كشف الخفاء و مزيل الإلباس عما اشتهر من الأحاديث علی ألسنة الناس
| کشف الخفاء و مزیل الإلباس عما اشتهر من الأحادیث علی السنة الناس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عجلونی، اسماعیل بن محمد (نويسنده) |
| ناشر | دار إحياء التراث العربي |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1351ق - 1352ق |
| چاپ | 2 |
| شابک | - |
| موضوع | احادیث احکام - قرن 12ق. - احادیث اهل سنت - قرن 12ق. - احادیث مشهور |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /ع3ک5 126 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كشف الخفاء و مزيل الإلباس عما اشتهر من الأحاديث علی ألسنة الناس، نوشته اسماعیل بن محمد عجلونی جراحی (1162-1087ق) است. او در این اثر دو جلدی، نزدیک به سه‌هزارودویست حدیث مشهور را گرد آورده است و میان درست و نادرستشان تمییز داده است. در این کار، به بیان مراتب احادیثی که میان مردم رواج دارد، نیز پرداخته است[۱].
این «نوشتار حدیثی» از گسترده‌ترین و فراگیرترین آثاری است که در جرح و تعدیل حدیث‌های مشهور نوشته شده است. نویسنده در این کار، از کتاب‌های پیشینیان بهره می‌جوید و خود نیز بر تعداد احادیث می‌افزاید. او بدون واسطه، از نوشته‌های ابن حجر، سیوطی، نجم غزی، ابن جوزی، صغانی، ملا علی قاری بهره می‌جوید و از کتاب‌های بسیار دیگر، که بزرگ‌ترینشان کتاب «علل» دارقطنی است، باواسطه نقل می‌کند. در پایان نیز به احادیث کذب برخی کتاب‌ها که در میان مردم رواج دارد، می‌پردازد. احادیثی که به قبر نوح(ع)، مدفن ابی بن کعب، مزار امام حسین(ع) و... نشانی غلط داده‌اند، در این شمارند[۲].
عجلونی در مقدمه کتاب می‌نویسد: «کتاب‌های بسیاری در احادیثی که بر زبان مردم شهرت یافته‌اند، نوشته شده است و در هرکدام از آن‌ها، فایده ویژه‌ای نهفته است که در دیگری یافت نمی‌شود؛ ازاین‌رو، من خواسته‌ام این فایده‌های پراکنده را خلاصه کنم و در مجموعه‌ای گِرد آورم». او احادیث مشهور را بررسی می‌کند و نص حدیث معتبر و مقبول را از مجعولاتی که با طبع آدمی می‌سازند، اما مبنای شرعی ندارند، تمیز می‌دهد. عجلونی برای نشان دادن اهمیت کارش از سخن «تاج‌الدین فزاری» بهره می‌جوید؛ فزاری درباره درک فقهی عوام و اموری که میان آنان شهرت یافته است، می‌گوید: در کار شناخت حدیث، حتی فقیهانی دیده می‌شوند که آشنایی دقیقی به موضوع حدیث ندارند و گاهی نیز پیش می‌آید که یک حدیث مبنای درستی دارد، اما آگاهی از آن دشوار است؛ چراکه جایگاهش برای خواننده غریب می‌نماید و یا آن حدیث در جایی ذکر شده است که گمان نمی‌رود در آنجا باشد. برای همین، کنار گذاشته و نفی می‌شود. گاهی نیز، یک حدیث مبنای درستی ندارد، اما متأسفانه، پذیرفته می‌شود[۳]. عجلونی سپس، از عالم بزرگی به نام «سخاوی» نام می‌برد که در این‌باره کتاب بزرگ، جامع و ارزنده‌ای به نام «المقاصد الحسنة» را در تمیز میان درست و نادرست احادیث مشهور نوشته است، اما اسانید آن طولانی است و جز برای عالمان حدیث‌شناس سود زیادی در بر ندارد. برای همین، او نوشتار سخاوی را در این کتاب، خلاصه نموده و فقط به تخریح حدیث‌ها بسنده کرده است. او این کار را با آنچه پسند پیشوایان دانش حدیث است، هم‌خوان و سازگار نموده است. همچنین، برخی از مطالبی را که در کتاب‌های عالمان صاحب‌نظری چون «اللآلي المنثورة في الأحاديث المشهورة» ابن حجر عسقلانی دیده و به کارش آمده است، ضمیمه کتابش کرده است[۴]. البته او افزون بر احادیث مشهور، به‌‌مناسبتی حدیث‌های غیر مشهور را نیز بررسی می‌کند[۵]. عجلونی در بخش پایانی، انتساب برخی کتاب‌ها را به نویسندگانشان رد می‌کند.
این کتاب بر مبنای حروف معجم مرتب شده است تا بهره‌مندی از آن ساده‌تر شود، اما مانند «النجم» رمزگذاری نشده است، بلکه نام‌ها ذکر شده‌اند تا خواننده در آن‌ها احتمال دیگری ندهد و به اشتباه نیفتد[۶]. عجلونی نام کتاب‌هایی را که به آن‌ها استناد نموده است، خلاصه می‌کند؛ برای نمونه، او واژه «اللآلي» را برای کتاب ابن حجر به‌کار می‌برد و هر جا «الأصل» و یا «المقاصد» می‌گوید، به «المقاصد الحسنة» اشاره نموده است و جایی که «التمييز» ثبت می‌کند، مرادش «تمييز الطيب من الخبيث في ما يدور علی ألسنة الناس من الحديث» از عبدالرحمن بن دیبع (شاگرد سخاوی) است و....[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه‌های ناشر و نویسنده.