نزهة الأصحاب في معاشرة الأحباب؛ كتاب في المعاشرة الزوجية و آدابها و متعلقاتها
| نزهة الأصحاب في معاشرة الأحباب کتاب في المعاشرة الزوجية و آدابها و متعلقاتها | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مغربی، سموئل بن یحیی (نویسنده) حسن، سید کسروی (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب فی المعاشره الزوجیه و آدابها و متعلقاتها |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1429 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زناشویی - آداب و رسوم
زناشویی - مسایل جنسی زناشویی (اسلام) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | HQ 31 /م6ن4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نزهة الأصحاب في معاشرة الأحباب اثر شيخ ابى نصر السموال بن يحيى بن عباس المغربى، كتابى است در بيان آئين زناشويى و طرق و آداب معاشرت زوجين كه در اوائل قرن هفتم يا اواخر قرن ششم هجرى، به زبان عربى نوشته شده است.
كتاب، به منظور روشنگرى مسائل زناشويى، اعم از آداب نزديكى، بيمارى‌هاى مقاربتى، درمان آن و تقويت قواى جسمانى نوشته شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه محقق، سيد حسن كسروى، در اشاره‌اى كوتاه به زندگى‌نامه نویسنده آغاز شده و مطالب، به صورت جمله‌ها و ابواب، تقسيم‌بندى شده است.
ساختار كتاب، به علت مفقود شدن قسمت‌هايى از آن، قدرى به هم‌ريخته و پيچيده به نظر مى‌رسد.
ابتداى كتاب، از باب دوم، جمله نهم شروع مى‌شود كه اين جزء، سه جمله ديگر نيز دارد. جمله دهم آن پنج باب، جمله يازدهم چهار باب و جمله دوازدهم، فقط يك باب دارد.
اين قسمت‌ها، به علاوه قسمت‌هاى مفقود كتاب كه هشت جمله اول و باب اول جمله نهم می‌باشد، مربوط به بخش علمى نكاح و زناشويى بوده كه در آن‌ها، به مسائلى همچون آداب جماع، مأكولات و مشروبات، صفات خوب زنان و... پرداخته شده است.
در جزء دوم كه حاوى دوازده جمله و هر جمله، داراى چند باب مى‌باشد، به مسائل علمى زناشويى ازجمله روش تقويت قوه باه، جلوگيرى از ضعف باه، کیفیت احبال، بيمارى‌هاى دستگاه تناسلى و مقاربتى و... پرداخته شده است.
گزارش محتوا
اولين مطلب كتاب، راجع به آداب خوردن و آشاميدن بوده و نویسنده در اوايل اين بخش، به حديثى از پيامبر(ص) در رابطه با حضور بى‌درنگ در مهمانى به هنگام دعوت، اشاره كرده است.
صبر نكردن به هنگام خوردن غذاى گرم و مضرّات آن، مضرات ناقص جويدن، لقمه را زود در دهان گذاشتن و... از جمله مسائلى مى‌باشند كه در اين قسمت، مطالبى پيرامون آن‌ها، بيان شده است.
مؤلف در اين بخش، اسم چند طائفه را آورده و نوع خوردن آن‌ها را توضيح داده است: مثلاً: مقطع به كسى مى‌گويند كه لقمه‌اى بزرگ برمى‌دارد و يك تكه از آن‌را با دندان‌هايش جدا كرده و مى‌خورد و تكه دومش را دفعه بعد مى‌خورد كه امروزه ساندويچ از نمونه‌هاى بارز اين نوع تناول غذا مى‌باشد. يا مبعبع كسى است كه در ميان غذا، تأمل نكرده، غذا را قورت داده، بعد صحبت مى‌كند و در همان حال جويدن غذا، حرف مى‌زند. نویسنده در بين تبيين انواع غذا خوردن، حكاياتى را نيز به مناسبت آورده است.
باب سوم جمله نهم جزء اول، در بيان آداب آشاميدن بوده و در آن، به آداب هفده‌گانه نوشيدن شراب، اشاره شده واشعار و حكاياتى متناسب براى هر كدام از آن آداب، بيان شده است.
در باب چهارم جمله نهم، آداب سماع مطرب بيان شده است. نویسنده در اين باب، از مزنى شاگرد شافعى، نقل مى‌كند كه روزى با شافعى و ابراهيم بن عليه، به منزلى رفته بوديم كه كنيزى مشغول آوازه‌خوانى بود.
آداب منادمه و صفات نديم، عنوان باب بعدى مى‌باشد. در باب ششم جمله نهم، به بيان آداب مضاجعه پرداخته شده و در آن، مطالبى پيرامون شستن دهان با مسواك، استنشاق به دفعات متعدد براى تميزى بينى، طريق انداختن رختخواب در تابستان و زمستان، نوع خوابيدن، بول كردن قبل از خواب و چيزهايى كه بايد قبل از خوابيدن خورد، بيان شده است.
آداب مجامعت، عنوان باب بعدى است كه در آن، بهترين مجامعت، مجامعتى دانسته شده كه از روى ميل و رغبت باشد. نظافت و آرايش قبل از مجامعت، به‌كاربردن بوى خوش، خوش‌رويى، خوب حرف‌زدن و... از جمله آدابى هستند كه نویسنده در كتاب خود، به آن‌ها اشاره كرده است.
در اين قسمت، توصيه‌هايى نيز به افرادى كه داراى انزال سريع يا انزالى دير هنگام هستند، شده است.
