محیی‌الدین؛ شیعه خالص
| محیی‌الدین؛ شیعه خالص | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | وکیلی، محمدحسن (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام |
| مکان نشر | مشهد |
| سال نشر | 1398 |
| شابک | 6ـ19ـ8877ـ600ـ978 |
| کد کنگره | |
محیی‌الدین؛ شیعه خالص تألیف محمدحسن وکیلی، در این کتاب با استفاده از ادلۀ متقن و پرهیز از شواهد غیراطمینان‌آور، به یکی از وجوه شخصیت ذوابعاد عارف کامل، جناب محیی‌الدین ابن عربی، یعنی تشیع ایشان پرداخته شده و به سؤالات و شبهات متعددی در این زمینه پاسخ داده شده است.
ساختار
کتاب از دو فصل و دو پیوست تشکیل شده است.
گزارش کتاب
اهمیت بسیار کتب محیی‌الدین ابن عربی در فهم معارف روای اهل بیت (ع) سبب شد که حوزه‌های علمیۀ شیعه مرکز تدریس کتب محیی‌الدین گردد و ده‌ها شرح و حاشیه بر آثار وی در حوزه‌های شیعی نگاشته شود و هر که در جهان اسلام امروزه می‌خواهد کتب وی را بفهمد، باید به حوزه‌های علمیۀ شیعی سفر نماید.
در این کتاب با استفاده از ادلۀ متقن و پرهیز از شواهد غیراطمینان‌آور، به یکی از وجوه شخصیت ذوابعاد عارف کامل، جناب محیی‌الدین ابن عربی، یعنی تشیع ایشان پرداخته شده و به سؤالات و شبهات متعددی در این زمینه پاسخ داده شده است. هرچند محور اصلی این کتاب تشیع جناب محیی الدین است؛ اما در ضمن آن به مذهب بزرگانی نظیر سنایی، عطار، ملای رومی، صدرالدین قونوی، قطب رازی و .... نیز اشاره شده است.
بی‌شک محیی‌الدین معصوم نبوده و احدی نیز در تاریخ وی را معصوم ندانسته است و شاگردان وی اولین نقدها را بر کلمات وی وارد کردند. سخنان وی نیز مانند هر کس دیگری باید در ترازوی کتاب و سنت و عقل سنجیده و سپس پذیرفته شود و نقایصش برطرف شود؛ به‌ویژه که وی در مسیری بسیار دشوار و پیچیده سلوک نموده و با فراز و تشبیهاتی سخت دست به گریبان بوده و بدون استاد توانسته از گردنه‌ها بیرون جسته و به مرکز حقیقت راه یابد؛ بنابراین دریافت‌های وی در آغاز و انجام سیر متفاوت است و تفسیر مکاشفاتش دشوار و پیچیده می‌باشد و گاه خود وی نیز در فهم صحت و سقم مکاشفاتش سال‌ها به اشتباه دچار شده است؛ بنابراین نمی‌توان او را با عارفی شیعی چون مرحوم آیت‌الله سیدعلی آقای قاضی که پاک و طاهر رفته و بازگشته‌اند، مقایسه کرد؛ ولی خطاهای محیی‌الدین در کنار عطایای وی ناچیز است و آنقدر در آثار خود دُرّ و جواهر به ارمغان آورده که حدوحصر ندارد و اگر گردوغباری هم بر آن است، باید آن را کنار زد و آن جواهرات را از لابلای آن جدا کرد. او حق بزرگی بر گردن عالمان شیعی دارد و فقط به برکت آراء و آثار او بود که توفیق معرفت اجمالی آیات و روایات معارفی شیعی فراهم شد و مخالفان وی از علامه مجلسی ثانی و شیخ احمد احسائی و تا آقا میرزا مهدی اصفهانی و .... نیز خواسته یا ناخواسته بر سر سفرۀ او نشسته‌اند.
در فصل اول کتاب با عنوان مقدمات ابتدا از اهمیت بحث دربارۀ جایگاه محیی‌الدین ابن عربی سخن گفته شده است. در این بخش نویسنده ابتدا فایدۀ بحث از تشیع شخصیت‌های بزرگ را یادآور شده و سپس به معنای تشیع به لحاظ تفضیلی، تربیعی، محبتی، امامتی، فقهی و فرهنگی پرداخته است. مقدمۀ سوم کتاب دربارۀ تقیه است و بالاخره در مقدمۀ پایانی این بخش راه‌های اثبات تشیع افراد بررسی شده است.
فصل دوم و بخش اصلی کتاب به تشیع محیی‌الدین ابن عربی اختصاص یافته است. ابتدا در این فصل مروری کلی بر زندگی این عربی انداخته شده و سپس شخصیت‌های اثرگذار در اندیشۀ ابن عربی به طور گذرا معرفی شده‌اند. در ادامه به بررسی تشیع ابن عربی پرداخته شده است.
در دو پیوست کتاب ابتدا تشیع عرفا و تقیه در کلام جیلانی شارح اصول کافی بررسی شده و در پیوست دوم محیی‌الدین در کلام محدث نیشابوری تبیین شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات