نخستین کنجکاوی خرد: پژوهشی در اساطیر شامات و میان‌رودان
| نخستین کنجکاوی خرد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سواح، فراس (نویسنده)
صدیقی، بهار (مترجم) حیدریان شهری، احمدرضا (مترجم) |
| ناشر | جامی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| شابک | 0ـ271ـ176ـ600ـ978 |
| کد کنگره | |
نخستین کنجکاوی خرد: پژوهشی در اساطیر شامات و میان‌رودان تألیف فراس سوّاح، با ترجمه، نقد و تحلیل دکتر بهار صدیقی و دکتر احمدرضا حیدریان شهری کتاب «مغامرة العقل الاولی» که این کتاب برگردان آن است، پیرنگی است اندیشیده و خردبنیاد پیرامون اسطوره در سرزمین‌های میان‌رودان و شامات که دربردارندۀ برنهاده‌هایی است مانند آفرینش، اژدها، طوفان، بهشت گمشده، هابیل و قابیل، دوزخ، نگارۀ خدای مرده، نگارۀ خدای رهایی‌بخش و نام‌های ایزدان.
گزارش کتاب
نخستین و انجامین اسطوره‌سرای بدفرجام جاودانگی در گردش پایان‌ناپذیر چرخۀ طبیعتِ گیتی‌مدار در ژرفای پیوند اسطوره‌بنیاد سازه‌های آغازین: آب و باد و خاک و آتش! خداواره‌ای که به باور پژوهشگران علوم انسانی از همان آغاز پرستنده بوده است و خداباور و نخستین نیایش‌ها و پرستش‌هایش بر چهرۀ خداباوری و دینی آغازین، در پرتو پرستش طبیعت در اندیشه و باورش، پدیدار و بر زبانش روان گشته است و برای رام‌کردن نیروهای طبیعت به درگاه خدا ـ بانوان و خدایان طبیعت، آتش نیاز آورده است: انسان ـ قربانی و سپس حیوان ـ قربانی.
کهن‌سرزمین میان‌رودان در جنوب غربی آسیا، نخستین و دیرنده‌ترین زادگاه شهرآیین و تمدن کشاورزی و آب‌بنیاد گیتی به شمار می‌رود؛ ایرانیان این سرزمین را میان‌رودان نامیدند؛ نشان سرزمین واقع در امتداد رودهای تیگره، تیزرو، دجله و فرات در حد فاصل میان دو رود؛ برنهادۀ «میان‌رودان» به یونانی برابریابی شده و «مزوپوتامیا» یا «میسوپوتامیا» نام گرفت و به دست نخستین گاه‌نگاران و مورخان نامدار یونانی مانند استرابون به کار گرفته شده و در زبان عربی بین‌النهرین، بلاد الرافدین و أرض الرافدین نامیده می‌شود.
میان‌رودان نخستین کانون بشری پس از طوفان، خاستگاه و زادگاه نخستین شهرآیین‌های بشری و نشیمن سومریان است؛ سومریانی که نخستین بنیادهای پرستش، آیین، شهرآیین، ادبیات و فرهنگ بشری را پی افکندند و نخستین نشانه‌های کشاورزی، سامانه‌های اجتماعی و سیاسی، ساختن زیگورات و شهرسازی و نوشتن نزد آنان پدیدار گشت و اینگونه بود که تاریخ از سومر آغاز گردید و هم اسطوره از سومر سربرآورد.
کتاب «مغامرة العقل الاولی» که این کتاب برگردان آن است، پیرنگی است اندیشیده و خردبنیاد پیرامون اسطوره در سرزمین‌های میان‌رودان و شامات که دربردارندۀ برنهاده‌هایی است مانند آفرینش، اژدها، طوفان، بهشت گمشده، هابیل و قابیل، دوزخ، نگارۀ خدای مرده، نگارۀ خدای رهایی‌بخش و نام‌های ایزدان. مترجمان از آن‌رو به برگردان این نگاشته به زبان فارسی دست یازیده‌اند که نخست مصدری باشد برای اسطوره‌شناسی و در رویکردی همه‌سو‌نگر و کلی، نگاره‌ای بنیادین باشد برای آشنایی پژوهشگران و مشتاقان این گستره تا با زادگاه، خاستگاه و بنیاد اساطیر و گونه‌شناسی آن و به‌ویژه با اساطیر سومری، بابلی، آشوری، سامی، آرامی، کنعانی و عبرانی که به واسطۀ دریانوردان و ملاحان فنیقی، بنیاد و بن‌مایۀ بسیاری از اسطوره‌های باختر و به‌ویژه یونان و روم بوده‌اند، آشنا شوند. نیز از آن‌رو که شالوده و بنیاد دریافت درست و درک عمیق و ژرف دروسی مانند ادبیات پیشااسلامی، ادبیات معاصر و مکاتب نقدی، شناخت درست اسطوره و گونه‌های آن در زادگاهشان است و نیک دانسته است که میان‌رودان با گونه‌گونی و تنوع نژادی و قومی گسترده از سومری تا بابلی، آشوری، آرامی، سریانی و نسطوری، صابئی، ایزدی، کنعانی، فنیقی و عبرانی، نخستین زادگاه و خاستگاه شهرآیین و تمدن بر پهنۀ گیتی بوده است.
در این ترجمه تنها به برگردان و ترجمۀ صرف کتاب پرداخته نشده است، بلکه در نمونه‌های بسیاری، آنجا که متن نیازمند رازگشایی، تحلیل و تفسیر بوده است، با ژرف‌نگری، ریزبینی و موشکافی همه‌سویه از سوی مترجمان تحلیل و بررسی شده و آنجا که نگاشتۀ اصلی نیاز به نقد بوده، نقد شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات