مفهوم حکمت در تصوف و عرفان اسلامی
مفهوم حکمت در تصوف و عرفان اسلامی تألیف پروانه عروجنیا (متولد ۱۳۲۱ش)، عضو هیئت علمی بنیاد دایرة المعارف اسلامی؛ این کتاب به بررسی اهمیت و جایگاه مفهوم حکمت در تصوف و عرفان اسلامی میپردازد و تلقی صوفیان و عارفان مسلمان از این مفهوم را در دورههای مختلف تاریخی تحلیل مینماید.
| مفهوم حکمت در تصوف و عرفان اسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عروجنیا، پروانه (نویسنده) |
| ناشر | هرمس |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۳ |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-964-363-891-7 |
| موضوع | فرزانگی - جنبههای مذهبی - اسلام، فرزانگی، فلسفه اسلامی، عرفان، تصوف |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP ۲۲۹/۲۲ ع۷۳ ۱۳۹۲ |
ساختار
این کتاب در سه فصل اصلی و یک مقدمه و پیشگفتار تنظیم شده است.
گزارش کتاب
کتاب «مفهوم حکمت در تصوف و عرفان اسلامی» نوشته پروانه عروجنیا، پژوهشی عمیق و نظاممند در مورد جایگاه مفهوم حکمت در سنت عرفانی اسلامی است. نویسنده در این اثر به بررسی سیر تحول مفهوم حکمت از دورههای اولیه تصوف تا عرفان نظری میپردازد و نشان میدهد که تصوف تنها جریان معنوی و عرفانی در ایران نبوده است.
در فصل اول با عنوان «مفهوم حکمت در تصوف اولیه (تا پایان سدۀ پنجم)»، نویسنده با استناد به شواهد تاریخی نشان میدهد که در سدههای اولیه ظهور اسلام، حکمت قدمتی دیرینه داشته و حضور حکما در این دوره قابل توجه بوده است. در این فصل به بحث «حکمای شرق» و «ویژگیهای حکمت و حکما از نظر حکمای شرق» پرداخته شده و زندگی و احوال کسانی که در سدههای اولیه اسلام با لقب حکیم نامبردار بودهاند، مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین در بخش «حکمت در تفاسیر صوفیان»، مفهوم و اهمیت حکمت در سدههای اولیه اسلام در تفاسیر صوفیان تا قرن چهارم و سپس در متون تعلیمی اهل تصوف در سده چهارم و پنجم تحلیل شده است.
فصل دوم با عنوان «حکمت در تصوف سدۀ ششم و هفتم» به بررسی مفهوم حکمت در متون تعلیمی صوفیه تا پایان قرن هفم میپردازد. نویسنده با توجه به ویژگیهای خاصی که تصوف پس از قرن پنجم پیدا کرد، از جمله شهرت و گسترش تصوف و ورود بیشتر مفهوم عشق به آن، این بحث را در ادبیات عرفانی فارسی در سدههای ششم و هفم و در آثار شاعرانی چون سنایی، عطار و مولوی پیگیری میکند.
فصل سوم با عنوان «حکمت در عرفان نظری» به بررسی مفهوم حکمت در نگاه ابن عربی و شارحان وی اختصاص دارد. در این فصل به عرفان نظری ابن عربی و مفهوم حکمت در این مکتب مهم و تقریباً فراگیر در تصوف پس از قرن هفتم پرداخته شده است. به دنبال آن، با توجه به تأثیر ابن عربی بر مکاتب عرفانی در میان شیعه، در بحث «پیروان شیعی ابن عربی» به پیشینه این مکاتب پرداخته شده و سپس مفهوم حکمت و حکیم نزد عرفا یا حکمای شیعی متأثر از عرفان نظری بررسی گردیده است.
نویسنده در پایان کتاب به جمعبندی مفهوم حکمت و ویژگیهای آن در تصوف میپردازد و نشان میدهد که شناخت جایگاه حکمت در فرهنگ اسلامی بدون توجه به مفهوم حکمت در تصوف و عرفان اسلامی ناقص خواهد بود. این کتاب با رویکردی تاریخی-تحلیلی، سیر تحول مفهوم حکمت را در سنت عرفانی اسلام دنبال میکند و منبعی ارزشمند برای پژوهشگران فلسفه اسلامی، عرفان و تصوف به شمار میرود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات