كشف الأسرار المخفية في علم الأجرام السماوية و الرقوم الحرفية
| کشف الأسرار المخفية في علم الأجرام السماوية و الرقوم الحرفية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | منذری، عمر بن مسعود (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسة الأعلمي للمطبوعات |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1423 ق یا 2003 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اعداد (علوم غریبه) - متون قدیمی تا قرن 14
علم الحروف - متون قدیمی تا قرن 14 علوم غریبه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 نجوم - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BF 1418 /ع4م3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كشف الأسرار المخفية في علم الأجرام السماوية و الرقوم الحرفية اثر عربى علامه عمر بن مسعود بن ساعد المنذرى، متوفاى (1160ق)، پيرامون علوم و اسرار مخفى و نهانى است كه در اجرام و كواكب آسمانى و همچنين اسرارى كه در حروف وجود دارد سخن مى‌گويد. مؤلف، در ضمن اين دو موضوع اصلى، مطالب ديگرى را مانند اخلاق، شناخت و معرفت خدا و... بيان مى‌نمايد.
ساختار
كتاب، در سه جلد تأليف شده است و از نظر مطالب داراى حجم زياد با محتواى بسيار خوب و عالى مى‌باشد.
كتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در سه جلد، در شش جزء و هر جزء، در چندين باب، تنظيم شده است.
نویسنده مباحث را با تقرير اصول و مبانى علم نجوم، علت نياز به آن و مختصات هر برج، آغاز كرده، پس از توضيح كواكب سبعه و تاثيرات آنها در سعادت و نحوست، به بحث از تسخير كواكب سبعه و مطالب مربوط به هر يك از آنها پرداخته، پس از بحث و بررسى علم حروف مرقومه و اسرار آن، به تعريف علم تکسیر، استخراج اسماء، اظهار ارواح نورانيه و... پرداخته است.در پايان، مباحثى پيرامون تسخير روح و جن، بيان گرديده است.
مؤلف، در بيان مطالب از آيات و روايات نيز استفاده نموده است.
گزارش محتوا
مؤلف، در مقدمه بيان مى‌كند كه شريف‌ترين، بلند مرتبه‌ترين، با فضيلت‌ترين، پرسودترين و كاملترين مطالب و علوم، عبارت است از دست‌يابى و رسيدن به حقايق علوم و معارف و دقت و بازرسى در نكته‌ها و لطايف علوم، به خصوص علومِ پيرامون اسرار مخفى در اجرام آسمانى و اسرار موجود در حروف؛ چون اين علم، به نفسه از ساير علوم برترى دارد.[۱]
جلد اول، جزء اول و دوم را در خود جاى داده است. جزء اول، در رابطه با تقرير اصول علم نجوم و اضطرار و نياز به آن و امورى كه به برج‌ها و صور فلكى، اختصاص دارد، مى‌باشد.[۲]
مؤلف، ابتدا در مورد فضيلت، اهميت، ارزش علم نجوم[۳] و شروط اشتغال به آن[۴] مطالبى را بيان كرده است. وى براى كسى كه اشتغال به اين علوم دارد، يازده شرط را بيان مى‌كند:
- كتمان.
- تمرين و ممارست اين علم در شب اولى.
- خير بودن اين اعمال در اوقات خاصى و...
در ادامه، وى به اين نكته اشاره دارد كه اين علوم در زندگى انسان داراى اثر مى‌باشد و براى اين مطلب خود استدل‌هايى را بيان كرده است.
وى همچنين از طبايع برج‌ها[۵] سخن گفته و آثارى كه اين بروج در زندگى انسان، از جمله در اخلاق، علل و امراض، طبقات مردم، شهرها، نواحى، حيوانات و...دارد را بيان كرده است. اسامى اين برج‌ها كه دوازده عدد مى‌باشد عبارت است از:
حمل؛ ثور؛ جوزاء؛ سرطان؛ اسد؛ سنبله؛ ميزان؛ عقرب؛ قوس؛ جدى؛ دلو؛ حوت.
جزء دوم در احوال و اوضاع كواكب هفتگانه و شناخت طبايع آنها، رابطه و اثر اين كواكب در نحوست و سعادت، در قوت و ضعف و امور ديگر مى‌باشد.[۶]
كواكب هفت گانه كه مؤلف ذكر مى‌كند، شامل خورشيد، ماه، مشترى، زهره، مريخ، عطارد و زحل است.
مؤلف، در باب اول اين جزء كه در موضوع معرفت و شناخت اين كواكب در سردى و گرمى و همچنين خشكى و رطوبت است چنين بيان مى‌كند: «احوال و اوضاع اين كواكب از اختلاف طبايع برج‌ها اثر مى‌پذيرد. مانند روح نسبت به بدن، چنان‌چه نفس آدمى به مزاج و حالات بدن بستگى دارد. سردى و گرمى اين كواكب نيز بستگى به برج‌ها دارد».[۷]
مؤلف، در اين جزء، سى و دو حالات مختلف اين كواكب را از كتاب غايت و كمال بيان نموده است. مانند: اقبال، ادبار، اتصال، نظر، انصراف، جمع، منع، اعتراض، قبول، مشاركت و... سپس هر حالت شرح و توضيح‌داده شده است.
