من أعيان الشيعة أبوعلي الفارسي
| من اعیان الشیعه ابوعلی الفارسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شلبی، عبدالفتاح اسماعیل (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | ابوعلی الفارسی حیاته و مکانته بین ائمه العربیه و آثاره فی القراءات و النحو |
| ناشر | جامعة القاهرة، کلیة الآثار |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1428 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | زبان عربی - نحو - تاریخ
فارسی، حسن بن احمد، ۲۸۸ - ۳۷۷ق. - سهم در قراءت فارسی، حسن بن احمد، ۲۸۸ - ۳۷۷ق. - سهم در نحو فارسی، حسن بن احمد، ۲۸۸ - ۳۷۷ق. - نقد و تفسیر قاریان قرآن - قرائت - تاریخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJ 6064 /ف2ش8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
من أعيان الشيعة أبوعلي الفارسی تألیف عبدالفتاح اسماعيل شلبى به زبان عربى، پايان نامه او در دانشكده دار العلوم القاهره مصر پيرامون زندگانى، جايگاه علمى و آثار ابوعلى به مناسبت بزرگداشت هزارمين سال در گذشت او مى‌باشد.
ساختار
مباحث با سير تاريخى آغاز شده پس از مقدمه مطالب در شش باب تدوين و تفصيل آن در فهرست موضوعات آمده است.
منشا پيدايش و سير اجمالى علوم قرائت، فقه، كلام و رابطه آنها با نحوه معرفى زواياى مختلف زندگانى و آثار و شخصيت ابوعلى، مباحث قرائت تا عصر او نزد سيبويه، طبرى، ابن مجاهد و مقايسه‌اى بين نظريات و مسائل اختلافى او با ساير علماء و جايگاه او در بين علما مطرح شده است.
گزارش محتوا
باب اول شامل سه فصل پيرامون تبيين احوال سياسى اجتماعى و علمى عصر بوعلى، معرفى زندگانى، شخصيت علمى و اخلاقى و آثار ابوعلى، اثبات تشيّع او، مصادر تحقيق، آشنايى ابوعلى به زبان فارسى، متاثر بودن قرائتش از عمرو البصرى با استفاده از نصوص، مقابله بين آراء بصريون و كوفيون و آنچه در كتاب ابوعلى آمده و نظريات او در مسائل نحوى اشاره و بصرى بودن مذهب او، اساتيد، شاگردان و تاريخ وفات می‌باشد. مؤلف اشاره‌اى به گوناگونى قرائت در عصر ابوعلى داشته و با جمع كردن قراعات صحيح و شاذ و بحث از اسنادشان، مختار ابن مجاهد و بيان روش سيبويه در احتجاج بر قرائات، دليل ابوعلى را در اختيار قرائات هفتگانه بررسى و بعد از بيان روش او در كتاب الحجه، شرح كلمات غريب قرآن، روش تفسير نصوص قرآنى و تعليل روش او با استناد به شاهد مثالها، می‌نويسد: ابن خروف اندلسى در احتجاج به احاديث و استشهاد به علم لغت، نحو و صرف، متاثر از ابوعلى و قرآن كريم، احاديث شريف، اشعار قديمى عربى، لهجه‌هاى عربى، تقديم سماع و روايت از عرب برقياس، تطبيق قياس بر آنچه قراء نقل كرده‌اند و عبارت سيبويه در كتابش، مواد علمى مورد احتجاج ابوعلى در كتاب حجت می‌باشد. ايشان مقارنه‌اى بين مباحث ابوعلى با احتجاج كنندگان برقرائات فراء، زجّاج، ابن سرّاج، ابن خالويه كرده و كتب ايشان را ذكر و مورد بررسى قرار داده است، به طور مثال ميفرمايد: در معانى قرآن كتاب معانى فرّاء كشف از مذهب قرّاء كوفى در احتجاج و پيروى از روش گذشتگان داشته و اغلب موارد بر مذهب بصريون می‌باشد..
باب چهارم تحت عنوان تاثيرپذيرى مخالفين از ابوعلى در احتجاجات براى قرائات هفتگانه است و پس از معرفى مخالفين مذهب ابوعلى و راه‌هاى متاثر شدن آنان، آثار تاثير پذير بودن ايشان در كتب و مباحث قرآنى و قرائت قرآن و سبک استدلالهاى آنها و ارتباط آنها با روش ابوعلى از سيبويه به بعد، به تبيين تاثير سه تن از متاخرين با نامهاى ابن جنى، مكى بن ابى‌طالب و ابى عمرو الدانى پرداخته و مستدلين قرائات را بر دو دسته‌ى اثر و قياس تقسيم كرده‌اند. نگارنده پس از اقامه دليل براینكه واضح نحو ابوالاسود است به روش او در نقطه گذارى مصحف اشاره و به نقطه شروع مباحث بصريّون و كوفيّون در نحو و ارتباط مباحث نحوى از زبان ابوالاسود تا ابوعلى را تبيين مى‌كند. نگارنده با بررسى كتب ابوعلى و سير بحثهاى مهم آن و تبيين ظهور شخصيت نحوى او، اساتيدى كه بر آنها اعتماد و اصولى كه تقرير كرده، مصادر و روشى كه ملتزم بوده، اعتراضات و ابتكارات، مسائل بلاغى و اختلافى كه به آنها احتجاج كرده، هريك از کتاب‌هاى ابوعلى را مشتمل بر خصوصيّتى می‌داند و به نظريات واقعى او در «مسائل المشكله» و «البغداديات» و سائر كتبش اشاره و كتاب «اغفال» را مسائلى می‌داند كه در آن ابوعلى به بررسى برخى نظريات زجاج پرداخته نه ابن سرّاج و پس از معرفى آثار او و ارزش علمى آنها، جايگاه ابوعلى بين بزرگان نحوى معاصر او، و مقايسه‌ى بين نظريات او و سيرافى، رمانى و زجاج، در باب بعد به ميزان تاثيرپذيرى مخالفين نحوى ابوعلى در مسائل اصلى، فرعى، مسائل اختلافى و اعراب در قالب مثالهايى از ابن جنّى در خصائص، ابن شجرى در امالى، ابن انبارى در الانصاف و ابى البقاء العكبرى در اعراب القرآن پرداخته و در آخر، محققین را دعوت به پژوهش پيرامون ساير جوانب علمى ابوعلى مى‌كند.
وضعيت كتاب
فهرست اجمالى موضوعات در ابتدا و مقابله تاريخ هجرى با ميلادى از سال 288 ه(ميلاد ابوعلى) تا 450 هجرى، 320 منبع تحقيق از كتب خطى و چاپى اسلامى و...، فهرست تفصيلى موضوعات، فهرست اعلام طبق حروف الفبا با در نظر گرفتن علم مشهور، تصحيح غلطهاى نوشتارى در انتهاى كتاب آمده است.
منابع مقاله
متن کتاب