منهج الإمام الطاهر بن عاشور في تفسير «التحرير و التنوير»
| منهج الامام الطاهر بن عاشور فی تفسیر «التحریرو التنویر» | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صقر، احمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | التحریر و التنویر. شرح |
| ناشر | الدار المصرية |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1422 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ابن عاشور، محمد طاهر، ۱۸۷۹ - ۱۹۷۳م. التحریر و التنویر من التفسیر - نقد و تفسیر تفاسیر اهل سنت - قرن 13ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 92/8 /الف2 ت3087* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
منهج الإمام الطاهر بن عاشور في تفسير «التحرير و التنوير» نوشتۀ دكتر نبيل احمد صقر و به زبان عربى است.
نویسنده در اين كتاب به توضيح و بررسى روش ابن عاشور در تفسير ارزشمند «التحرير و التنوير» مى‌پردازد.
تفسير ابن عاشور با مقدمه‌اى مفصل با ذكر مبانى‌اى آغاز شده است كه مؤلف سعى كرده است در سراسر تفسير خود به آنها پايبند باشد.اين تفسير در بيان معانى دقيق مفردات قرآن كريم بسيار كارآمد است و بايد آن را از ويژگى‌هاى اساسى تفسير ابن عاشور برشمرد.
نویسنده كتاب «منهج الامام...» ابتدا به شرح‌حال ابن عاشور پرداخته و نيز انگيزه تأليف تفسير «التحرير» را از زبان خود ابن عاشور بيان مى‌كند.همچنين از برخى مصادر متنوع و فراوانى كه ابن عاشور در تفسير خود از آنها بهره برده است، نام مى‌برد.
در ادامه به روش تفسير روايى قرآن توسط ابن عاشور پرداخته شده است. در اين بخش ما شاهديم كه ابن عاشور به تفسير تك‌تك سور قرآن برطبق ترتيب سوره‌ها در مصحف امام پرداخته و قبل از شروع به تفسير هر سوره، طى مقدمه‌اى به نام سوره و سبب تسميۀ آن و نيز ترتيب نزول و اسباب نزول آن اشاره كرده و در ادامه عدد آيات سورة و مكى يا مدنى بودن آن را بيان داشته و در نهايت اهداف سوره را بيان مى‌دارد.
در بخشى ديگر از كتاب به روش تفسير اجتهادى و درايى قرآن توسط ابن عاشور پرداخته مى‌شود.در اين بخش معناى تفسير به رأى از ديدگاه ابن عاشور بيان و ابزار مورد استفاده وى در تفسير نظير شعر، لغت، علوم بلاغي، أقوال فقهاء و اقوال فلاسفه و علماى هيئت بيان مى‌شود.
پرداختن ابن عاشور به عقايد ساير مذاهب اسلامى نظير معتزله، جبريه، شيعه اماميه و خوارج و نيز بهائيت(كه خارج از دائره اسلام است) در بخشى ديگر از كتاب مورد بررسى قرار مى‌گيرد.ابن عاشور در بررسى عقايد اين فرقه‌ها بدون هيچ‌گونه تعصب و شتابى به بيان ديدگاه خود مى‌پردازد.فقط در خصوص بهائيت ابن عاشور به معارضه تام و كامل با آن پرداخته و آن را خارج از حوزۀ اسلام معرفى مى‌كند.
«التحرير و التنوير» از منابع مهم تفسيرى است كه بين تفاسير روايى و تفاسير درايى جمع آورده است.
ساختار
كتاب مشتمل بر مقدمه‌اى از نویسنده، چهار باب و يك خاتمه مى‌باشد:الباب الاول: «ابن عاشور و مصادر الكتاب» در اين باب عناوين ذيل به چشم مى‌خورد: ابن عاشور، الكتاب و بواعث تأليفه، مصادر الكتاب.
الباب الثاني: «منهج الطاهر بن عاشور في التفسير بالرواية» عناوين ذيل را دربردارد:اولا:خطته في تفسير السور؛كه به مباحث:ترتيب نزول، اسباب نزول، عدد آيه‌ها، سور مكى و مدنى و اهداف سوره‌ها مى‌پردازد.
ثانيا:منهجه في التفسير بالرواية، كه خود شامل عناوينى چون:تفسير القرآن بالقرآن، التفسير بالحديث النبوي، التفسير باقوال الصحابة، التفسير بأقوال التابعين، التفسير باسباب النزول، التفسير بالقصص، التفسير بالناسخ و المنسوخ، التفسير بالقرائات، و التفسير بأقوال من التوراة و الانجيل مى‌باشد.
الباب الثالث: «منهج الطاهر بن عاشور في التفسير بالدراية» شامل يك مقدمه و عنوان:التفسير بالرأى عند ابن عاشور مى‌باشد.در اين باب ابزارى كه در تفسير به رأى توسط بن عاشور به كار گرفته شده معرفى مى‌شود.
الباب الرابع: «موقف الطاهر بن عاشور من المذاهب الاعتقادية» مشتمل بر يك مقدمه است و در آن روش ابن عاشور در برخورد با عقايد مذاهب:تصوف، اعتزال، جبريه، شيعه، خوارج و بهائيت بيان شده است. در خاتمة هم به بيان مهمترين نتايجى كه از مباحث مطرح شده در كتاب به دست مى‌آيد پرداخته شده است.
در پايان كتاب هم فهرست أهم منابع و مصادر آن طبق حروف معجم و فهرست مطالب كتاب درج گرديده است.
نسخه‌شناسى
نویسنده كتاب آقاى دكتر نبيل احمد صقر مفتى مالكى كشور تونس و عضو مجمع اللغة العربية قاهره و نيز مجمع اللغة العربية دمشق مى‌باشد.
اين كتاب در قطع وزيرى با جلد شوميز در 332 صفحه نخستين‌بار در سال 1422 ه-2001م توسط «الدار المصرية للنشر و التوزيع» منتشر گرديده است.
منابع مقاله
- خرمشاهى، بهاءالدين، دانشنامه قرآن، ج اول ص 389 و ج دوم ص 675
- مقدمه مؤلف