مولوی و جهان‌بینی‌ها

مولوی و جهان‌بيني‌‌ها
پدیدآوران	جعفری تبریزی، محمدتقی (نویسنده)
ناشر	مؤسسه تدوين و نشر آثار علامه جعفري
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1389ش.
چاپ	هفتم
شابک	‎978-964-6608-01-6
موضوع	مولوی، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. - نقد و تفسير فلسفه تطبيقي
زبان	فارسي
کد کنگره	‏/ج53 م8 / 5305 PIR

مولوی و جهان‌بینی‌ها تألیف محمدتقی جعفری تبریزی، این کتاب، پس از بررسی چند مسأله مقدماتی، به مقایسه جهان‌بینی مولانا با دیگر مکاتب و جهان‌بینی‌های شرقی و غربی می‌پردازد و در آخر به معرفت‌های علمی مولانا نیز اشاره می‌کند.

علامه جعفری، صاحب شرح پانزده جلدی مثنوی، ابتدا معنی و مفهوم کلمه واقعیت، انواع واقعیت و اقسام کیفیت ارتباط انسان با واقعیت را به طور مبسوط مورد بحث قرار می‌دهد و به این نکته می‌رسد که شخصیت‌هایی مانند مولانا، با جوش و خروش در میدان معرفت، با نمودهای عینی جهان هستی آشنایی داشته و با عینک علمی به آن‌ها می‌نگریسته‌اند و واقعیت‌هایی در ماورای نمودهای عینی، آنان را به طور جدی تحریک نموده و با این حال اصول بنیادین فراوانی را که مکتب‌های جهانی بر مبنای آن‌ها پایه ریزی شده است، مطرح ساخته است و در ادامه، با شرح و بررسی پنج قلمرو فکری مولانا، مانند قلمرو داستان پردازی؛ قلمرو بینش‌های علمی؛ قلمرو بینش‌های جهان بینی؛ قلمرو معرفتی؛ و قلمرو عرفانی به این نتیجه می‌رسد که قلمرو معرفتی مولانا را نمی‌توان در هیچ یک از جهان‌بینی‌های سیستماتیک موجود محدود ساخت.

مؤلف پس از این مباحث پیش زمینه‌ای، به مقایسه جهان‌بینی مولانا با مکاتب و جهان‌بینی‌های شرقی و غربی می‌پردازد. هدف وی از این مقایسه، اثبات این موضوع است که با وجود اینکه اصول اساسی اغلب مکتب‌ها و جهان‌بینی‌ها در مثنوی مولانا دیده می‌شود ولی معارف مولانا مافوق همۀ این جهان‌بینی‌هاست.

در این بحث، جهان‌بینی مولانا با نوزده جهان‌بینی شرقی و غربی از جمله با این جهان‌بینی‌ها به صورت تطبیقی مقایسه و بررسی شده است: مولانا و جهان‌بینی اسلامی؛ مولانا و حکمای هند؛ مولانا و مکتب بودائیسم؛ مولانا و مکتب اشراق افلاطونی؛ مولانا و مکتب مشاء ارسطویی؛ مولانا و مکتب رواقیون؛ مولانا و نو افلاطونی؛ مولانا و مکتب دکارت؛ مولانا و مکتب برکلی؛ مولانا و مکتب تنازع بقا؛ مولانا و فلسفه رئالیست؛ مولانا و مکتب کانت؛ مولانا و مکتب هگل؛ مولانا و مکتب پراگماتیسم؛ مولانا و مکتب اگزیستانسیالیسم.

در پایان، به نگرش‌ها و معرفت‌های علمی او را فهرست وار بیان می‌کند و دربارۀ هدفش از طرح این موضوع می‌نویسد با نگاه دقیق به این نوع نگرش‌ها به خوبی اثبات می‌شود که مولانا در عین عشق و گرایش به فوق طبیعت، قلمرو طبیعت عینی را نیز به وسیله مشاهدات و تجارب علمی محض، مخصوصا در مسائل انسانی به دقت مورد شرح و تفسیر قرار داده است. در انتها، فهرست تفصیلی مطالب و فهرست‌های آیات و روایات و منابع درج است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.