نقض الإمام أبي‌سعيد عثمان بن سعيد علی المريسي الجهمي العنيد في ما افتری علی الله عزوجل من التوحيد
| نقض الإمام أبي سعید عثمان إبن سعيد على المريسي الجهمي العنيد فیما إفتری علی الله عز و جل من التوحید | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دارمی، عثمان بن سعید (نويسنده)
المعی، رشید بن حسن (محقق) راجحی، عبدالعزیز بن عبدالله (مقدمه‌نويس) |
| ناشر | شرکة الریاض للنشر و التوزیع |
| مکان نشر | عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1418ق - 1998م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 9960-01-081-3 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | 1998 /د2ن7 203/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نقض الإمام أبي‌سعيد عثمان بن سعيد علی المريسي الجهمي العنيد في ما افتری علی الله عزوجل من التوحيد، ردیه عالم قرن سوم هجری عثمان بن سعید دارمی سجستانی (متوفی 280ق)، بر عقاید الحادی بشر بن غیاث مریسی جهمی است. کتاب با تحقیق رشید بن حسن المعی و مقدمه عبدالعزیز بن عبدالله راجحی منتشر شده است.
این کتاب که در سه جزء تألیف شده، از مهم‌ترین کتبی است که در تبیین عقیده مذهب اهل سنت و رد شبهات بدعت‌گذاران و نقد اباطیل ایشان، مستدل به آیات و روایات و آثار سلف و ادله عقلی به رشته تحریر درآمده است. این کتاب از آن جهت که در بیان عقیده سلفیه، احادیث و آثار را همراه با سند متذکر شده، از جمله کتب حدیثی بشمار می‌رود[۱].
محقق اثر این کتاب را ردی از دارمی بر بشر مریسی، ابن ثلجی و مخالفی که اقوال جهمیه را ذکر کرده دانسته است؛ همان گونه که کتاب دیگری با نام الرد علی الجهمية نوشته است. برخی از علمای اهل سنت این دو کتاب را ستوده و از آن دو نقل و به مطالبشان استشهاد کرده‌اند؛ چنان‌که ابن قیم جوزیه می‌نویسد: «دو کتاب دارمی: النقض علی بشر المريسي و الرد علی الجهمية، از بهترین کتب نوشته‌شده در سنت نبوی و علوم آن است و بر هرکس می‌خواهد به آنچه از سنت که صحابه و تابعین و پیشوایان نقل کرده‌اند، دست یابد، شایسته است که این دو کتاب دارمی را بخواند[۲].
محقق، نص این کتاب را با نسخه‌های خطی و چاپی آن مقابله کرده و بر آن تعلیقه زده است. وی بسیاری از روات و اعلام - که بیشتر آنها از رجال کتب سته اهل سنت هستند - را معرفی کرده است. استخراج و استناد احادیث به مصادرشان و ذکر حکم علما بر این روایات، از دیگر فعالیت‌های محقق اثر است[۳].
مباحث کتاب در دو بخش (قسم) ارائه شده است:
- بخش اول، بخشی تحقیق است که مشتمل بر دو باب است: در باب اول، مؤلف، مریسی و ابن ثلجی در سه فصل شناسانده شده‌اند. در باب دوم نیز کتاب و نسخه خطی آن در دو فصل معرفی گردیده است.
- باب دوم، مشتمل بر نص تحقیق‌شده کتاب است.
دارمی در این کتاب تنها به مواجهه با مریسی اکتفا نکرده است، بلکه مذهب جهمیه را به‌صورت عمومی در آنچه به مباحث توحید الله و اسماء و صفاتش متعلق می‌شود، معرفی کرده است؛ همچنان‌که به بعضی مسائل حدیثی و آنچه در ذم یا تعریض بر بعضی از محدثین از صحابه گفته شده، پرداخته است[۴].
شیوه مؤلف بدین صورت است که پس از ذکر شبهه در مقام رد آن برمی‌آید و ادعاهای نادرست مخالفان را رد و قدم‌به‌قدم نقض می‌کند. وی به شکل روشنی به آیات قرآن کریم و احادیث نبوی و آثار صحابه و تابعین و اقوال علما استدلال می‌کند. شیوه وی در رد شبه جهمیه شیوه استدلال عقلی است. همچنین بر دلالات لفظی لغوی و بیان احتمالات معانی لفظ اعتماد می‌نماید. البته وی فراوان از شیوه طعنه و مسخره نیشدار استفاده می‌کند[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.