مکاتبات و نامه‌های میرزا علی اصغرخان اتابک امین السطان با مظفرالدین شاه
| مکاتبات و نامه‌های میرزا علی اصغرخان اتابک امین السطان با مظفرالدین شاه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | پیرا، سعاد (نویسنده) نیک نژاد، علیرضا (نویسنده) |
| ناشر | نشر تاریخ ایران |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۹ |
| شابک | 0-45-8687-964-978 |
| کد کنگره | |
مکاتبات و نامه‌های میرزا علی اصغرخان اتابک امین السطان با مظفرالدین شاه به کوشش سعاد پیرا و علیرضا نیک نژاد؛ این بررسی بر مبنای روایات و نقل قول‌ها طراحی شده است و سعی دارد نقطه نظر و ابعاد فکری افراد را به تقابل با یکدیگر بکشد و تصویری بازآفرینی شده از امین السلطان ارائه دهد که توسط رجال معاصرش روایت شده بود. این تصویر ارائه شده‌ی منبعث از روایات، با انگیزه‌های پس ذهنی راوی که بر مبنای روابط شخصی، ضوابط شغلی و غیرشغلی، موقعیت‌ها و مناصبات آن، زدوبندهای درون و برون درباری و نیز دوری یا نزدیکی افراد به شاه، ترسیم شده است، مسلما تمامی واقعیت امین السلطان را ارائه نمی دهد. به همین سبب ناگزیر چکیده‌ای از زندگی شخصی و سیاسی برخی راویان نیز ارائه شده تا نقطه نظر ایشان را بهتر دریابیم.
گزارش کتاب
میرزا علی اصغرخان ملقب به امین السلطان یا «اتابک اعظم»، از رجال، متنفذ، مقتدر و سیاست باز دوران قاجار به شمار می‌آمد که در دوره‌ی سلطنت سه پادشاه؛ ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه حیات داشت و به صدراعظمی رسید. در دودمان قاجاریان با توجه به مختصات و ساختار ملوک الطوایفی قدرتمند آن که به مرور، ظواهری ضعیف از دنیای مدرن فرنگی در آن بنا به نیاز و ضرورت‌های شخصی و اجتماعی جای باز می‌کرد، کمتر کسی می‌توانست در زمانی نسبتا طولانی، در مقاطع مختلفی از حکومت مداری سه پادشاه، تجربیاتی متمایز از دولت مداری را در منصب صدارتش به چالش کشد و سرانجام در یک بزنگاه و چالشگاه تاریخی کشوری، جانش را بستانند. مسلما امین السطانی که در دوره‌ی ناصرالدین شاه سال‌ها در دربار، وزیر اعظم دربار و سه سال صدارت عظمای رسمی و ملقب داشت، با شخصیتی که در جلوی مجلس در دوره‌ی مشروطه قبل از استبداد محمدعلی شاهی ترور شد، به لحاظ مشخصه‌های روانشناختی شخصیتی، تجارب فردی، تجارب سیاسی و تجارب جامعه شناختی از ساختار قدرتی که در آن کار می‌کرد، خصایص یکنواخت و یکسانی را در انبان نداشت. تا کنون در کتب مختلف از زوایای مختلف تاریخی و سیاسی به این شخصیت پرداخته شده است، بنابراین در این بررسی نیازی به پرداختن و دنبال کردن این مباحث دیده نشد، زیرا در تحقیقات قبلی مکرر انجام شده و نیازی به تکرار بحث نیست. به همین سبب این بررسی نگاه متفاوتی به مشخصه‌های شخصیتی این رجل سیاسی بر مبنای روایات رجال معاصرش را دنبال می‌کند و مسلما با توجه به مختصات کار و زمانی که او در آن زندگی و طی طریق می‌کرده، گریزی از مباحث تاریخی و سیاسی آن نیست، بنابراین به صورت بحثی پاراللی با آن حرکت خواهد کرد. با این حال این بررسی سعی دارد نگاه جدید و متفاوتی را از نقطه نظر شخصیتی ارائه دهد و نقش نقل یا روایت در تاریخ از طریق روایتگری راویان معاصر به خواننده این متن انتقال دهد و امین السطان را از طریق آن به طور مستقیم یا غیر مستقیم بازآفرینی نماید که توسط رجال معاصرش روایت شده بود. این تصوری ارائه شده‌ی منبعث از روایات با انگیزه‌های پس ذهنی راوی که بر مبنای روابط شخصی، ضوابط شغلی و غیرشغلی، موقعیت‌ها و مناصبات آن، زدوبندهای درون و برون درباری و نیز دوری یا نزدیکی افراد به شاه، ترسیم شده است، مسلما تمامی واقعیت امین السلطان را ارائه نمی دهد. به همین سبب ناگزیر چکیده‌ای از زندگی شخصی و سیاسی برخی راویان نیز ارائه شده تا نقطه نظر ایشان را بهتر دریابیم.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران