده‌ی «انقلاب» شده است، بی آنکه بخواهد مفهوم پردازی تئوریک بسنده‌ای در این زمینه ارائه دهد.
بنابراین در این کتاب چند و چون و چرایی دگرگونی اقتصادی ایران در 50 سال گذشته، به عنوان یکی از پرسش‌ها و نگرانی‌های بسیاری از کنشگران، نخبگان، برنامه ریزان و مدیران اقتصادی و سیاسی کشور معرفی گردیده است. پرسش از این رو که هنوز بسیاری به درستی نمی دانند که چه شده است که اقتصاد کشور در گذر 50 سال گذشته به شرایط ناخوشایند کنونی رسیده است. چه شده است که از سودای تبدیل شدن به ژاپن خاورمیانه، اکنون ناگزیراست با عربستان و امارات رقابت کند، و نه تنها ژاپن نشده که کره هم از آن پیشی گرفته است. نگرانی نیز از این رو که روشن نیست ایرانیان در آینده‌ی دور و نزدیک، در کدامین سپهر اقتصادی و چگونه زندگی خواهند کرد. در پاسخ به این پرسش، البته تاکون کتاب‌ها و گفتار(مقاله) های بسیاری از سوی دیگران نوشته شده است. اما به چند دلیل این نوشته‌ها کمتر توانسته است پاسخی بسنده درپی داشته باشد. کهنه شدن داده‌ها، کهنگی پاردایم ها و پیش فرض های پژوهش و تحلیل دستوری یا تبلیغی بودن نوشته و مانند آن، می‌تواند، بخشی از دلیل این ناکامی باشد. در پی یافتن پاسخی به این پرسش‌ها و نگرانی‌ها، کتاب حاضر به رشته‌ی تحریر درآمده است. برخی پژوهش‌های تاریخ اقتصادی کشور در کمابیش دو سده‌ی گذشته، آمارهای رسمی کشور مانند گزارش‌های مرکز آمار یا بانک مرکزی و دیگر نهادهای رسمی 50 سال گذشته و برخی آمارهای رسمی بین‌المللی، و نیز پیشینه‌ی بیش از 40 سال مدیریت و مشاوره در بنگاه‌های تولیدی و اقتصادی، دست مایه‌ی این نگارش بوده است. با ساماندهی این اطلاعات در 160 جدول، تلاش شده است تا روند دست آوردها و فرصت‌های از دست رفته‌ی 50 سال گذشته ارائه گردد و فرصت‌ها و تهدید های اقتصادی پیش روی کشور به نمایش گذارده شود. به این ترتیب ساختار این کتاب بر آمیزه‌ای از زمان و صنعت استوار است، گرچه دامنه‌ی بررسی آن، تنها سال‌های 1345 تا 1395 را دربر می‌گیرد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران