قمی، حسن بن علی
| نام | قمی، حسن بن علی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | علی |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | متوفاى پيش از رمضان سال 847ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | تاریخ قم |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06947AUTHORCODE |
تاج‌الدين حسن خطیب ابن بهاءالدين على بن حسن بن عبدالملك قمى (متوفاى پيش از رمضان سال 847ق)، مترجم «تاريخ قم»، از اديبان و فاضلان قم در اواخر قرن هشتم و نيمه نخست قرن نهم هجرى است. وى كه مردى اديب و دانشمند و متبحر در ادبيات فارسى و عربى بود، به خواهش و تشويق حاكم قم، خواجه ابراهيم بن محمود بن محمد بن على صفى، در سال‌هاى 805 و 806ق، آن را از عربى به فارسى برگرداند.
او فرزندى داشته به نام «بهاءالدين حافظ كاتب قمى» كه داراى خط خوشى بوده و نسخه اصل كتاب «تاريخ قم» كه در تحقيق محمدرضا انصارى قمى مورد استفاده قرار گرفته، به خط نسخ نستعليق زيباى اوست.
متن عربى كتاب «تاريخ قم» از هنگام تدوين در سال 379ق، تا سال‌هاى نخستين قرن نهم هجرى، در دسترس اهل علم قرار داشت، ليكن در سال 805ق، به زبان فارسى برگردانده شد و با ترجمه آن، متن اصلى و عربى آن از ميان رفت و تاكنون پس از گذشت بيش از پنج قرن، اثرى از آن يافت نشده و تمامى كوشش‌ها و جست‌وجوها براى يافتن اثرى از آن بى‌نتيجه مانده است و به گفته علامه سيد عبدالعزيز طباطبايى، به احتمال قوى متن عربى كتاب قم به سرنوشت بسيارى از اصول اربعمائة - كه پس از تدوين مجموعه‌هاى حديثى كتب اربعه و ضميمه شدن اخبار و روايات آن اصول در مجموعه‌هاى فراگير، نياز به مراجعه و استنساخ آنها كم شد و به‌تدريج نسخه‌هاى كهن باقى‌مانده بر اثر حوادث روزگار از ميان رفت - گرفتار آمده است.