مجموع كتب و رسائل الإمام القاسم العياني
| مجموع کتب و رسائل الإمام القاسم العیانی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | منصوربالله العیانی، قاسم بن علی (نویسنده) جدبان، عبدالکریم احمد (محقق) |
| ناشر | مکتبة التراث الإسلامي |
| مکان نشر | صعده - یمن |
| سال نشر | 1423 ق یا 2002 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زیدیه - عقاید کلام زیدیه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 214 /م3ع9* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مجموع كتب و رسائل الامام القاسم العيانى مجموعه نوشته‌ها و نامه‌هاى عربى قاسم بن على معروف به العيانى، يكى از ائمه زيديه است كه توسط عبدالكريم احمد جدبان در سال 1423ق جمع‌آورى و تدوين شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه مصحح آغاز شده است. متن كتاب نيز مشتمل بر دو بخش كلى است كه در بخش اول، كتاب التنبيه و الدلائل در دو جزء و در بخش دوم مكاتبات عيانى بدون دسته‌بندى خاصى ارائه شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، پس از بيان شرح حال مختصرى از مؤلف و بيان نظريات سياسى و ادارى وى در موارد مختلفى همچون ماليات، خراج، ارشاد مردم، به نمونه‌اى از اشعار و تأليفات او اشاره شده است.
بخش اول كتاب با عنوان «كتاب التنبيه و الدلائل» در دو جزء ارائه شده است:در جزء اول، نویسنده خطاب به شیعیان و پيروان خود، آن‌ها را پيروان محق و راستين و خود را نيز از جانشينان بر حق ائمه(ع) معرفى كرده و بعد از برشمردن مضرات اختلاف و تنازع، آن‌ها را به دورى از تفرقه دعوت نموده است.
عيانى انگيزه خويش از نگارش اين بخش را، اختلافى كه برخى پيروان او در بعضى مسائل داشته و جواب‌هاى او آنان را قانع نكرده، ذكر كرده و با نوشتن اين جزء از كتاب، در پى اقناع آنان است.
در ادامه، به تشريح معتقدات فرق زيديه پرداخته شده و شرايط امام از جمله قيام وى، تبيين مى‌شود.
جزء دوم، به سؤلاتى كه از حوزه‌هاى مختلفى همچون اعتقادات، احكام، تفسير و... از عيانى شده و پاسخ‌هاى وى به آن‌ها، اختصاص يافته است. به عنوان مثال، ابومحمد جهضم بن محمد، در مورد آيه 21 سوره قصص، از او سؤلاتى كرده است، از جمله اينكه: مراد خداوند از «ها» در «خرج منها» كه درمورد ابليس است چيست؟ آن چيزى كه ابليس از آن خارج شده چيست؟ بعد از خروج از آن، به چه چيزى داخل شده است؟ آيا به جبر خارج شده است يا به اختيار؟ اگر به جبر بوده، چگونه با عدل خداوند سازگار است؟ و...
عيانى در پاسخ به اين سؤلات، از بعضى آيات ديگر و نيز روايات اهل‌بيت(ع) استفاده كرده است.
بخش دوم، مجموعه رسائل، وصايا و نامه‌هايى است كه عيانى به فرزندان، دوستان و پيروان خويش نوشته كه يا در پى پاسخ به سؤلات آن‌هاست و يا توصيه‌هايى به آن‌ها كرده است. بخشى از اين نامه‌ها، به اهالى نجران، علويين و همدانيان مقيم يمن، اهالى همدان و قبايلى از جمله وادعه و بكيل است.
از جمله شخصيت‌هاى مهمى كه نامه‌اى به آن‌ها نوشته شده است، مى‌توان به ابى‌عبدالله الحسين بن احمد بن يعقوب، عبدالله بن محمد بن مختار، يوسف بن يحيى بن ناصر، ابى طيب داود بن عبدالرحمن الحسينى اشاره كرد.
اكثر نامه‌ها، براى موعظه و يادآورى اخلاقيات بوده و دربردارنده سفارشاتى است كه عيانى به پيروان و دوستان خود دارد.
در نامه‌اى كه به ابى عبدالله الحسين بن احمد نوشته است، در ضمن توصيه‌هاى اخلاقى كه به او مى‌كند، به وى سفارش كرده است تا در قضاوت بين مردم، تقواى الهى را در تمام امور راهنما و رهبر خويش قرار داده و از غفلت و هواپرستى پرهيز كند.
وضعيت كتاب
فهرست محتويات، در آخر كتاب آمده است و پاورقى‌ها به تصحيح لغات و اختلاف نسخ اشاره دارد.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.