تتمه جزء دوم و جزء سوم، چهارم و پنجم، در جلد دوم، جاى گرفته است. جزء سوم، پيرامون تسخير كواكب و امورى كه به كواكب نسبت مى‌دهند، بوده و از تاثير اعمال و رفتار انسان در ساعت‌ها و زمان‌هاى مختلف اين كواكب نيز سخن به ميان آمده است.
منظور مؤلف، از تسخير اين كواكب، اين است كه در حالت‌ها و زمان‌هاى مختلفِ اين كواكب، رفتار و اعمال انسان بايد متناسب با آنها باشد. مثلاًبيان مى‌كند كه در ابتداى هر ماه (قمر و ماه يكى از كواكب سبعه است) پوشيدن لباس سفيد و در انتهاى هرماه پوشيدن لباس قرمز به حكم تجربه واجب است.
همچنين پيرامون تسخير خورشيد، مشترى، زهره و...، در مورد دفع ضررى كه از اسباب تسخير اين كواكب است، از غذاهايى كه بايد در حالات مختلف كواكب خورد، از روزهايى كه بايد روزه گرفت و... نيز مطالبى بيان شده است.
مطلب پايانى اين جزء، در مورد اختيار و انتخاب اعمال در ساعات مختلف بوده و پيرامون شناخت ساعت‌هاى روز و شب و اسامى و طبايع آنها، مطالبى بيان و تشريح شده است.
جزء چهارم، كوچكترين جرء كتاب بوده و در آن پيرامون اسرار و رموزى كه در حروف وجود دارد، بحث شده است.
نویسنده در اين جزء، ضمن نام بردن از انواع حروف، مانند حروف بدون نقطه، يك نقطه، دونقطه، سه نقطه، حروف ساده، مركب و...، پيرامون حروف ساده و تركيبى در قرآن مانند حرف «قاف»، حرف «صاد»، يا «الم» و... مطالبى را بيان كرده‌است.وى درباره هر كدام از حروف، مطالبى را به صورت مفصل بيان كرده است. براى نمونه، پيرامون الف مى‌گويد: «الف»، اول مخلوقات و باارزش‌ترين حرف است و در اين حرف، كليه مراتب عالم وجود دارد. «حرف باء» داراى سر خفى بوده و سر الهى در اين حرف است. وى «حرف سين» را يكى از حروف نورانى دانسته و معتقد است كه اين حرف، دايره‌اى است از سه جهت بالا، چپ و راست كه داراى نور مى‌باشد.پيرامون حروف ديگر نيز مطالبى به همين نحو بيان شده است.
جز ء پنجم، در مورد كسر و ضرب اوقات، استخراج اسامى و اقسام اراواح نورانى مى‌باشد.نویسنده در اولين باب از اين بخش، پيرامون افعال افلاك و ظاهر شدن آثار آنها در عالم انسانى، سخن مى‌گويد.
وى در باب‌هاى ديگر، در مورد اصل وجود آمدن حرف از عدم، اسرار و رموز ارواح در حروف، طبايع و مراتب حروف، حروف سعيده و باارزش، حروف مظلمه، حروف منوره، حروف ناطقه، معانى علم تکسیر و اسرا آن، اسماء حسناى الهى، اسم اعظم خداوند، ذكر تسبيح، دعا، شروط و آداب آن و... مطالبى را بيان كرده و آنها را توضيح داده است.
تتمه جزء پنجم[۸] و جزء ششم[۹]، در آخرين جلد، آمده است. جزء ششم، پيرامون تسخير ارواح و جن مى‌باشد. مؤلف، اين تسخير را با توجه به اوضاع كواكب سبعه، و با شرايط و آداب مخصوص و داشتن نيت پاک و سالم، صحيح و داراى اثر مى‌داند و بر اين مطلب دلايلى بيان مى‌كند.[۱۰]
در پايان اين جزء، چند باب كوتاه و مختصر آورده شده است: دو باب، در مورد رياضت سوره ياسين[۱۱] و سوره حمد(رياضت در اينجا به معناى گوشه نشينى براى تفكر و عبادت است) مى‌باشد.[۱۲] در اين دو باب، آداب تلاوت و خواص اين دو سوره را بيان شده است.
يك باب ديگر هم، حرز و دعایى است در محافظت از بدى‌ها و شرها، كه مؤلف اين دعا را داراى فضايل زيادى دانسته كه قابل شمارش نيست.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و موضوعات هر جلد، در پايان همان جلد آمده است.
پاورقى‌هاى كتاب، بسيار اندك بوده و در آنها به ذكر منابع، پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.