مفتاح الإعراب

‏مفتاح الإعراب
پدیدآوران	انصاری، محمد بن علی (نویسنده) درعمی، سعد کریم (محقق)
ناشر	مرکز الإسکندرية للکتاب
مکان نشر	مصر - اسکندریه
سال نشر	2006م.
چاپ	چاپ یکم
موضوع	زبان عربی - اعراب - متون قدیمی تا قرن 14 زبان عربی - صرف و نحو - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/7م8الف / 6121 PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مفتاح الإعراب، نوشته محمد بن علی بن عبدالرحمن انصاری محلی (600-672ق) ادیب، شاعر، نحوی و عروضی اهل قاهره، در موضوع ادبیات (صرف و نحو) است و توسط سعد کریم درعمی تحقیق شده است.

این کتاب، مشتمل بر بیشتر مسائل صرف و نحو است که به شکل مختصر ارائه شده است. ساختار این اثر در پنج بخش ترتیب یافته است؛ فواتح تعلیم، جمله اسمیه، جمله فعلیه، توابع و خواتم مکمله، بخش‌های مختلف این اثر است.

نویسنده به دلیل پیروی از مذهب بصریان در نحو بیشتر مسائل کتاب را بر این اساس سامان داده است؛ بااین‌وجود در برخی از مسائل مطرح‌شده آراء نحوی کوفیان را مورد توجه قرار داده و در برخی مسائل دیگر نیز آراء غیر مشهور را بازگو نموده است.

نویسنده، معظم مسائل نحوی را مطرح کرده، در مواردی نیز به مباحث صرفی در راستای فهم بیشتر مسائل نحو پرداخته است. هرچند وی به روش اختصار در طرح مطالب کتاب پایبند بوده، بااین‌وجود در برخی از مسائل که نیازمند به تفصیل بوده، آن مسائل را به شکل مفصل ارائه کرده است. از آن جمله مسئله نسب است که به‌تفصیل به آن پرداخته و برخی از واژه‌های نادر مرتبط آن را که در سایر منابع یافت نمی‌شود، ذکر کرده است؛ چنان‌که در مسئله قسم نیز این‌گونه عمل کرده است.

منابعی که نویسنده در تدوین اثر به آنها تکیه کرده است، شامل مختلف و مؤتلف ابن حبیب (م 245ق)، مخصص ابن سیده (م 458ق)، صحاح جوهری (م 393ق)، مقتضب مبرد (م 286) و کتاب سیبویه (م 180ق) است.

منابع مقاله

1. مقدمه محقق.
2. کحاله، عمر رضا، «معجم المؤلفین»، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1376ق، چاپ اول.