قم در دوره صفویه
قم در دوره صفویه: بررسی فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و سیاسی، اثر نرگس احمدزادگان (معاصر) نویسنده و محقق است. این کتاب به بررسی گسترده و بلندمدت جایگاه اجتماعی، فرهنگی، دینی، اقتصادی و نظامی شهر قم در عصر صفویه میپردازد و بهصورت ویژه بر وقایع و تحولات این شهر در قرن یازدهم هجری تمرکز دارد.
| قم در دوره صفویه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | احمدزادگان، نرگس (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | بررسی فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و سیاسی |
| ناشر | آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها. انتشارات زائر |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م77 الف3 2113 DSR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، مشتمل است بر سخن ما، مقدمه، بخشهای اصلی پیدایش شهر قم و توجه پادشاهان صفوی به شهر قم.
گزارش محتوا
- مقدمه به اهمیت تاریخی شهر قم، بهعنوان یکی از مراکز تشیع و پایگاههای اصلی مذهب در ایران، پرداخته است. مؤلف با اشاره به موضوع بحث خویش در این کتاب (بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی قم در دوره صفویه)، کارآمدترین و پرکاربردترین منابع تاریخی در این زمینه را بر اساس توالی زمان معرفی کرده است؛ مانند أحسن التواريخ، عالمآرای عباسی، خلد برین، خلاصة التواريخ، تذکره تحفه سامی، سفرنامههای اروپایی (مانند سفرنامه تاورنیه، شاردن، دلاواله و...)، تذکره نصرآبادی و تذكرة الملوك. وجه تسمیه قم نیز در این مقدمه تبیین شده است[۱].
- پیدایش شهر قم: این بخش، تاریخچه سکونت در ناحیه قم را بررسی میکند و قدمت آن را تا هزاره پنجم پیش از میلاد میرساند. تاریخ قم به دو دوره قبل و بعد از اسلام تقسیم شده و شرح داده میشود که چگونه با ورود اعراب اشعری و استقرار آنان، قم بهتدریج تبدیل به شهری شیعی و مرکزیت دینی شد. همچنین، رویدادهای مهم ابتدایی مانند جنگها، قحطیها و سیل بزرگ سال 292ق، ذکر شده است. در این بخش، همچنین به معرفی شخصیتهای سیاسی قم، مانند آقا فتحالله خان کمترین، آقا کمالالدین حسین، ابراهیم بیک، القاص میرزا، حسین خان بیک شاملو، حسینقلی بیک، حیدر بیک چاپوق و... پرداخته شده است[۲].
- توجه پادشاهان صفوی به شهر قم: این قسمت، بهطور خاص به اقدامات شاهان صفوی در توسعه و آبادانی قم میپردازد؛ زیرا قم به دلیل وجود حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مذهبی بودن شاهان صفوی، جایگاهی خاص داشت. تمرکز اصلی این بخش بر فرامین و اسناد دولتی است که توجه پادشاهان (مانند شاه اسماعیل اول، شاه طهماسب، شاه عباس دوم و شاه سلیمان) را به امور موقوفات آستانه، تعیین متولیان و رسیدگی به سادات و نقبا نشان میدهد. این اسناد، جزئیات ساختار حقوقی و اداری، بهویژه ساختار تولیت و نقابت آستانه مقدسه، را روشن میکنند[۳].
مؤلف در پایان این بخش، زیر عنوان «نتیجه»، چکیده مباحث کتاب را ذکر کرده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.