مولانا: دیروز تا امروز، شرق تا غرب، دربارۀ زندگی جلال‌الدین بلخی
| مولانا ديروز تا امروز شرق تا غرب: درباره زندگي، معارف و شعر جلال‌الدين محمد بلخي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ل‍وئ‍ي‍س، ف‍ران‍ک‍ل‍ي‍ن (نویسنده) لاهوتی، حسن (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | مولانا ديروز تا امروز شرق تا غرب |
| ناشر | نشر نامک |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1390ش. |
| چاپ | چهارم |
| موضوع | مولوی، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. - نقد و تفسير
مولوی، جلال‌الدين محمدبن محمد، ??? - ???ق.- ترجمه‌ها‌ي انگليسي شاعران ايراني - قرن 7ق. عارفان - ايران - سرگذشت‌نامه |
| زبان | فارسي |
| کد کنگره | PIR 5305/ل۹م۸ |
مولانا: دیروز تا امروز، شرق تا غرب، دربارۀ زندگی جلال‌الدین بلخی تألیف فرانکلین لوئیس، ترجمه حسن لاهوتی، این کتاب، جامع‌ترین و مبسوط‌ترین شرح حال و تعالیم مولاناست که توسط محقق و مولوی‌شناس مشهور آمریکایی فراهم شده است و مقدمه و پنج بخش (در پانزده فصل) و یک خاتمه دارد.
در مقدمه، مؤلف شیوۀ کار خود را به اختصار توضیح می‌دهد و همچنین هدف خود را از تألیف این کتاب بیان می‌دارد و متذکر می‌شود که در آثار پدید آمده دربارۀ مولانا، به ذکر نکات عمدۀ زندگی او اکتفا کرده و به جزئیات تاریخی و اجتماعی آن کمتر پرداخته است.
از این رو، وی خواسته است، با رجوع به منابع عمده و اصلی، به‌خصوص منابع فارسی، چهره‌ای تقریبا مقبول و تاریخی از مولانا مصور سازد و کژروی‌ها و تنافض‌های مناقب نامه نویسان را در گزارش احوال او نشان دهد.
مؤلف، در هر فصل، ابتدا برای تمهید موضوع، قول خود و مقولاتی از آثار عرفانی مشایخ تصوف را مطرح می‌سازد، سپس به تحلیل و تفسیر روی می‌آورد و در پایان، مباحث را جمع‌بندی کرده و برداشت خود را اظهار می‌کند. بدین سان، خواننده می‌داند که در هر فصلی با چه مبحثی رو به رو است.
در فصل اول، شرح حال بهاءولد از عنفوان جوانی تا به هنگام وفات به تفصیل و بادقتی عالمانه گزارش شده است.
مؤلف، همچنان که خود اظهار داشته بیشتر اطلاعاتش را زا تحقیق فریتس مایر گرفته است. فصل دوم، به شرح زندگانی محقق ترمذی، معلم روحانی مولانا، اختصاص یافته و در آن، تعالیم او و نحوه خرقه پوشاندن او به مولانا و همچنین تأثیر اندیشه‌های او بر اشعار مولانا به تفصیل بیان شده است. فصل سوم، از دورۀ پس از وفات برهان‌الدین آغاز شده و ایام تنهایی مولانا و کیفیت مواعظ او و مقام او در قونیه تا آمدن شمس به آن شهر سخن رفته است. در فصل چهارم، وارد شرح حال و زندگانی شمس تبریزی می‌شود و با بهره‌جویی از اسناد و منابع معتبر به خصوص مقالات شمس، چهره‌ای تقریبا تاریخی و دور از افسانه از او ترسیم می‌کند. فصل پنجم، سخن از مشایخ مولانا پس از شمس است. در آن، صلاح‌الدین زرکوب و حسام‌الدین و سلطان ولد با استناد به روایات سلطان ولد و افلاکی و سپهسالار معرفی شده‌اند.
در فصل ششم، کوشیده است تصویری روایی و تاریخی از جزئیات زندگانی مولانا به دست دهد. وی، برای رسید این مقصود، با دقت خاص و شیوه‌ای عالمانه به نقد و تحلیل تذکره‌ها و مناقب نامه‌هایی دست زده که شرح حال مولانا در آن‌ها آمده است. فصل هفتم، به شرح حال مولانا و حوادث دوران زندگی او اختصاص یافته است. مؤلف نوشته‌های محققانی چون فروزانفر، گولپینارلی، هلموت ریتر، شیمل، زرین‌کوب و سبحانی را در این باب کافی و واقعیت‌نما ندانسته و تلاش کرده است که به زعم خود با نگاهی انتقادی به مناقب نامه‌ها، به واقعیات زندگی و سرچشمه و مآخذ اندیشه‌ها و معارف عرفانی مولانا دست یابد.
در فصل‌های هشتم و نهم، به اختصار از اشعار مولانا و معارف او و ویژگی‌ها و اوزان عروضی اشعار او گفت و گو کرده و از غزلیات شمس و مثنوی، پنجاه گزیده انتخاب، شرح و تفسیر نموده است. در فصل نهم، از معارف مولانا، تنها به مباحثی چون صورت و معنی، عقل و جان، معنی و باطن، راهنمایی قرآن و انبیا، اولیا و مشایخ و مریدان، قطب، جبر و اختیار، وحدت وجود، استکمال و تعالی روح، به اختصار، اشاره شده است. در فصل دهم، سلسله مولویان به تفصیل معرفی و از مریدان و جانشینان مولانا، انجمن اخوت و سلسله طریقت آنان یاد شده است.
در فصل یازدهم، از نفوذ اندیشه‌های عرفانی مولانا در جهان اسلام و سرزمین‌های عثمانی یاد شده و شروح مثنوی و گزیده‌هایی از آن را که در این سرزمین‌ها و دیگر جای‌ها پدید آمده با شرح و بسط معرفی کرده است. او همچنین به تأثیر اندیشه‌های مولانا در ادبیات و افکار مسلمانان و دانشمندان معاصر نظیر اقبال لاهوری، فضل‌الرحمان و شهید مطهری اشاره دارد. در فصول دوازدهم و سیزدهم، از نحوۀ آشنایی غربیان با مولانا و سابقۀ تحقیقات آنان دربارۀ او و آثارش بحث شده است. در فصل چهاردهم، ترجمه‌ها، برگردان‌ها، بازنویس‌ها، روایت‌ها و تقلیدهایی که از اشعار مولانا به زبان‌های انگلیسی؛ فرانسه و آلمانی صورت گرفته، شناسانده شده است که این فصل را می‌توان کتاب‌شناسی و نقد و برسی ترجمه‌ها با دقتی عالمانه تلقی کرد.
در فصل پانزدهم، چهرۀ مولانا در انواع رسانه‌ها و وبگاه‌ها نشان داده شده و متن با مطالبی دربارۀ ترجمه شعر و شیوۀ آن و میزان آگاهی مترجم از زبان اصلی به پایان آمده اشت. در خاتمه، نقشه‌ها، تصاویر، یادداشت‌های مؤلف، فهرست منابع و مراجع و نمایه اعلام و آیات و احادیث را قرار داده است.[۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص93-94
منابع مقاله
عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.