مباحث جمله دهم، كه خود داراى پنج باب مى‌باشد، حول محور خريد و فروش كنيز مى‌باشد. براى مثال در اولين باب اين جمله، سيزده وصيت براى فروشنده و خريدار مطرح شده است. در دومين باب نيز شرائط بدنى كنيز مورد خريد، بيان شده است كه به لحاظ رنگ پوست، تناسب اندام، نوع سخن گفتن و ديگر موارد جسمى، چگونه بايد باشد. نویسنده بعضى آزمايش‌ها را نيز بيان كرده كه براى درك سلامتى بدن و دستگاه گوارش، بينائى و... مناسب مى‌باشند.
به لحاظ قيافه‌شناسى نيز علائمى به نقل از فلاسفه آورده شده تا اخلاقيات كنيز خريدارى شده معلوم شود. نویسنده معتقد است از رنگ پوست صورت، طرح پيشانى، آناتومى صورت، نوع و تن صدا، شكل دهان و دندان، گوشت تن، شكم، نوع خنده و... مى‌توان مواردى از اخلاق، رفتار و سلامتى‌ها را تشخيص داد.
جنس كنيزها و اينكه از چه قوم، قبيله و مملكتى مى‌باشند و چه آثارى بر هر يك بار است، در باب چهاردهم جمله ده تبيين گرديده است. در آخرين باب اين جمله نيز براى فهميدن شيوه‌هايى كه فروشندگان كنيز براى فروختن كنيزها‌‍ى نامرغوب به‌كار مى‌برند تا جنس خود را مرغوب جلوه دهند، مطالبى بيان گرديده است.
باب اول جمله يازدهم، حاوى مطالبى درباره صفات نيكوى زنان و اسامى آنان بوده و نویسنده در مقابل هر اسم، صفت مورد نظر را توضيح داده است مانند الحسه‌گانه كه به زنان با نمك هم شكل اطلاق می‌شود و...
از ديگر مطالبى كه در اين قسم بيان شده، امورى است كه راجع به تك تك اعضاى بدن مى‌باشد كه هر كدام چه مشخصاتى بايد داشته باشد.
صفات ناپسند زنان، در باب دوم جمله يازدهم بيان شده و باب بعدى، به بيان توصيه‌هايى كه يك مرد در آستانه ازدواج بايد بدان آگاه باشد، اختصاص يافته و چندين حكايت و شعر نيز در اين بخش آورده شده است.
آداب عروس نيز موضوع باب چهارم اين جمله است كه آزمايش بكارت عروس و مواردى از اين قبيل، از جمله مطالب آن مى‌باشد.
مجالس عروسى، شيوه برگزارى و لزوم حضور افرادى خاص در آن، از جمله موارد مطرح شده در جمله دوازدهم مى‌باشد. اشعار عاشقانه و شيوه‌هاى ابراز عشق و علاقه به جنس مقابل، به همراه اشعار و حكايات، از ديگر موارد مطرح شده در اين بخش است.
جزء دوم، درباره مسائل مربوط به قوه باه مى‌باشد. حبوبات تقويت كننده قوه باه، پودرها، هسته‌ها، پوست‌ها، ميوه‌ها، گياهان، آشاميدنى‌ها، ماهى‌ها، حيوانات مأكول، تخم مرغ‌ها و روغن‌هاى خاص، از جمله مواردى است كه توضيحاتى پيرامون آن‌ها، داده شده است.
در جمله بعدى، از خوردنى‌ها، آشاميدنى‌ها، دواها و شيرينى‌جاتى كه باعث تقويت قوه باه مى‌گردند، نام برده شده و مؤلف براى تدارکمضرات باه و علاج ضعف آن، راه‌هايى را پيشنهاد كرده است. وى در چند دسته، ضعف قواى جنسى را تقسيم‌بندى كرده كه قلّت منى، ضعف اعصاب و سوء مزاج، از آن جمله است.
نوع بيمارى‌هاى اعضاء تناسلى نيز از ديگر موارد مذكور در كتاب مى‌باشند و با توجه به شناختى كه مؤلف از علم طب داشته است، نوع امراض و مشكلات مقاربتى را آورده و راه حل‌هاى مناسب هر كدام را با تشريح علت به‌وجود آمدن، متذكر شده است.
نوع امراض روانى كه در روابط جنسى تأثيرگذار مى‌باشند، به همراه راه علاج آن‌ها كه در واقع تغييراتى در محل اقامت و... است، از ديگر مطالب مطرح شده در كتاب هستند.
مؤلف جدولى را نيز براى حمل و باردارى ترتيب داده كه در واقع، تشريح ده نوع حالت براى مقاربت به منظور حاملگى مى‌باشد كه بعضى از آن‌ها، احتمال حاملگى را بالا برده و در بعضى روش‌ها، اين احتمال به حداقل مى‌رسد. البته او براى جلوگيرى از باردارى، باب مستقلى را عنوان نموده و در آن، درمورد استفاده از بعضى روغن‌ها و خوردن بعضى مواد، توصيه‌هايى كرده است.
شيوه‌هاى سقط جنين در مواردى مانند كوچكى جنين، بيمارى‌هاى رحم، مرگ جنين و... به روش‌هايى مانند ادخال بعضى گياهان در دهانه رحم و... از ديگر مطالب كتاب است.
تشخيص بيمارى‌هاى زنان، شناخت انواع مزاج‌هاى رحم زنان، راه‌هاى مداواى طولانى شدن عادت ماهانه، استحاضه، راه‌هاى مداواى بيمارى‌هاى رحم، از ديگر مطالب كتاب مى‌باشد.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.